Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Huyết học – truyền máu – Đề 9

Hồng cầu chứa hemoglobin, protein mang oxy, giúp vận chuyển oxy từ phổi đến các mô và carbon dioxide từ các mô trở lại phổi.

Hồng cầu nhóm O không có kháng nguyên A và B trên bề mặt, do đó không bị kháng thể của các nhóm máu khác tấn công, khiến nó có thể truyền cho tất cả các nhóm máu khác (trong điều kiện truyền hồng cầu khối).

Truyền nhầm nhóm máu ABO gây ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ, phá hủy hồng cầu người nhận (tán huyết) và có thể dẫn đến suy thận cấp, sốc và tử vong.

Xét nghiệm Coombs trực tiếp tìm kiếm kháng thể hoặc bổ thể đã gắn vào hồng cầu của bệnh nhân, thường dùng để chẩn đoán thiếu máu tán huyết tự miễn hoặc phản ứng truyền máu muộn.

Nhóm máu O Rh-negative (nếu có thể) hoặc O Rh-positive (nếu Rh-negative không có sẵn và bệnh nhân nam/nữ lớn tuổi không có khả năng mang thai) được coi là 'nhóm máu cho vạn năng' (hồng cầu khối) và thường được sử dụng trong cấp cứu khi chưa xác định được nhóm máu của bệnh nhân để giảm thiểu nguy cơ phản ứng truyền máu ABO.

Xét nghiệm hòa hợp là bước cuối cùng để kiểm tra sự tương thích giữa máu người cho và người nhận trước truyền máu, nhằm phát hiện các kháng thể bất thường có thể gây phản ứng truyền máu, ngay cả khi nhóm máu ABO và Rh đã tương thích trên lý thuyết.

Sốt phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, không phải là biến chứng nhiễm trùng. Các bệnh như viêm gan B, HIV và sốt rét có thể lây truyền qua đường truyền máu nếu máu không được sàng lọc kỹ lưỡng.

Khối tiểu cầu được truyền để tăng số lượng tiểu cầu trong máu, giúp cầm máu ở bệnh nhân bị giảm tiểu cầu do nhiều nguyên nhân như suy tủy xương, hóa trị liệu, hoặc xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch.

Yếu tố Rh, hay kháng nguyên D, là một protein kháng nguyên có mặt trên bề mặt hồng cầu của người Rh dương tính. Người Rh âm tính không có kháng nguyên này và có thể sinh ra kháng thể anti-D nếu tiếp xúc với máu Rh dương tính.

Khối hồng cầu thường được bảo quản trong dung dịch bảo quản ở nhiệt độ 1-6°C và có thể sử dụng trong vòng 35-42 ngày kể từ ngày lấy máu, tùy thuộc vào loại dung dịch bảo quản.

Phản ứng sốt không tán huyết là biến chứng truyền máu thường gặp nhất, gây ra bởi các kháng thể của người nhận phản ứng với kháng nguyên HLA hoặc kháng nguyên bạch cầu hạt có trong máu truyền. Phản ứng này không gây tán huyết hồng cầu.

Truyền máu tự thân, sử dụng máu của chính bệnh nhân, giúp loại bỏ nguy cơ phản ứng truyền máu, lây nhiễm bệnh và giảm áp lực lên nguồn cung cấp máu cộng đồng. Phẫu thuật chương trình là tình huống lý tưởng để thu gom và lưu trữ máu tự thân trước mổ.

Huyết tương tươi đông lạnh (FFP) chứa tất cả các yếu tố đông máu (cả ổn định và không ổn định), protein huyết tương (albumin, globulin), và các thành phần khác của huyết tương, được sử dụng để điều trị các rối loạn đông máu phức tạp, thiếu hụt đa yếu tố đông máu, hoặc thay thế protein huyết tương.

Việc kiểm tra kỹ lưỡng thông tin nhận dạng người bệnh và thông tin trên túi máu (nhóm máu, số đơn vị máu, tên bệnh nhân) là bước cực kỳ quan trọng để đảm bảo truyền đúng máu cho đúng người bệnh, tránh sai sót nghiêm trọng có thể dẫn đến phản ứng truyền máu chết người.

Phản ứng truyền máu tán huyết muộn xảy ra khi người nhận có kháng thể bất thường (thường là kháng thể thứ phát do đã từng tiếp xúc với kháng nguyên trước đó) phản ứng với kháng nguyên trên hồng cầu truyền, gây tán huyết từ từ sau vài ngày đến vài tuần sau truyền máu.

Đối với bệnh nhân có tiền sử phản ứng dị ứng, việc sử dụng thuốc kháng histamine (ví dụ diphenhydramine) và/hoặc corticosteroid (ví dụ hydrocortisone) trước khi truyền máu có thể giúp giảm nguy cơ hoặc mức độ nghiêm trọng của phản ứng dị ứng trong lần truyền máu tiếp theo.

Chiếu xạ máu bằng tia gamma hoặc tia X giúp bất hoạt bạch cầu lympho T trong máu truyền, ngăn ngừa chúng tấn công các tế bào của người nhận ở những bệnh nhân có hệ miễn dịch suy yếu, đặc biệt là nguy cơ bệnh ghép chống chủ (GVHD) do truyền máu.

Cryoprecipitate là một chế phẩm máu được làm từ huyết tương tươi đông lạnh, giàu yếu tố VIII, yếu tố von Willebrand, fibrinogen và yếu tố XIII. Nó thường được sử dụng để điều trị bệnh Hemophilia A (thiếu yếu tố VIII) và một số rối loạn đông máu khác.

Người nhóm máu AB Rh dương tính là 'người nhận vạn năng' vì họ không có kháng thể anti-A hoặc anti-B và có kháng nguyên Rh. Do đó, họ có thể nhận hồng cầu từ tất cả các nhóm máu ABO và Rh (trong điều kiện truyền hồng cầu khối).

Bắt đầu truyền máu với tốc độ chậm (ví dụ 2ml/phút trong 15 phút đầu) cho phép nhân viên y tế theo dõi chặt chẽ bệnh nhân để phát hiện sớm các dấu hiệu của phản ứng truyền máu (sốt, rét run, khó thở, đau ngực, đau lưng...) và can thiệp kịp thời nếu cần.

Chiếu xạ máu chủ yếu được sử dụng để ngăn ngừa bệnh ghép chống chủ (GVHD) do truyền máu ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch, không trực tiếp giảm nguy cơ lây truyền bệnh nhiễm trùng. Các biện pháp như sàng lọc người hiến máu, xét nghiệm sàng lọc máu và sử dụng hệ thống truyền máu kín đều nhằm mục đích giảm nguy cơ lây truyền bệnh.

Trong phản ứng tán huyết cấp tính, hồng cầu bị phá hủy giải phóng hemoglobin vào máu. Hemoglobin tự do này có thể được lọc qua cầu thận và xuất hiện trong nước tiểu, làm cho nước tiểu có màu đỏ hoặc nâu (hemoglobin niệu), là một dấu hiệu quan trọng của tán huyết.

Khối hồng cầu đậm đặc (packed red blood cells) đã được loại bỏ phần lớn huyết tương, do đó có thể tích nhỏ hơn so với máu toàn phần hoặc các chế phẩm máu khác, giúp giảm nguy cơ quá tải tuần hoàn, đặc biệt quan trọng ở trẻ sơ sinh, nhất là trẻ non tháng có thể tích tuần hoàn nhỏ và chức năng tim phổi chưa hoàn thiện.

Truyền máu cung cấp sắt cho cơ thể. Ở bệnh nhân được truyền máu thường xuyên (ví dụ bệnh nhân Thalassemia, suy tủy xương mạn tính), lượng sắt dư thừa có thể tích tụ trong cơ thể, gây ra biến chứng quá tải sắt, ảnh hưởng đến các cơ quan như tim, gan, nội tiết.

Xét nghiệm 'Type and Screen' bao gồm hai bước chính: (1) Xác định nhóm máu ABO và Rh của bệnh nhân (Type); (2) Sàng lọc huyết tương của bệnh nhân để phát hiện sự hiện diện của kháng thể bất thường chống lại kháng nguyên hồng cầu (Screen). Nếu sàng lọc kháng thể dương tính, cần thực hiện thêm các xét nghiệm khác để xác định kháng thể và lựa chọn máu tương thích.

Khi nghi ngờ phản ứng truyền máu, việc đầu tiên và quan trọng nhất là NGỪNG TRUYỀN MÁU NGAY LẬP TỨC. Sau đó, duy trì đường truyền tĩnh mạch bằng dịch truyền muối sinh lý, theo dõi sát dấu hiệu sinh tồn và báo cáo bác sĩ để có các bước xử trí tiếp theo phù hợp với loại phản ứng.

Chỉ có dung dịch muối sinh lý 0.9% NaCl là dung dịch đẳng trương tương thích và được phép truyền cùng đường truyền với máu hoặc chế phẩm máu. Các dung dịch khác như Ringer Lactate, Glucose 5%, hoặc Albumin có thể gây ra hiện tượng kết dính hoặc đông vón máu, do đó KHÔNG được truyền chung đường truyền.

Bộ lọc máu được sử dụng để loại bỏ các cục máu đông nhỏ, mảnh vụn tế bào, hoặc các tạp chất khác có thể hình thành trong quá trình bảo quản và vận chuyển máu, giúp giảm nguy cơ tắc mạch do truyền máu và cải thiện chất lượng máu truyền.

Máu toàn phần chứa cả hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu và huyết tương. Trong trường hợp suy tủy xương gây thiếu máu nặng và giảm tiểu cầu đồng thời, truyền máu toàn phần có thể giúp cải thiện cả hai tình trạng này (mặc dù thường ưu tiên sử dụng các chế phẩm máu thành phần hơn để tối ưu hóa việc sử dụng máu hiến tặng và giảm nguy cơ quá tải).

Khi thiếu hụt yếu tố đông máu đơn lẻ, việc truyền yếu tố đông máu cô đặc (ví dụ yếu tố VIII cô đặc cho Hemophilia A, yếu tố IX cô đặc cho Hemophilia B) là phương pháp điều trị đích và hiệu quả nhất, giúp cung cấp trực tiếp yếu tố đông máu bị thiếu hụt mà không gây quá tải thể tích hoặc các tác dụng phụ không mong muốn liên quan đến truyền các chế phẩm máu khác.