Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Đại cương Y học lao động – Đề 13

Bước quan trọng đầu tiên và nền tảng của đánh giá rủi ro là nhận diện chính xác tất cả các yếu tố nguy hại có trong môi trường làm việc. Nếu không nhận diện đầy đủ, các bước sau sẽ không thể thực hiện hiệu quả.

Ergonomics, hay Công thái học, là ngành khoa học nghiên cứu về sự phù hợp giữa con người, công việc và môi trường làm việc, nhằm thiết kế công việc và môi trường làm việc an toàn, hiệu quả và thoải mái.

Bệnh viêm da tiếp xúc nghề nghiệp do hóa chất là bệnh nhiễm độc nghề nghiệp, gây ra bởi sự tiếp xúc với các hóa chất độc hại. Các lựa chọn khác thuộc nhóm bệnh do yếu tố vật lý (rung chuyển, điếc) hoặc bụi phổi (bụi phổi amiăng).

Không tuân thủ quy định về Y học lao động có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho doanh nghiệp, bao gồm các hình phạt pháp lý (phạt tiền, đình chỉ hoạt động), chi phí bồi thường lớn cho người lao động bị tổn hại sức khỏe, và tổn thất uy tín, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh lâu dài.

Y học lao động tập trung vào các vấn đề sức khỏe liên quan đến công việc. Điều trị bệnh tim mạch không liên quan đến công việc thuộc phạm vi của y tế nói chung, không phải Y học lao động. Các hoạt động khác như đánh giá rủi ro, giám sát sức khỏe, tư vấn cải thiện môi trường làm việc đều là phạm vi của Y học lao động.

Bệnh bụi phổi silic nghề nghiệp là một trong những bệnh nghề nghiệp được quy định trong danh mục bệnh nghề nghiệp được hưởng bảo hiểm xã hội ở Việt Nam. Các bệnh khác như cúm mùa, tăng huyết áp vô căn, đái tháo đường type 2 thường không được coi là bệnh nghề nghiệp trừ khi có bằng chứng liên quan trực tiếp đến điều kiện làm việc cụ thể.

Viêm gan virus B ở nhân viên y tế là bệnh nghề nghiệp do tiếp xúc với tác nhân sinh học (virus) trong môi trường làm việc. Các lựa chọn khác là bệnh do yếu tố vật lý (điếc), hóa học (bụi phổi silic), hoặc vật lý (say nóng).

Khám sức khỏe trước tuyển dụng nhằm mục đích chính là đảm bảo người lao động có đủ sức khỏe để thực hiện công việc dự kiến một cách an toàn và hiệu quả, đồng thời không mang các bệnh truyền nhiễm gây nguy cơ cho tập thể.

Giám sát môi trường lao động tập trung vào việc đo đạc và đánh giá các yếu tố môi trường vật lý, hóa học, sinh học tại nơi làm việc, như đo tiếng ồn, ánh sáng, nhiệt độ, nồng độ bụi, hóa chất, vi sinh vật trong không khí, nước, đất...

Y học lao động đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng và duy trì văn hóa an toàn và sức khỏe tại nơi làm việc, thông qua các hoạt động phòng ngừa, bảo vệ, và nâng cao sức khỏe người lao động, tạo môi trường làm việc lành mạnh và an toàn.

Khi đánh giá sự phù hợp giữa công việc và người lao động, cần xem xét sự tương thích giữa yêu cầu công việc (về thể lực, kỹ năng, môi trường làm việc) với khả năng và tình trạng sức khỏe của người lao động. Mức lương và phúc lợi là yếu tố quan trọng trong tuyển dụng, nhưng không trực tiếp liên quan đến đánh giá tính phù hợp về mặt Y học lao động.

Người làm công tác Y tế lao động có vai trò toàn diện trong việc bảo vệ và nâng cao sức khỏe người lao động tại doanh nghiệp, bao gồm nhiều hoạt động từ phòng ngừa, giám sát, tư vấn, đến can thiệp và cải thiện môi trường làm việc, chứ không chỉ giới hạn ở khám chữa bệnh hay quản lý hồ sơ.

Sự cam kết của lãnh đạo là yếu tố then chốt cho sự thành công của OHSMS. Ban hành chính sách an toàn và sức khỏe nghề nghiệp thể hiện cam kết từ cấp cao nhất, tạo nền tảng cho việc thực hiện các hoạt động an toàn và sức khỏe trong toàn tổ chức.

Nhi khoa là chuyên ngành y tế tập trung vào sức khỏe trẻ em, không phải là chuyên ngành chính của Y học lao động. Dịch tễ học nghề nghiệp, Vệ sinh lao động, và Độc chất học nghề nghiệp đều là các chuyên ngành quan trọng cấu thành Y học lao động.

Tải lượng công việc (workload) bao gồm cả khối lượng công việc về mặt định lượng (số lượng công việc) và định tính (độ phức tạp, yêu cầu về kỹ năng, mức độ căng thẳng), cả về khía cạnh thể chất và tinh thần, mà người lao động phải gánh chịu trong quá trình làm việc.

Biện pháp kiểm soát hành chính là các biện pháp liên quan đến quản lý và tổ chức công việc, nhằm giảm thiểu phơi nhiễm nguy cơ thông qua thay đổi quy trình, lịch trình làm việc, đào tạo, hướng dẫn. Xây dựng quy trình làm việc an toàn và giới hạn thời gian tiếp xúc là ví dụ điển hình.

Nguyên tắc 'thay thế' (substitution) là một trong những nguyên tắc kiểm soát nguy cơ hiệu quả, ưu tiên việc loại bỏ hoặc giảm thiểu nguy cơ tại nguồn bằng cách thay thế các yếu tố nguy hại (hóa chất, vật liệu, quy trình) bằng các yếu tố an toàn hơn.

Loại trừ hoặc thay thế yếu tố nguy hại là biện pháp phòng ngừa bậc cao nhất và hiệu quả nhất vì nó loại bỏ tận gốc nguyên nhân gây bệnh. Các biện pháp khác như kiểm tra sức khỏe, PPE chỉ giảm thiểu tác động hoặc phát hiện sớm, không loại bỏ nguy cơ.

Bụi là yếu tố nguy cơ nghề nghiệp thuộc nhóm hóa học hoặc sinh học (bụi hữu cơ), không phải nhóm vật lý. Các yếu tố vật lý bao gồm năng lượng cơ học (tiếng ồn, rung động), năng lượng nhiệt (nóng, lạnh), năng lượng điện từ (bức xạ).

Mục tiêu cốt lõi của Y học lao động là tập trung vào sức khỏe người lao động trong môi trường làm việc, bao gồm phòng ngừa, chẩn đoán và quản lý các vấn đề sức khỏe phát sinh từ hoặc liên quan đến công việc.

Giám sát sức khỏe người lao động (khám sức khỏe định kỳ, khám phát hiện bệnh nghề nghiệp) nhằm mục đích phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe liên quan đến công việc, đặc biệt là bệnh nghề nghiệp ở giai đoạn sớm, để có biện pháp can thiệp kịp thời, bảo vệ sức khỏe người lao động.

Giám sát sinh học sử dụng các xét nghiệm trên mẫu sinh học (máu, nước tiểu, tóc...) của người lao động để đánh giá mức độ hấp thụ các chất độc hại vào cơ thể, hoặc đánh giá các tác động sinh học sớm của phơi nhiễm, giúp phát hiện sớm nguy cơ và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Tiền sử bệnh tật và nghề nghiệp cung cấp thông tin quan trọng để đánh giá nguy cơ sức khỏe liên quan đến công việc. Thông tin này giúp xác định những người lao động có nguy cơ cao, nhận biết các bệnh nền có thể bị ảnh hưởng bởi công việc, và thiết kế các biện pháp phòng ngừa, giám sát sức khỏe phù hợp.

Phơi nhiễm nghề nghiệp là sự tiếp xúc thực tế của người lao động với các yếu tố có hại (vật lý, hóa học, sinh học, ergonomics, tâm lý xã hội) trong môi trường làm việc, có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe.

Vệ sinh lao động tập trung vào việc nhận diện, đánh giá và kiểm soát các yếu tố nguy cơ từ môi trường làm việc có thể gây hại đến sức khỏe người lao động, nhằm tạo ra môi trường làm việc an toàn và lành mạnh.

Tư thế làm việc gò bó là yếu tố nguy cơ thuộc nhóm Ergonomics, liên quan đến thiết kế công việc và môi trường làm việc không phù hợp với cơ thể người lao động. Các lựa chọn khác thuộc nhóm hóa học (hóa chất), sinh học (vi sinh vật), và vật lý (tiếng ồn).

Phương tiện bảo hộ cá nhân (PPE) là biện pháp kiểm soát nguy cơ ở cấp độ thấp nhất, bảo vệ trực tiếp cá nhân người lao động khỏi nguy cơ, nhưng không loại bỏ hoặc giảm thiểu nguy cơ tại nguồn. Nó chỉ là biện pháp cuối cùng khi các biện pháp kiểm soát cao hơn không khả thi hoặc chưa đủ hiệu quả.

Yếu tố tâm lý xã hội tiêu cực (căng thẳng công việc, áp lực thời gian, quấy rối...) không chỉ gây ra các vấn đề tinh thần (căng thẳng, lo âu, trầm cảm) mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, rối loạn tiêu hóa, suy giảm miễn dịch...

Kiểm soát kỹ thuật là các biện pháp can thiệp trực tiếp vào nguồn gốc của nguy cơ, thông qua thiết kế lại quy trình, thiết bị, hoặc môi trường làm việc để giảm thiểu hoặc loại bỏ nguy cơ. Ví dụ: lắp đặt hệ thống thông gió, sử dụng máy móc ít ồn hơn.

Nguyên tắc cốt lõi của Y học lao động là phòng ngừa bệnh tật và tai nạn liên quan đến công việc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe người lao động. Phòng bệnh luôn được ưu tiên hơn chữa bệnh, và sức khỏe người lao động là ưu tiên hàng đầu trong môi trường làm việc.