Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Quản trị chi phí kinh doanh – Đề 2

Báo cáo trách nhiệm (Responsibility report) được thiết kế đặc biệt để theo dõi và đánh giá hiệu quả hoạt động của các trung tâm trách nhiệm, bao gồm trung tâm chi phí. Báo cáo này thường so sánh chi phí thực tế với chi phí dự toán tại trung tâm chi phí đó, giúp nhà quản lý trung tâm kiểm soát và chịu trách nhiệm về chi phí.

Ngân sách linh hoạt (flexible budget) được điều chỉnh theo mức độ hoạt động thực tế. Mục đích chính của nó là để so sánh hiệu quả hoạt động bằng cách đối chiếu chi phí thực tế phát sinh với chi phí dự toán đã được điều chỉnh cho mức độ hoạt động thực tế đó, giúp đánh giá hiệu quả kiểm soát chi phí chính xác hơn.

Chi phí cố định là chi phí không thay đổi theo mức độ hoạt động trong một phạm vi hoạt động nhất định và trong ngắn hạn. Chi phí thuê nhà xưởng thường không thay đổi dù sản lượng sản xuất tăng hay giảm trong ngắn hạn.

Trong sản xuất tinh gọn (lean manufacturing), trọng tâm không chỉ là giảm chi phí đơn thuần mà là loại bỏ lãng phí trong toàn bộ quy trình và tập trung vào việc tạo ra giá trị cao nhất cho khách hàng. Quản trị chi phí trong môi trường lean hướng tới việc xác định và loại bỏ các hoạt động không tạo giá trị gia tăng, từ đó giảm chi phí một cách tự nhiên và hiệu quả, đồng thời nâng cao chất lượng và sự hài lòng của khách hàng.

Tăng giá bán sản phẩm là một biện pháp để tăng doanh thu, không phải là biện pháp kiểm soát chi phí nhân công trực tiếp. Các biện pháp còn lại đều trực tiếp hoặc gián tiếp giúp kiểm soát và tối ưu hóa chi phí nhân công.

Phương pháp ABC (Activity-Based Costing) cải thiện việc phân bổ chi phí sản xuất chung bằng cách xác định các hoạt động gây ra chi phí và phân bổ chi phí dựa trên mức độ sử dụng các hoạt động đó của từng sản phẩm hoặc dịch vụ. Điều này giúp phân bổ chi phí chính xác hơn so với các phương pháp truyền thống (dựa trên giờ công lao động hoặc giờ máy móc), đặc biệt trong môi trường sản xuất đa dạng sản phẩm và chi phí sản xuất chung chiếm tỷ trọng lớn.

Sơ đồ Gantt và kỹ thuật PERT/CPM (Program Evaluation and Review Technique/Critical Path Method) là các công cụ quản lý dự án phổ biến, bao gồm cả quản lý chi phí dự án. Chúng giúp lập kế hoạch, theo dõi tiến độ và chi phí dự án, xác định các hoạt động quan trọng và quản lý rủi ro chi phí.

Tăng lượng tồn kho nguyên vật liệu có thể dẫn đến tăng chi phí lưu kho, chi phí cơ hội vốn và nguy cơ vật liệu bị lỗi thời hoặc hư hỏng, do đó không phải là biện pháp phù hợp để giảm chi phí nguyên vật liệu. Các biện pháp còn lại đều hướng tới việc giảm chi phí mua vào hoặc sử dụng vật liệu hiệu quả hơn.

Kế toán trách nhiệm (responsibility accounting) là một hệ thống tổ chức kế toán mà trong đó, trách nhiệm quản lý và kiểm soát chi phí được phân bổ cho các cấp quản lý khác nhau trong doanh nghiệp. Mỗi cấp quản lý chịu trách nhiệm về các chi phí phát sinh trong phạm vi quyền hạn và trách nhiệm của mình, từ đó thúc đẩy tính trách nhiệm và hiệu quả kiểm soát chi phí.

Trong quyết định 'tự sản xuất' hay 'mua ngoài' (make-or-buy), doanh nghiệp nên so sánh chi phí liên quan của cả hai phương án. Chi phí liên quan ở đây là chi phí biến đổi sản xuất liên quan đến việc tự sản xuất (vì chi phí cố định sản xuất thường không thay đổi dù chọn phương án nào) và chi phí mua ngoài. Quyết định nên dựa trên việc so sánh chi phí nào thấp hơn.

Quyết định ngắn hạn thường dựa trên chi phí liên quan, tức là chi phí thay đổi khi lựa chọn các phương án khác nhau. Chi phí biến đổi là loại chi phí phù hợp nhất để xem xét trong các quyết định ngắn hạn vì chúng thay đổi trực tiếp theo mức độ hoạt động.

Trong phân tích độ nhạy (sensitivity analysis) của mô hình CVP, giá bán đơn vị thường là yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất đến lợi nhuận. Một thay đổi nhỏ trong giá bán có thể tạo ra sự thay đổi đáng kể trong lợi nhuận, đặc biệt khi doanh nghiệp có số lượng bán lớn. Chi phí biến đổi đơn vị cũng có ảnh hưởng lớn, nhưng thường không lớn bằng giá bán.

Chi phí phòng ngừa (prevention costs) là chi phí phát sinh để ngăn chặn các lỗi chất lượng xảy ra ngay từ đầu. Chi phí đào tạo nhân viên về chất lượng, lập kế hoạch chất lượng, và thiết kế quy trình kiểm soát chất lượng đều là các ví dụ về chi phí phòng ngừa.

Số dư đảm phí (contribution margin) là phần doanh thu còn lại sau khi trừ đi chi phí biến đổi. Nó thể hiện phần doanh thu có sẵn để bù đắp chi phí cố định và tạo ra lợi nhuận. Công thức tính số dư đảm phí là: Doanh thu thuần - Chi phí biến đổi.

Điểm hòa vốn được tính dựa trên giá bán, chi phí biến đổi đơn vị và tổng chi phí cố định. Chi phí marketing và quảng cáo có thể ảnh hưởng đến doanh số nhưng không trực tiếp tham gia vào công thức tính điểm hòa vốn cơ bản. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng một số chi phí marketing có thể là chi phí cố định và ảnh hưởng gián tiếp.

Tính giá thành theo quá trình (Process costing) phù hợp nhất cho sản xuất hàng loạt các sản phẩm đồng nhất vì nó tập trung vào việc tính giá thành cho mỗi quá trình sản xuất và sau đó phân bổ chi phí cho các đơn vị sản phẩm tương đương.

Tổng chi phí cố định là không đổi trong phạm vi hoạt động nhất định. Khi quy mô sản xuất tăng, tổng chi phí cố định được phân bổ trên số lượng sản phẩm lớn hơn, dẫn đến chi phí cố định đơn vị giảm xuống.

Chi phí cơ hội là giá trị của cơ hội tốt nhất bị bỏ qua khi đưa ra một quyết định. Chúng không phải là chi phí thực tế phát sinh từ các giao dịch kinh tế mà là chi phí tiềm ẩn, do đó không được ghi nhận trong báo cáo tài chính theo nguyên tắc kế toán hiện hành.

Quản trị chi phí chiến lược (Strategic Cost Management) có phạm vi rộng hơn, tập trung vào việc quản lý chi phí không chỉ trong nội bộ doanh nghiệp mà còn trên toàn bộ chuỗi giá trị. Nó bao gồm việc phân tích chi phí của các hoạt động từ nhà cung cấp, quá trình sản xuất nội bộ, phân phối, đến khách hàng, nhằm tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.

Chi phí chìm (sunk cost) là chi phí đã phát sinh trong quá khứ và không thể thu hồi lại, do đó không liên quan đến các quyết định hiện tại hoặc tương lai. Giá mua ban đầu của thiết bị cũ là chi phí chìm vì nó đã được chi trả và không thể thay đổi dù doanh nghiệp có quyết định thay thế thiết bị hay không.

Khi quyết định đóng cửa một bộ phận kinh doanh, doanh nghiệp cần tập trung vào chi phí có thể tránh được (avoidable costs) khi đóng cửa bộ phận đó. Chi phí cố định chung có thể tránh được là loại chi phí quan trọng cần xem xét vì việc đóng cửa bộ phận có thể giúp loại bỏ được các chi phí này. Chi phí chìm không liên quan, và chi phí cố định chung không tránh được vẫn phát sinh dù đóng cửa hay không. Chi phí biến đổi sẽ biến mất khi không còn hoạt động, nhưng việc so sánh chi phí này với doanh thu bị mất là quan trọng hơn.

Phương pháp 'chi phí mục tiêu' (target costing) là một phương pháp quản lý chi phí chủ động, được áp dụng chủ yếu trong giai đoạn thiết kế và phát triển sản phẩm. Ở giai đoạn này, doanh nghiệp xác định giá bán mục tiêu dựa trên thị trường và sau đó xác định chi phí mục tiêu (chi phí được phép) bằng cách trừ lợi nhuận mong muốn từ giá bán mục tiêu. Mục tiêu là thiết kế sản phẩm sao cho chi phí sản xuất không vượt quá chi phí mục tiêu.

Chi phí sản xuất chung bao gồm tất cả các chi phí sản xuất trừ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp. Chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp là chi phí ngoài sản xuất, liên quan đến hoạt động bán hàng và quản lý chung của doanh nghiệp.

Chi phí kiểm soát được (controllable cost) là chi phí mà một nhà quản lý có quyền ra quyết định và ảnh hưởng đáng kể đến mức độ phát sinh của chi phí đó. Khái niệm này gắn liền với kế toán trách nhiệm, giúp đánh giá hiệu quả quản lý chi phí của từng bộ phận hoặc cá nhân trong doanh nghiệp.

Phân tích biến động chi phí (variance analysis) là quá trình so sánh chi phí thực tế phát sinh với chi phí dự toán (thường từ ngân sách). Mục đích chính là để xác định sự khác biệt (biến động) và phân tích nguyên nhân gây ra biến động đó, từ đó có biện pháp điều chỉnh và kiểm soát chi phí hiệu quả hơn.

Tỷ lệ chi phí biến đổi trên doanh thu (variable cost ratio) được tính bằng cách chia tổng chi phí biến đổi cho tổng doanh thu. Chỉ tiêu này cho biết tỷ lệ phần trăm chi phí biến đổi chiếm trong mỗi đồng doanh thu, giúp đánh giá mức độ ảnh hưởng của chi phí biến đổi đến lợi nhuận khi doanh thu thay đổi.

Trong hệ thống 'chi phí tiêu chuẩn' (standard costing), chi phí tiêu chuẩn (chi phí định mức) được thiết lập trước và sau đó được so sánh với chi phí thực tế phát sinh. Sự khác biệt giữa chi phí tiêu chuẩn và chi phí thực tế được gọi là biến động chi phí, và được phân tích để kiểm soát và cải thiện hiệu quả hoạt động.

Mô hình CVP (Chi phí - Khối lượng - Lợi nhuận) dựa trên một số giả định đơn giản hóa để phân tích mối quan hệ giữa chi phí, khối lượng và lợi nhuận. Một trong những giả định quan trọng là chi phí biến đổi đơn vị là không đổi trong phạm vi hoạt động liên quan, nghĩa là chi phí biến đổi tăng tỷ lệ thuận với sản lượng.

Quản trị chi phí tinh gọn (Lean Accounting) tập trung vào việc loại bỏ lãng phí và các hoạt động không tạo giá trị gia tăng trong quy trình sản xuất và kinh doanh, từ đó giảm chi phí một cách hiệu quả.

Chi phí điện năng có thể là chi phí trực tiếp nếu đồng hồ điện được đo riêng cho từng bộ phận hoặc sản phẩm cụ thể (ví dụ: điện cho máy móc sản xuất một loại sản phẩm). Tuy nhiên, nếu không đo lường riêng được, chi phí điện năng cho toàn bộ nhà xưởng sẽ là chi phí gián tiếp, cần phân bổ cho các đối tượng tính chi phí khác nhau.