Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Tài chính công ty đa quốc gia – Đề 11

MNCs hoạt động trên nhiều quốc gia, do đó mục tiêu tài chính hàng đầu của họ là tối đa hóa giá trị cho cổ đông trên phạm vi toàn cầu, không chỉ giới hạn trong nước. Điều này bao gồm việc xem xét lợi ích của cổ đông ở tất cả các quốc gia mà MNC hoạt động.

Công ty con sở hữu toàn bộ (wholly-owned subsidiary) cho phép MNC kiểm soát hoàn toàn mọi khía cạnh hoạt động ở nước ngoài, từ quản lý, sản xuất, marketing đến tài chính. Các hình thức khác như xuất khẩu, nhượng quyền, liên doanh có mức độ kiểm soát thấp hơn.

Rủi ro kinh tế (economic exposure) hay còn gọi là rủi ro hoạt động, là loại rủi ro tỷ giá ảnh hưởng đến giá trị dài hạn của MNC. Nó xuất phát từ việc biến động tỷ giá làm thay đổi khả năng cạnh tranh, chi phí sản xuất, và doanh thu dự kiến trong tương lai, từ đó tác động đến dòng tiền và giá trị doanh nghiệp.

MNCs có thể giảm chi phí vốn WACC bằng cách tiếp cận các nguồn vốn quốc tế có chi phí thấp hơn so với thị trường trong nước. Thị trường vốn quốc tế đa dạng và cạnh tranh hơn, có thể cung cấp các lựa chọn tài trợ với lãi suất và điều kiện ưu đãi hơn.

Các quyết định tài chính chính của MNCs bao gồm quyết định đầu tư vốn (lựa chọn dự án đầu tư quốc tế), quyết định tài trợ vốn (xác định cơ cấu vốn tối ưu), và quyết định quản lý vốn lưu động (quản lý tiền mặt, hàng tồn kho, các khoản phải thu/phải trả toàn cầu). Quyết định về chiến lược marketing toàn cầu thuộc lĩnh vực quản trị marketing, không phải tài chính.

Quốc hữu hóa tài sản (expropriation) là rủi ro chính trị nghiêm trọng nhất vì chính phủ nước sở tại có thể tịch thu tài sản của MNCs mà không bồi thường hoặc bồi thường không thỏa đáng, gây tổn thất lớn đến dòng tiền và giá trị đầu tư.

Kỹ thuật 'leading and lagging' (dẫn trước và kéo dài) được sử dụng để điều chỉnh thời điểm thanh toán giữa các đơn vị trong MNC tùy thuộc vào kỳ vọng về biến động tỷ giá hối đoái và lãi suất. Nếu đồng tiền thanh toán dự kiến sẽ mạnh lên, MNC có thể 'dẫn trước' thanh toán (leading) để nhận tiền sớm hơn. Ngược lại, nếu đồng tiền dự kiến sẽ yếu đi, MNC có thể 'kéo dài' thanh toán (lagging) để thanh toán muộn hơn. Mục tiêu chính là tối ưu hóa dòng tiền và giảm thiểu chi phí tài chính.

Quyền chọn mua (call option) ngoại tệ cho phép MNC có quyền, nhưng không có nghĩa vụ, mua ngoại tệ ở một tỷ giá xác định (strike price) trong hoặc trước một thời điểm nhất định. Nếu tỷ giá thị trường tăng cao hơn strike price, MNC có thể thực hiện quyền chọn để mua ngoại tệ với giá đã định. Nếu tỷ giá giảm xuống, MNC có thể bỏ quyền chọn và mua ngoại tệ trên thị trường với giá thấp hơn, do đó vẫn hưởng lợi.

Phương pháp giá thị trường so sánh (Comparable uncontrolled price method - CUP) là phương pháp định giá chuyển giao trực tiếp nhất, dựa trên giá giao dịch trên thị trường tự do (giữa các công ty độc lập) cho các hàng hóa, dịch vụ hoặc tài sản vô hình tương tự. Đây được coi là phương pháp ưu tiên khi có sẵn dữ liệu thị trường phù hợp.

Hợp đồng kỳ hạn ngoại tệ là một công cụ phái sinh phổ biến được MNCs sử dụng để cố định tỷ giá hối đoái cho các giao dịch ngoại tệ trong tương lai, giúp phòng ngừa rủi ro biến động tỷ giá giao dịch.

Các trung tâm tiền tệ 'offshore' hấp dẫn MNCs chủ yếu do quy định tài chính lỏng lẻo, ưu đãi thuế (như thuế suất thấp hoặc miễn thuế), và bảo mật thông tin cao. Điều này giúp MNCs tối ưu hóa thuế và quản lý dòng tiền hiệu quả hơn.

Netting (bù trừ) là kỹ thuật quản lý vốn lưu động mà MNCs sử dụng để bù trừ các khoản phải thu và phải trả giữa các công ty con trong cùng tập đoàn. Điều này giúp giảm số lượng giao dịch thanh toán thực tế, giảm chi phí chuyển tiền và giao dịch ngoại hối, đơn giản hóa quy trình thanh toán nội bộ.

Định giá chuyển giao (Transfer pricing) là việc xác định giá cho các giao dịch hàng hóa, dịch vụ, tài sản vô hình... giữa các đơn vị thành viên (công ty con, chi nhánh) của cùng một MNC. Nó có vai trò quan trọng trong việc phân bổ lợi nhuận và nghĩa vụ thuế giữa các quốc gia.

Trong môi trường lạm phát cao, việc nắm giữ tiền mặt sẽ làm giảm giá trị thực do sức mua của tiền tệ giảm sút. Tăng cường đầu tư vào tài sản cố định hữu hình và hàng tồn kho có thể giúp bảo vệ giá trị tài sản thực, vì giá trị của các tài sản này thường có xu hướng tăng theo lạm phát. Chuyển lợi nhuận về công ty mẹ cũng là một biện pháp để bảo vệ giá trị vốn.

Sử dụng đòn bẩy tài chính (vay nợ) có thể giúp MNC tăng lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) do chi phí lãi vay được khấu trừ thuế và vốn vay có chi phí thấp hơn vốn chủ sở hữu. Tuy nhiên, vay nợ cũng tạo ra rủi ro tài chính, đặc biệt là rủi ro mất khả năng thanh toán nếu MNC không đủ khả năng trả nợ gốc và lãi.

Giảm thiểu rủi ro tỷ giá hối đoái không phải là động lực chính để các công ty trở thành MNCs. Thực tế, hoạt động quốc tế thường làm tăng rủi ro tỷ giá. Các động lực chính bao gồm tìm kiếm thị trường, nguồn lực, và lợi thế cạnh tranh khác.

Sử dụng phương pháp tỷ giá hiện hành (current rate method) thực tế làm tăng rủi ro chuyển đổi, vì toàn bộ tài sản và nợ phải trả bằng ngoại tệ đều được chuyển đổi theo tỷ giá cuối kỳ, khiến báo cáo tài chính hợp nhất biến động mạnh theo tỷ giá. Các chiến lược khác như đa dạng hóa, cân đối tài sản nợ, và sử dụng công cụ phái sinh đều nhằm giảm thiểu rủi ro này.

Niêm yết cổ phiếu trên nhiều thị trường chứng khoán quốc tế (cross-listing) giúp MNC mở rộng cơ sở nhà đầu tư, tăng khả năng tiếp cận vốn, và nâng cao thanh khoản cổ phiếu. Điều này có thể làm giảm chi phí vốn và tăng giá trị thị trường của công ty.

Khi đánh giá dự án đầu tư quốc tế, MNCs phải xem xét thêm các yếu tố đặc thù như rủi ro quốc gia (political risk, economic risk) và rủi ro tỷ giá hối đoái, bên cạnh các yếu tố truyền thống như dòng tiền, lãi suất chiết khấu, và thời gian hoàn vốn. Rủi ro quốc gia và tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng đáng kể đến tính khả thi và lợi nhuận của dự án quốc tế.

Khi MNC đầu tư vào một quốc gia có hệ thống luật pháp yếu kém, họ phải đối mặt với rủi ro pháp lý (legal risk). Rủi ro này bao gồm khả năng luật pháp không được thực thi nghiêm minh, hợp đồng không được bảo vệ, và quyền sở hữu tài sản không được đảm bảo, gây ra tổn thất tiềm ẩn.

Khi đồng Yên Nhật tăng giá so với đô la Mỹ, giá trị tài sản, doanh thu và lợi nhuận của công ty con Nhật Bản (khi quy đổi từ Yên sang USD để hợp nhất báo cáo tài chính) sẽ tăng lên. Đây là ảnh hưởng của rủi ro tỷ giá hối đoái chuyển đổi (translation exposure).

Factoring xuất khẩu là dịch vụ mà công ty bao thanh toán mua lại các khoản phải thu xuất khẩu của nhà xuất khẩu, cung cấp thanh toán trước và chịu rủi ro tín dụng từ nhà nhập khẩu. Lợi ích chính là đảm bảo thanh toán và chuyển rủi ro tín dụng, giúp nhà xuất khẩu nhận tiền nhanh chóng và giảm thiểu rủi ro nợ xấu.

Rào cản pháp lý và quy định kiểm soát ngoại hối giữa các quốc gia là thách thức lớn nhất đối với quản lý tiền mặt tập trung. Các quy định này khác nhau giữa các quốc gia và có thể hạn chế việc chuyển tiền tự do giữa các công ty con và trung tâm tiền tệ, làm phức tạp hóa việc tập trung và phân bổ tiền mặt hiệu quả.

Chiến lược 'matching' (tương xứng) trong quản lý rủi ro lãi suất là việc MNC cố gắng cân bằng kỳ hạn và đặc điểm lãi suất của tài sản và nợ phải trả. Ví dụ, nếu MNC có nợ phải trả lãi suất thả nổi, họ có thể đầu tư vào tài sản có dòng tiền đến phù hợp với kỳ hạn trả nợ và cũng chịu ảnh hưởng của biến động lãi suất tương tự.

Thư tín dụng (L/C) là một công cụ tài trợ thương mại quốc tế phổ biến. Nó do ngân hàng phát hành theo yêu cầu của nhà nhập khẩu, cam kết thanh toán cho nhà xuất khẩu khi xuất trình các chứng từ phù hợp. L/C giúp giảm rủi ro thanh toán cho nhà xuất khẩu và rủi ro giao hàng không đúng chất lượng cho nhà nhập khẩu.

Khi đầu tư vào quốc gia có rủi ro chính trị cao, MNCs thường ưu tiên tài trợ vốn vay từ thị trường địa phương. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro khi quốc hữu hóa xảy ra, vì gánh nặng nợ vay sẽ thuộc về các tổ chức tài chính địa phương, không phải hoàn toàn vốn của công ty mẹ.

Rủi ro tỷ giá giao dịch phát sinh khi MNCs có các giao dịch kinh doanh quốc tế (như xuất nhập khẩu) được thanh toán bằng ngoại tệ. Sự biến động tỷ giá từ khi giao dịch được ký kết đến khi thanh toán có thể ảnh hưởng đến giá trị quy đổi ra đồng tiền trong nước.

Để đánh giá hiệu quả hoạt động của công ty con MNC một cách công bằng, cần sử dụng các chỉ số tài chính đã được điều chỉnh để phản ánh rủi ro quốc gia, rủi ro tỷ giá, và các yếu tố môi trường kinh doanh khác biệt. Việc so sánh trực tiếp lợi nhuận kế toán có thể không chính xác do ảnh hưởng của tỷ giá và các yếu tố khác.

Nhượng quyền thương mại (franchising) thường yêu cầu vốn đầu tư ban đầu thấp hơn so với FDI hay liên doanh, và cho phép MNC thâm nhập thị trường nhanh chóng thông qua mạng lưới và kinh nghiệm của bên nhận nhượng quyền (franchisee) địa phương. Xuất khẩu trực tiếp cũng ít vốn nhưng có thể hạn chế về mức độ kiểm soát và tốc độ thâm nhập.

Rủi ro kinh tế trong phân tích rủi ro quốc gia bao gồm các yếu tố liên quan đến tình hình kinh tế vĩ mô của một quốc gia, như lạm phát cao, suy thoái kinh tế, nợ công lớn, và các vấn đề về cán cân thanh toán. Các lựa chọn khác thuộc về rủi ro chính trị hoặc pháp lý.