Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Đại cương Y học lao động – Đề 9

Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp chi trả cho các bệnh được xác định là bệnh nghề nghiệp, tức là bệnh phát sinh do điều kiện lao động và môi trường làm việc. Bệnh điếc nghề nghiệp do tiếng ồn là một bệnh nghề nghiệp được quy định trong danh mục bệnh nghề nghiệp được hưởng bảo hiểm. Các lựa chọn khác là bệnh thông thường, không phải bệnh nghề nghiệp.

Quy trình đánh giá nguy cơ nghề nghiệp bao gồm các bước: nhận diện mối nguy, đánh giá mức độ rủi ro (tính toán khả năng xảy ra và mức độ nghiêm trọng), và kiểm soát rủi ro (thực hiện các biện pháp giảm thiểu rủi ro). Điều trị bệnh nghề nghiệp là một phần của quản lý sức khỏe nghề nghiệp, nhưng không nằm trong quy trình đánh giá nguy cơ ban đầu.

Mức tiếp xúc cho phép (PEL) là giới hạn pháp lý về nồng độ tiếp xúc của người lao động với một chất độc hại trong không khí tại nơi làm việc. Nó được thiết lập để bảo vệ sức khỏe người lao động bằng cách giới hạn mức độ tiếp xúc với các chất có hại. Tuy nhiên, PEL không phải là mức an toàn tuyệt đối, mà là mức mà hầu hết người lao động có thể tiếp xúc mà không gặp phải tác động xấu đến sức khỏe trong suốt cuộc đời làm việc.

Phòng ngừa cấp 1 tập trung vào loại bỏ hoặc giảm thiểu nguy cơ gây bệnh trước khi chúng xảy ra. Cải thiện thông gió để giảm bụi là biện pháp kiểm soát nguồn nguy cơ, thuộc phòng ngừa cấp 1. Các lựa chọn khác thuộc phòng ngừa cấp 2 (khám sức khỏe, sàng lọc phát hiện sớm) hoặc cấp 3 (điều trị phục hồi chức năng).

Vệ sinh lao động là ngành khoa học tập trung vào việc nhận biết, đánh giá và kiểm soát các yếu tố có hại trong môi trường lao động (vật lý, hóa học, sinh học, ergonomics, tâm lý xã hội) để ngăn ngừa bệnh tật và bảo vệ sức khỏe người lao động. Đo đạc môi trường là một phần, nhưng mục tiêu chính là kiểm soát và bảo vệ sức khỏe.

Người sử dụng lao động có trách nhiệm pháp lý và đạo đức trong việc đảm bảo an toàn, vệ sinh lao động tại nơi làm việc. Trách nhiệm này bao gồm cung cấp môi trường làm việc an toàn, trang thiết bị bảo hộ lao động, tổ chức khám sức khỏe, thực hiện các biện pháp phòng ngừa, và bồi thường cho người lao động bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.

Nguyên tắc đạo đức quan trọng hàng đầu trong Y học lao động là bảo mật thông tin cá nhân và y tế của người lao động. Các bác sĩ và nhân viên y tế lao động có nghĩa vụ bảo vệ sự riêng tư của người lao động, không tiết lộ thông tin sức khỏe cho người khác (bao gồm cả người sử dụng lao động) mà không có sự đồng ý của người lao động, trừ khi có yêu cầu pháp lý hoặc vì lợi ích sức khỏe cộng đồng.

Mục tiêu cốt lõi của Y học lao động là phòng ngừa, phát hiện sớm, điều trị bệnh nghề nghiệp và bệnh liên quan đến công việc, đồng thời bảo vệ và nâng cao sức khỏe toàn diện của người lao động, bao gồm cả thể chất và tinh thần.

Nhãn khoa là chuyên khoa về mắt, không trực tiếp cấu thành Y học lao động. Các ngành Vệ sinh lao động, Sinh lý lao động & Ergonomics, và Dịch tễ học đều là những bộ phận quan trọng của Y học lao động, giúp đánh giá, cải thiện môi trường làm việc và nghiên cứu ảnh hưởng của công việc đến sức khỏe.

Điếc nghề nghiệp do tiếng ồn là một trong những bệnh nghề nghiệp phổ biến nhất trên toàn thế giới, đặc biệt trong các ngành công nghiệp có tiếng ồn lớn. Bệnh bụi phổi silic là bệnh nghề nghiệp do yếu tố hóa học (bụi), bệnh da nghề nghiệp do hóa chất, và say nóng là bệnh do yếu tố nhiệt (cũng thuộc vật lý nhưng ít phổ biến hơn điếc nghề nghiệp).

Vai trò cốt lõi của luật pháp về An toàn, vệ sinh lao động là bảo vệ quyền lợi của người lao động, đảm bảo họ có quyền được làm việc trong môi trường an toàn, vệ sinh, và được bảo vệ sức khỏe trước các nguy cơ nghề nghiệp. Các lựa chọn khác có thể là kết quả phụ, nhưng mục tiêu chính là bảo vệ người lao động.

Phục hồi chức năng (Rehabilitation) là một phần quan trọng trong quản lý bệnh nghề nghiệp. Mục tiêu là giúp người bệnh khôi phục tối đa các chức năng thể chất, tinh thần, xã hội và nghề nghiệp đã bị ảnh hưởng bởi bệnh tật, cải thiện chất lượng cuộc sống và khả năng hòa nhập xã hội, cũng như khả năng quay trở lại làm việc phù hợp.

Khám bệnh nghề nghiệp được thực hiện cho người lao động làm việc trong môi trường có các yếu tố nguy cơ gây bệnh nghề nghiệp được quy định trong danh mục bệnh nghề nghiệp, và theo tần suất được quy định bởi pháp luật. Mục đích là phát hiện sớm bệnh nghề nghiệp liên quan đến yếu tố nguy cơ mà người lao động tiếp xúc.

Thứ tự ưu tiên kiểm soát nguy cơ (Hierarchy of Controls) bắt đầu từ biện pháp hiệu quả nhất đến kém hiệu quả nhất: Loại bỏ (Elimination), Thay thế (Substitution), Kiểm soát kỹ thuật (Engineering Controls - như thông gió, cách ly), Kiểm soát hành chính (Administrative Controls - quy trình làm việc an toàn), và cuối cùng là Phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE). Thay thế hóa chất độc hại là biện pháp ưu tiên cao hơn so với các biện pháp khác được liệt kê.

Giám sát môi trường lao động tập trung vào việc đánh giá các yếu tố nguy cơ trong môi trường làm việc thông qua đo đạc, phân tích các thông số vật lý, hóa học, sinh học. Khám sức khỏe định kỳ là giám sát sức khỏe người lao động, đánh giá tác động của môi trường làm việc lên sức khỏe, không phải là giám sát môi trường làm việc trực tiếp.

Mức độ gây hại của một chất độc hóa học phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm độc tính vốn có của chất, nồng độ và liều lượng tiếp xúc, đường xâm nhập vào cơ thể (hô hấp, da, tiêu hóa), thời gian tiếp xúc, và cơ địa của người tiếp xúc. Màu sắc của chất hóa học không liên quan trực tiếp đến độc tính của nó.

Bệnh bụi phổi nghề nghiệp (Pneumoconiosis) là nhóm bệnh phổi gây ra do hít phải và tích tụ bụi vô cơ trong phổi, dẫn đến phản ứng xơ hóa. Các loại bụi phổ biến gây bệnh bụi phổi nghề nghiệp bao gồm bụi silic, bụi than, bụi amiăng, v.v.

Theo định nghĩa rộng rãi của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 'Sức khỏe nghề nghiệp' không chỉ đơn thuần là sự vắng mặt của bệnh tật mà là trạng thái hoàn toàn khỏe mạnh về thể chất, tinh thần và xã hội của người lao động trong mối quan hệ với công việc và môi trường làm việc.

Kiểm soát hành chính bao gồm các biện pháp quản lý, quy trình, hướng dẫn, đào tạo để giảm thiểu nguy cơ. Xây dựng quy trình làm việc an toàn và đào tạo người lao động là biện pháp hành chính. Các lựa chọn khác thuộc kiểm soát kỹ thuật (thông gió, thay thế máy móc) hoặc phương tiện bảo vệ cá nhân (nút bịt tai).

Trong tình huống tai nạn lao động, vai trò hàng đầu của Y tế lao động là sơ cứu, cấp cứu và điều trị kịp thời cho người bị nạn để giảm thiểu hậu quả về sức khỏe và tính mạng. Điều tra nguyên nhân, đề xuất kỷ luật và báo cáo là vai trò của bộ phận an toàn lao động và quản lý, mặc dù Y tế lao động có thể tham gia vào quá trình điều tra.

Các yếu tố tâm lý xã hội tiêu cực như căng thẳng, áp lực công việc, thiếu sự hỗ trợ xã hội có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thông qua việc tác động lên hệ thần kinh, hệ nội tiết, và đặc biệt là hệ miễn dịch, làm suy yếu khả năng phòng vệ của cơ thể. Ngoài ra, chúng cũng có thể dẫn đến các hành vi sức khỏe không lành mạnh (hút thuốc, uống rượu, ít vận động) làm tăng nguy cơ bệnh tật.

Khám sức khỏe định kỳ là loại hình khám sức khỏe được thực hiện thường xuyên (thường là hàng năm hoặc theo quy định) cho người lao động đang làm việc, nhằm mục đích theo dõi sức khỏe, phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh nghề nghiệp hoặc bệnh liên quan đến công việc ở giai đoạn sớm, khi việc can thiệp và điều trị hiệu quả hơn.

Mục đích chính của khám sức khỏe trước khi tuyển dụng là đánh giá sự phù hợp sức khỏe của ứng viên với công việc dự kiến, xác định xem ứng viên có đủ sức khỏe để thực hiện công việc hay không, và phát hiện các bệnh lý nền tảng có thể bị ảnh hưởng hoặc làm trầm trọng thêm bởi điều kiện làm việc. Các mục đích khác có thể là hệ quả, nhưng không phải mục đích chính.

Vai trò quan trọng hàng đầu của người làm Y tế lao động tại doanh nghiệp là tư vấn, hướng dẫn và hỗ trợ doanh nghiệp trong việc xây dựng môi trường làm việc an toàn, lành mạnh, và thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh tật, tai nạn lao động. Khám sức khỏe định kỳ, chữa bệnh, và giải quyết tranh chấp là các vai trò khác, nhưng tư vấn phòng ngừa là cốt lõi.

Ergonomics (Công thái học) là ngành khoa học nghiên cứu về sự tương tác giữa con người, công việc và môi trường làm việc. Mục tiêu của Ergonomics trong Y học lao động là tối ưu hóa sự phù hợp giữa công việc và người lao động, từ đó giảm thiểu các vấn đề sức khỏe, tăng năng suất và sự thoải mái.

Dịch tễ học lao động ứng dụng các nguyên tắc dịch tễ học để nghiên cứu về sức khỏe và bệnh tật trong quần thể người lao động. Nó tập trung vào việc xác định các yếu tố nguy cơ nghề nghiệp, đánh giá mối liên quan giữa phơi nhiễm và bệnh tật, đo lường gánh nặng bệnh tật nghề nghiệp, và đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp phòng ngừa.

Nguy cơ vật lý trong môi trường lao động bao gồm các yếu tố năng lượng như tiếng ồn, rung động, nhiệt độ, bức xạ,... Bụi silic là nguy cơ hóa học, vi sinh vật gây bệnh là nguy cơ sinh học, và căng thẳng tâm lý là nguy cơ tâm lý xã hội.

Hồ sơ vệ sinh lao động là tài liệu quan trọng ghi lại thông tin chi tiết về môi trường làm việc, các yếu tố nguy cơ, kết quả quan trắc môi trường, biện pháp kiểm soát, v.v. Mục đích chính là cung cấp cơ sở dữ liệu để doanh nghiệp quản lý, giám sát, đánh giá và cải thiện liên tục điều kiện làm việc, đảm bảo an toàn và sức khỏe cho người lao động.

Nguy cơ sinh học trong môi trường lao động bao gồm các tác nhân sinh học như vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng, độc tố sinh học có thể gây bệnh cho người lao động khi tiếp xúc. Ánh sáng và tiếng ồn giao thông là nguy cơ vật lý, hóa chất tẩy rửa là nguy cơ hóa học.

Nguyên tắc 'Phòng bệnh hơn chữa bệnh' đặc biệt quan trọng trong Y học lao động. Nó nhấn mạnh sự cần thiết phải ưu tiên các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát và loại bỏ các nguy cơ nghề nghiệp ngay từ đầu để bảo vệ sức khỏe người lao động, thay vì chỉ tập trung vào điều trị khi bệnh đã xảy ra. Phòng ngừa hiệu quả hơn về mặt sức khỏe và kinh tế.