Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Chi tiết máy – Đề 1

Độ dẻo dai là khả năng vật liệu hấp thụ năng lượng biến dạng dẻo trước khi phá hủy, rất quan trọng đối với chi tiết chịu tải trọng va đập. Độ cứng chống lại biến dạng lõm, độ bền kéo chống lại đứt gãy dưới tải tĩnh, độ bền mỏi chống lại phá hủy do tải trọng thay đổi tuần hoàn.

Bánh răng trụ là chi tiết máy chuyên dụng để truyền chuyển động và momen xoắn giữa các trục song song thông qua sự ăn khớp của các răng. Các lựa chọn khác có chức năng khác: ổ lăn hỗ trợ chuyển động quay, khớp nối trục liên kết các trục, lò xo tích trữ năng lượng hoặc tạo lực đàn hồi.

Ổ trượt nhựa thường sử dụng vật liệu polymer có hệ số ma sát thấp, khả năng chịu mài mòn tốt, tự bôi trơn hoặc bôi trơn bằng nước, phù hợp cho nhiều ứng dụng. Ổ trượt kim loại cần bôi trơn ngoài, ổ trượt thủy tĩnh và khí động sử dụng chất lỏng hoặc khí nén để tạo lớp đệm.

Vòng đệm (gioăng) là chi tiết làm kín, thuộc nhóm chi tiết ghép kín, không phải chi tiết truyền động. Bánh răng, trục và ổ lăn đều là các chi tiết cơ bản trong hệ thống truyền động, tham gia trực tiếp vào việc truyền chuyển động và lực.

Má phanh (brake pads) là chi tiết trực tiếp ép vào đĩa phanh, tạo ra lực ma sát để giảm tốc độ quay của đĩa và do đó giảm tốc độ của cơ cấu. Piston phanh tạo lực ép má phanh, đĩa phanh là bộ phận bị ép, ống dẫn dầu truyền áp suất dầu phanh.

Bước xích là khoảng cách tiêu chuẩn để xác định kích thước và khả năng tương thích của xích, đo từ tâm chốt xích này đến tâm chốt xích kế tiếp. Các lựa chọn khác mô tả các kích thước khác của xích nhưng không phải là bước xích.

Bộ giảm chấn (damper) được thiết kế đặc biệt để hấp thụ và tiêu tán năng lượng rung động, giảm biên độ dao động và tiếng ồn trong hệ thống cơ khí. Bánh đà ổn định tốc độ quay, ly hợp dùng để đóng ngắt truyền động, phanh dùng để giảm tốc độ hoặc dừng chuyển động.

Cơ cấu vít me - đai ốc (screw and nut) là cơ cấu cơ bản để biến đổi chuyển động quay thành chuyển động tịnh tiến và ngược lại. Bánh răng côn truyền chuyển động quay giữa các trục vuông góc hoặc giao nhau, khớp nối mềm liên kết các trục, lò xo xoắn tích trữ năng lượng đàn hồi.

Vòng đệm (gioăng) là chi tiết làm kín, được đặt giữa các bề mặt tiếp xúc để ngăn chặn sự rò rỉ chất lỏng hoặc khí. Vòng bi hỗ trợ chuyển động, bulong và then dùng để liên kết các chi tiết.

Con lăn căng đai (idler pulley∕tensioner pulley) là chi tiết được sử dụng để điều chỉnh và duy trì lực căng cần thiết cho dây đai trong hệ thống truyền động đai, đảm bảo truyền động hiệu quả và tránh trượt đai. Puli là bánh đai, bánh răng và xích thuộc các loại truyền động khác.

Thấm cacbon (carburizing) là phương pháp nhiệt luyện bề mặt, làm tăng độ cứng và khả năng chống mài mòn của lớp bề mặt thép trong khi vẫn giữ được độ dẻo dai của lõi. Tôi thể tích làm cứng toàn bộ chi tiết, ram giảm độ cứng và tăng độ dẻo, ủ giảm ứng suất dư và làm mềm vật liệu.

Mỏi kim loại là hiện tượng phá hủy vật liệu dưới tác dụng của tải trọng thay đổi tuần hoàn (tải trọng động) lặp đi lặp lại, ngay cả khi ứng suất đỉnh nhỏ hơn giới hạn bền tĩnh. Tải trọng tĩnh quá lớn gây quá tải tĩnh, tải trọng va đập gây phá hủy do va đập, ăn mòn hóa học gây giảm tiết diện và độ bền.

Khớp nối cardan (khớp vạn năng) được thiết kế đặc biệt để truyền chuyển động giữa các trục có góc lệch lớn. Các khớp nối khác như khớp nối cứng không cho phép sai lệch, khớp nối đàn hồi và khớp nối răng có thể chịu sai lệch nhỏ nhưng không bằng khớp cardan.

Bước ren (pitch) là khoảng cách dọc trục giữa hai đỉnh ren (hoặc hai chân ren) liên tiếp trên cùng một đường xoắn. Nó xác định độ thô của ren và ảnh hưởng đến khả năng chịu tải và tự hãm của mối ghép ren. Các lựa chọn khác mô tả các kích thước khác của ren.

Mài là phương pháp gia công tinh, sử dụng đá mài để loại bỏ lượng dư nhỏ, đạt độ chính xác kích thước và độ bóng bề mặt cao. Tiện và phay là gia công cắt gọt kim loại phổ biến nhưng thường không đạt độ bóng và chính xác cao bằng mài. Bào thường dùng cho gia công bề mặt phẳng lớn.

Màu sơn của máy không liên quan đến việc thiết kế và lựa chọn khớp nối trục. Các yếu tố như momen xoắn cực đại, tốc độ quay và đường kính trục là các thông số kỹ thuật quan trọng để chọn khớp nối phù hợp về kích thước và khả năng truyền lực.

Then hoa (spline) được sử dụng để tạo mối ghép then có khả năng truyền momen xoắn lớn và chịu tải trọng va đập, đồng thời cho phép dịch chuyển dọc trục giữa các chi tiết. Giảm ma sát là công dụng của ổ trượt, định vị chi tiết có thể dùng chốt định vị, chống rung động dùng bộ giảm chấn.

Bơm thủy lực (hydraulic pump) là nguồn tạo ra áp suất dầu trong hệ thống thủy lực, chuyển đổi năng lượng cơ học thành năng lượng thủy lực. Van thủy lực điều khiển dòng dầu, xy lanh thủy lực biến đổi năng lượng thủy lực thành cơ năng tịnh tiến, động cơ thủy lực biến đổi năng lượng thủy lực thành cơ năng quay.

Lò xo xoắn ốc trụ (helical spring) được thiết kế để chịu tải trọng nén hoặc kéo dọc theo trục của nó. Các loại lò xo khác có thể chịu các dạng tải trọng khác nhau, ví dụ lò xo xoắn chịu tải xoắn.

Truyền động bánh răng có ưu điểm vượt trội về khả năng truyền momen xoắn lớn và độ chính xác cao do sự ăn khớp trực tiếp giữa các răng. Truyền động đai phù hợp tốc độ cao nhưng lực truyền hạn chế và dễ trượt, truyền động xích có thể truyền lực lớn hơn đai nhưng kém chính xác hơn bánh răng và gây ồn.

Ren hình thang (trapezoidal thread) có góc nâng ren nhỏ hơn so với ren tam giác và ren vuông, tạo ra lực ma sát lớn hơn, giúp tăng khả năng tự hãm và chống tự tháo lỏng tốt hơn, đặc biệt trong môi trường rung động. Ren vuông có hiệu suất cao hơn nhưng khả năng tự hãm kém hơn.

Vòng phớt (seal) là chi tiết làm kín dùng để ngăn chặn sự xâm nhập của bụi bẩn, nước, chất lỏng hoặc khí từ môi trường bên ngoài vào các bộ phận máy, bảo vệ chúng khỏi hư hỏng và đảm bảo hoạt động ổn định. Vòng bi hỗ trợ chuyển động, then và chốt dùng để liên kết.

Màu sắc không phải là yếu tố kỹ thuật quan trọng trong thiết kế trục. Các yếu tố độ bền uốn, độ bền xoắn và độ cứng vững trực tiếp ảnh hưởng đến khả năng chịu tải và làm việc của trục.

Vòng bi tang trống (self-aligning ball bearing hoặc spherical roller bearing) có khả năng tự lựa, cho phép vòng trong và vòng ngoài xoay lệch nhau một góc nhỏ, giúp bù sai lệch do lắp ráp hoặc biến dạng trục, giảm tải tập trung và tăng tuổi thọ ổ bi. Các loại vòng bi khác không có khả năng tự lựa.

Ổ đũa côn có thiết kế đặc biệt với các con lăn và vòng trong, vòng ngoài hình côn, cho phép chịu đồng thời tải hướng kính và hướng trục với khả năng chịu tải hướng trục cao hơn so với ổ bi đỡ và ổ đũa trụ. Ổ bi chặn chủ yếu chịu tải hướng trục.

Chốt (pin) được sử dụng để định vị chính xác vị trí tương đối giữa các chi tiết và chịu lực cắt ngang, thường dùng trong các mối ghép chịu lực nhỏ hoặc cần định vị chính xác. Bulong và vít cấy chủ yếu chịu lực dọc trục, đinh tán là mối ghép không tháo được.

Tính đàn hồi (elasticity) là tính chất quan trọng nhất của vật liệu làm lò xo, cho phép lò xo biến dạng khi chịu lực và trở lại hình dạng ban đầu khi hết lực tác dụng mà không bị biến dạng dư. Các yếu tố khác cũng quan trọng nhưng thứ yếu so với tính đàn hồi.

Bôi trơn bằng dầu tuần hoàn (circulating oil lubrication) là phương pháp hiệu quả cho ổ trục tốc độ cao và nhiệt độ cao vì dầu không chỉ bôi trơn mà còn có tác dụng làm mát, loại bỏ nhiệt sinh ra do ma sát. Bôi trơn bằng mỡ hạn chế ở tốc độ và nhiệt độ thấp, dầu nhỏ giọt dùng cho tốc độ thấp, vật liệu tự bôi trơn có giới hạn về tải trọng và tốc độ.

Mối ghép hàn là mối ghép cố định, không tháo rời được nếu không phá hủy mối hàn hoặc các chi tiết được hàn. Mối ghép tháo được như mối ghép bulong, mối ghép động là mối ghép cho phép chuyển động tương đối (ví dụ khớp bản lề), mối ghép trung gian không phải là phân loại chính.

Hiện tượng trượt đai có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân: đai quá chùng làm giảm lực ma sát, đai quá căng làm giảm hệ số ma sát do biến dạng đai, bề mặt puli quá nhẵn làm giảm ma sát. Do đó, tất cả các đáp án trên đều có thể gây ra trượt đai.