Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Huyết học – truyền máu – Đề 6

Hồng cầu chứa hemoglobin, protein chịu trách nhiệm chính trong việc gắn kết và vận chuyển oxy.

Hồng cầu nhóm O không mang kháng nguyên A và B trên bề mặt, do đó không bị ngưng kết bởi kháng thể anti-A hoặc anti-B trong huyết tương của người nhận có nhóm máu khác.

Truyền nhầm nhóm máu ABO không tương thích gây ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ, dẫn đến phá hủy hồng cầu truyền vào (tan máu) và gây ra các triệu chứng nghiêm trọng.

Xét nghiệm Coombs trực tiếp phát hiện kháng thể hoặc bổ thể đã gắn lên bề mặt hồng cầu của bệnh nhân, thường được sử dụng để chẩn đoán các tình trạng như thiếu máu tan máu tự miễn hoặc tan máu do truyền máu.

Chất chống đông citrate có trong các chế phẩm máu (như máu toàn phần, khối hồng cầu, huyết tương tươi đông lạnh) có thể gắn với canxi trong máu bệnh nhân, đặc biệt khi truyền lượng lớn máu trong thời gian ngắn, dẫn đến hạ canxi máu.

Sàng lọc máu người hiến tập trung vào việc phát hiện và loại bỏ các mầm bệnh lây truyền qua đường máu như HIV, viêm gan B, viêm gan C, giang mai, và các tác nhân gây bệnh khác, nhằm đảm bảo an toàn cho người nhận máu.

Huyết tương tươi đông lạnh (FFP) chứa tất cả các yếu tố đông máu, do đó được chỉ định để điều trị các rối loạn đông máu do thiếu hụt các yếu tố đông máu, chẳng hạn như trong bệnh gan nặng, DIC, hoặc quá liều warfarin.

Bệnh tan máu ở trẻ sơ sinh do bất đồng nhóm máu RhD xảy ra khi mẹ RhD âm tính mang thai con RhD dương tính. Trong lần mang thai đầu tiên, mẹ có thể sinh kháng thể anti-D. Trong lần mang thai sau với con RhD dương tính, kháng thể này có thể qua nhau thai và gây tan máu ở thai nhi/trẻ sơ sinh.

Phản ứng dị ứng khi truyền khối tiểu cầu thường liên quan đến các bạch cầu còn sót lại trong chế phẩm. Loại bỏ bạch cầu khỏi khối tiểu cầu (khối tiểu cầu đã loại bạch cầu) giúp giảm đáng kể nguy cơ này.

Theo tiêu chuẩn chung, khối hồng cầu đậm đặc có thể được bảo quản tối đa 42 ngày khi được lưu trữ ở nhiệt độ từ 2-6°C trong dung dịch bảo quản thích hợp.

Trong thiếu máu mãn tính do suy thận, mục tiêu truyền máu là giảm triệu chứng thiếu máu chứ không phải duy trì mức hemoglobin cao. Truyền máu thường được cân nhắc khi bệnh nhân có triệu chứng và hemoglobin xuống thấp (ví dụ < 7 g/dL), cân nhắc lợi ích và nguy cơ quá tải sắt và các phản ứng truyền máu lặp lại.

TRALI là một biến chứng nguy hiểm sau truyền máu, đặc trưng bởi suy hô hấp cấp tính không do tim, khởi phát trong vòng 6 giờ sau khi truyền máu. Nguyên nhân thường liên quan đến kháng thể trong chế phẩm máu gây hoạt hóa bạch cầu trung tính của người nhận tại phổi.

Xét nghiệm hòa hợp (cross-matching) là bước cuối cùng trước truyền máu, nhằm đảm bảo rằng hồng cầu của đơn vị máu hiến tương thích với huyết tương của người nhận, tránh gây ra phản ứng ngưng kết hoặc tan máu do kháng thể không mong muốn.

Truyền máu tự thân là phương pháp truyền máu mà bệnh nhân nhận lại máu của chính mình, đã được hiến tặng và lưu trữ trước đó (truyền máu tự thân tiền phẫu thuật) hoặc thu hồi trong quá trình phẫu thuật (truyền máu tự thân hồi phục).

Trong tình huống cấp cứu, nhóm máu O RhD âm tính thường được coi là 'nhóm máu truyền cấp cứu' vì hồng cầu nhóm O không có kháng nguyên A và B, và RhD âm tính không có kháng nguyên RhD, do đó ít nguy cơ gây phản ứng truyền máu ABO hoặc RhD không tương thích ở hầu hết bệnh nhân.

Cryoprecipitate là chế phẩm máu được làm giàu yếu tố VIII, yếu tố von Willebrand, fibrinogen và yếu tố XIII, được sử dụng để điều trị các tình trạng thiếu hụt các yếu tố này, như bệnh von Willebrand, bệnh Hemophilia A (thiếu yếu tố VIII), hoặc giảm fibrinogen máu.

Chiếu xạ máu bằng tia gamma hoặc tia X giúp bất hoạt các lympho bào T còn sống trong chế phẩm máu, ngăn ngừa biến chứng TA-GVHD (bệnh ghép chống chủ do truyền máu), đặc biệt quan trọng ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch, trẻ sơ sinh, hoặc bệnh nhân ghép tạng.

Nguyên tắc 'truyền máu hạn chế' khuyến cáo truyền máu chỉ khi thực sự cần thiết, dựa trên triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân và mức hemoglobin thấp (ngưỡng thường là 7-8 g/dL ở bệnh nhân ổn định, có thể cao hơn ở bệnh nhân tim mạch). Mục tiêu là giảm thiểu các nguy cơ không cần thiết liên quan đến truyền máu.

Phản ứng truyền máu cấp tính tan máu thường xảy ra rất sớm trong quá trình truyền máu (thường trong vòng 15 phút đầu), với các triệu chứng điển hình như sốt rét run, đau vùng thắt lưng, nước tiểu đỏ, và có thể dẫn đến suy thận cấp. Nguyên nhân chủ yếu là do truyền nhầm nhóm máu ABO không tương thích.

Bước 'bedside check' là bước cuối cùng và cực kỳ quan trọng trước khi bắt đầu truyền máu, nhằm xác nhận lần cuối cùng rằng đơn vị máu được truyền là chính xác và dành cho đúng bệnh nhân, dựa trên các thông tin trên nhãn đơn vị máu, phiếu truyền máu và thông tin bệnh nhân, để ngăn ngừa sai sót gây hậu quả nghiêm trọng.

Bộ lọc máu được sử dụng trong quá trình truyền máu để loại bỏ các cục máu đông nhỏ, mảnh vụn tế bào, và các tạp chất khác có thể hình thành trong quá trình bảo quản máu, giúp giảm nguy cơ tắc mạch và các biến chứng khác.

Phản ứng sốt không tan máu là một trong những phản ứng truyền máu thường gặp, thường do kháng thể của người nhận (đã được sinh ra từ các lần truyền máu trước hoặc thai kỳ) phản ứng với bạch cầu hoặc tiểu cầu HLA (kháng nguyên bạch cầu người) trong chế phẩm máu, gây giải phóng cytokine và gây sốt.

Đối với bệnh nhân có tiền sử phản ứng dị ứng truyền máu, việc sử dụng chế phẩm máu đã loại bạch cầu và rửa hồng cầu giúp loại bỏ tối đa bạch cầu và protein huyết tương, là các thành phần có thể gây ra phản ứng dị ứng. Bên cạnh đó, có thể dùng thêm thuốc kháng histamine trước khi truyền máu.

TACO xảy ra khi truyền máu quá nhanh hoặc truyền một lượng lớn thể tích dịch truyền, đặc biệt ở bệnh nhân có chức năng tim mạch kém hoặc trẻ nhỏ. Điều này dẫn đến tăng thể tích tuần hoàn đột ngột, gây quá tải cho tim và dẫn đến phù phổi cấp, khó thở.

Xét nghiệm DAT (Direct Antiglobulin Test) là tên gọi khác của xét nghiệm Coombs trực tiếp, được sử dụng để phát hiện kháng thể hoặc bổ thể đã gắn trực tiếp lên bề mặt hồng cầu in vivo. Nó khác với xét nghiệm Coombs gián tiếp, vốn phát hiện kháng thể tự do trong huyết tương.

Tốt nhất là truyền khối tiểu cầu cùng nhóm máu ABO và Rh với người nhận để giảm thiểu nguy cơ phản ứng không mong muốn. Tuy nhiên, trong truyền tiểu cầu, sự tương thích ABO không quan trọng bằng truyền hồng cầu, và đôi khi khối tiểu cầu không cùng nhóm máu vẫn có thể được truyền nếu cần thiết, đặc biệt là khối tiểu cầu nhóm AB có thể truyền cho mọi nhóm máu (tuy nhiên nguồn cung thường hạn chế).

Khối tiểu cầu được bảo quản ở nhiệt độ phòng (20-24°C), tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Xét nghiệm sàng lọc vi khuẩn (bacterial screening) trước khi truyền là biện pháp quan trọng để phát hiện và loại bỏ các đơn vị máu bị nhiễm khuẩn, giảm nguy cơ nhiễm trùng do truyền máu.

Phản ứng truyền máu muộn (delayed transfusion reactions), như phản ứng tan máu muộn hoặc bệnh ghép chống chủ do truyền máu (TA-GVHD), có thể xảy ra sau vài ngày đến vài tuần sau truyền máu. Do đó, việc theo dõi bệnh nhân trong khoảng thời gian này là cần thiết để phát hiện và xử trí kịp thời các biến chứng muộn.

Ở trẻ sơ sinh, đặc biệt trẻ non tháng, thể tích máu nhỏ và chức năng tim mạch chưa hoàn thiện. Truyền khối hồng cầu thể tích nhỏ (aliquots) giúp chia nhỏ đơn vị máu thành nhiều phần, cho phép truyền lượng máu nhỏ hơn, phù hợp với nhu cầu của trẻ, giảm nguy cơ TACO (quá tải tuần hoàn) và truyền máu thể tích lớn.

Xét nghiệm Coombs gián tiếp (Indirect Antiglobulin Test - IAT) phát hiện kháng thể tự do lưu hành trong huyết tương của bệnh nhân. Xét nghiệm này thường được sử dụng trong sàng lọc kháng thể bất thường, xét nghiệm hòa hợp trước truyền máu, và chẩn đoán bệnh tan máu ở trẻ sơ sinh do bất đồng nhóm máu.