Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Chi tiết máy – Đề 13

Bánh răng trụ được thiết kế đặc biệt để truyền chuyển động quay giữa các trục song song. Các lựa chọn khác có chức năng khác nhau: ổ lăn và vòng bi hỗ trợ chuyển động quay, khớp nối trục kết nối các trục.

Con lăn căng đai (idler pulley, tensioner pulley) được sử dụng để điều chỉnh lực căng của dây đai, đảm bảo truyền động hiệu quả và tránh trượt đai. Khớp nối trục kết nối trục, vòng bi hỗ trợ chuyển động quay, bánh răng truyền chuyển động.

Mối ghép côn có khả năng tự định tâm tốt do bề mặt côn giúp các chi tiết tự động căn chỉnh vị trí khi lắp ráp. Các mối ghép then hoa, then bằng và ren không có đặc tính tự định tâm này.

Truyền động bánh răng có khả năng truyền công suất lớn nhất và hiệu suất cao, đặc biệt phù hợp cho các ứng dụng công suất lớn và khoảng cách truyền động không quá lớn. Truyền động trục vít có tỷ số truyền lớn nhưng hiệu suất thấp hơn. Truyền động đai và xích phù hợp cho công suất và khoảng cách trung bình.

Khớp nối trục dùng để kết nối hai hoặc nhiều trục lại với nhau để truyền chuyển động và mô-men xoắn từ trục này sang trục khác. Các lựa chọn khác không phải là chức năng chính của khớp nối trục.

Vòng phớt chặn dầu (seal) được sử dụng để làm kín các khe hở giữa trục và vỏ hộp, ngăn chặn bụi bẩn, chất lỏng xâm nhập vào bên trong hộp giảm tốc và ngăn dầu bôi trơn rò rỉ ra ngoài. Then dùng để truyền mô-men, vòng bi hỗ trợ chuyển động quay, bánh răng truyền chuyển động.

Lò xo côn có độ cứng thay đổi theo độ biến dạng do đường kính lò xo thay đổi dọc theo chiều dài. Lò xo trụ và xoắn ốc thường có độ cứng không đổi. Lò xo lá có đặc tính phi tuyến nhưng không phải do hình dạng côn.

Ổ bi đỡ được thiết kế chủ yếu để chịu tải hướng kính. Ổ đũa trụ cũng chịu tải hướng kính tốt nhưng tốt hơn ổ bi đỡ về khả năng chịu tải. Ổ đũa côn và ổ bi đỡ chặn chịu được cả tải hướng kính và tải dọc trục.

Bulong có đai ốc tự hãm (self-locking nut) được thiết kế đặc biệt để chống tự tháo lỏng do rung động, thường có vòng nylon hoặc răng cưa bên trong đai ốc. Vòng đệm vênh cũng có tác dụng hãm nhưng không hiệu quả bằng đai ốc tự hãm.

Bôi trơn dầu tuần hoàn (circulating oil lubrication) là phương pháp hiệu quả nhất cho ổ lăn tốc độ cao vì nó cung cấp lượng dầu bôi trơn liên tục, làm mát và loại bỏ nhiệt sinh ra do ma sát. Bôi trơn mỡ đơn giản nhưng không hiệu quả bằng cho tốc độ cao. Dầu văng tóe phù hợp cho tốc độ trung bình. Bôi trơn khô không dùng cho ổ lăn thông thường.

Sai số lắp ghép khe hở tạo ra khoảng trống giữa các chi tiết ghép, cho phép chất bôi trơn xâm nhập và tạo màng bôi trơn, đồng thời cho phép chuyển động tương đối giữa các chi tiết (nếu là mối ghép động). Các lựa chọn khác không phải là ý nghĩa chính của khe hở lắp ghép.

Nhiệt luyện thép là quá trình gia công nhiệt nhằm thay đổi cấu trúc tế vi của thép, từ đó cải thiện các tính chất cơ học như độ bền, độ dẻo, độ cứng, độ dai… Hình dạng, khối lượng và kích thước chi tiết không phải là mục đích chính của nhiệt luyện.

Mối ghép then là mối ghép động, cho phép các chi tiết máy trượt hoặc xoay tương đối với nhau trong quá trình làm việc. Các mối ghép hàn, đinh tán và ren thường là mối ghép cố định.

Ren răng cưa có biên dạng răng không đối xứng, một mặt răng vuông góc với trục, mặt còn lại nghiêng, tạo ra khả năng chịu tải dọc trục một chiều tốt nhất. Ren vuông có hiệu suất cao nhưng khó gia công. Ren thang và ren tam giác thường dùng cho mục đích khác.

Bánh răng trục vít dùng để truyền chuyển động giữa hai trục vuông góc và không giao nhau. Bánh răng côn dùng cho trục vuông góc và giao nhau. Bánh răng trụ dùng cho trục song song.

Ổ trượt đàn hồi (thường dùng vật liệu polymer hoặc cao su) có khả năng hấp thụ năng lượng va đập tốt hơn do tính đàn hồi của vật liệu. Ổ trượt kim loại, thủy tĩnh và khí động ít có khả năng chịu tải va đập trực tiếp.

Mài là phương pháp gia công tinh, sử dụng đá mài để loại bỏ lượng dư kim loại nhỏ, tạo ra bề mặt có độ chính xác kích thước và độ bóng cao. Các phương pháp tiện thô, phay mặt phẳng và khoan thường là gia công thô hoặc bán tinh.

Trong trường hợp xoắn thuần túy, ứng suất cắt là ứng suất chính. Do đó, độ bền cắt của vật liệu là yếu tố quan trọng nhất cần xem xét khi thiết kế trục chịu xoắn. Các độ bền khác quan trọng cho các loại tải trọng khác.

Trục khuỷu chịu tải trọng chu kỳ và đảo chiều liên tục trong quá trình hoạt động của động cơ đốt trong. Do đó, tải trọng mỏi là yếu tố quan trọng nhất cần xem xét để đảm bảo trục khuỷu không bị phá hủy do mỏi sau một thời gian làm việc. Các tải trọng khác cũng có nhưng mỏi là chủ yếu.

Tỷ số truyền động trong hệ thống truyền động xích được xác định bởi tỷ lệ số răng giữa bánh xích dẫn và bánh xích bị dẫn. Đường kính bánh xích liên quan đến số răng, nhưng số răng là yếu tố trực tiếp quyết định tỷ số truyền.

Taro là phương pháp gia công ren trong lỗ bằng dụng cụ cắt gọi là mũi taro. Tiện ren và phay ren có thể tạo ren ngoài và ren trong nhưng taro là phương pháp phổ biến và hiệu quả hơn cho ren trong lỗ, đặc biệt là lỗ nhỏ. Mài ren thường dùng cho ren chính xác cao sau nhiệt luyện.

Mối ghép hàn tạo ra liên kết liên tục, liền khối, do đó có độ kín khít cao hơn so với mối ghép đinh tán. Mối ghép đinh tán dễ tháo lắp hơn, nhưng mối ghép hàn thường chịu tải trọng tĩnh và động tốt hơn trong nhiều ứng dụng, và giá thành có thể khác nhau tùy thuộc vào quy trình cụ thể.

Thép hợp kim có độ bền, độ đàn hồi và khả năng chịu mỏi cao, phù hợp để chế tạo lò xo chịu lực lớn. Thép cacbon thấp và trung bình, gang xám không đủ tính chất cơ học cho ứng dụng này.

Má phanh (hoặc bố phanh) là chi tiết trực tiếp ép vào đĩa phanh để tạo ra lực ma sát, làm giảm tốc độ hoặc dừng chuyển động quay của đĩa phanh. Piston phanh tạo lực ép má phanh, đĩa phanh là chi tiết bị tác động ma sát, heo dầu phanh chứa piston và dầu phanh.

Tăng độ cứng của vỏ hộp giảm tốc giúp giảm cộng hưởng và rung động, từ đó giảm tiếng ồn. Bánh răng trụ răng nghiêng thường êm hơn răng thẳng. Giảm khe hở ăn khớp có thể gây kẹt và tăng ồn nếu không chính xác. Tăng số lượng bánh răng không trực tiếp giảm rung động.

Then hoa có khả năng chịu tải trọng va đập và đảo chiều tốt hơn so với các loại then khác do có nhiều răng ăn khớp, phân bố đều tải trọng trên nhiều bề mặt tiếp xúc. Then bằng, then vát và then bán nguyệt thích hợp cho tải trọng tĩnh hoặc ít va đập.

Truyền động đai răng có răng ăn khớp với bánh đai, do đó không bị trượt như truyền động đai dẹt, đảm bảo tỷ số truyền ổn định. Truyền động đai dẹt có thể truyền công suất lớn hơn trong một số trường hợp nhất định, hoạt động êm hơn và giá thành có thể rẻ hơn tùy thuộc vào ứng dụng.

Trục vít me đai ốc là cơ cấu biến đổi chuyển động quay thành chuyển động tịnh tiến (và ngược lại). Bánh răng truyền chuyển động quay, lò xo tích trữ năng lượng đàn hồi, ổ trục hỗ trợ chuyển động quay.

Mối ghép ren (ví dụ: bulong, vít) có ưu điểm dễ dàng tháo lắp và điều chỉnh vị trí, rất phù hợp cho các chi tiết cần bảo trì, sửa chữa hoặc điều chỉnh nhiều lần. Mối ghép hàn và dán là mối ghép cố định, mối ghép đinh tán khó tháo lắp hơn mối ghép ren.

Độ cứng là yếu tố quan trọng nhất đối với vật liệu vòng bi vì nó quyết định khả năng chống mài mòn và biến dạng dẻo khi chịu tải trọng lăn. Độ dẻo, độ bền kéo và độ bền uốn cũng quan trọng nhưng độ cứng là yếu tố hàng đầu.