Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Tổng quát viễn thông – Đề 8

CATV (Community Antenna Television), còn gọi là truyền hình cáp, là công nghệ ban đầu được phát triển để cung cấp dịch vụ truyền hình trả tiền thông qua mạng cáp đồng trục. Mặc dù hiện nay cáp quang (FTTH) cũng được sử dụng rộng rãi cho truyền hình, nhưng CATV vẫn là thuật ngữ gắn liền với dịch vụ truyền hình cáp truyền thống.

Quỹ đạo địa tĩnh (geostationary orbit) là một quỹ đạo đặc biệt quanh Trái Đất, ở đó vệ tinh di chuyển với cùng tốc độ quay của Trái Đất và theo cùng chiều quay. Do đó, vệ tinh địa tĩnh luôn ở trên một vị trí cố định so với một điểm trên mặt đất. Điều này rất thuận lợi cho các ứng dụng viễn thông và truyền hình vệ tinh vì anten mặt đất không cần phải di chuyển để theo dõi vệ tinh.

Trong mạng di động, 'cell' (tế bào) là khu vực địa lý được phủ sóng bởi một trạm gốc (Base Transceiver Station - BTS). Mỗi trạm gốc phát sóng trong một phạm vi nhất định, tạo thành một 'tế bào'. Các tế bào được bố trí liền kề nhau để tạo thành mạng lưới phủ sóng rộng lớn, cho phép người dùng di chuyển liên tục mà vẫn duy trì kết nối.

Cáp Cat 6 là phiên bản cải tiến so với Cat 5e, ưu điểm chính của Cat 6 là khả năng hỗ trợ tốc độ truyền dữ liệu cao hơn (lên đến 10 Gigabit Ethernet trong khoảng cách ngắn) và khả năng chống nhiễu điện từ tốt hơn. Cat 6 có cấu trúc xoắn đôi chặt chẽ hơn và lớp vỏ bảo vệ tốt hơn để giảm nhiễu xuyên âm và nhiễu từ bên ngoài, giúp đảm bảo chất lượng tín hiệu tốt hơn ở tốc độ cao.

PON (Passive Optical Network) trong FTTH (Fiber To The Home) sử dụng kiến trúc mạng dạng cây (tree topology). Trong kiến trúc PON, một sợi cáp quang duy nhất từ nhà cung cấp dịch vụ (OLT - Optical Line Terminal) được chia sẻ cho nhiều hộ gia đình (ONU - Optical Network Unit) thông qua bộ chia quang thụ động (optical splitter). Kiến trúc này giúp tiết kiệm chi phí triển khai cáp quang và thiết bị.

NFC (Near Field Communication) là công nghệ giao tiếp tầm ngắn không dây, hoạt động ở khoảng cách rất gần (vài centimet). NFC thường được sử dụng cho các ứng dụng thanh toán không tiếp xúc (ví dụ: thanh toán di động), trao đổi dữ liệu tầm ngắn (ví dụ: chia sẻ danh bạ, ảnh), và xác thực thiết bị. NFC không phù hợp cho truyền dữ liệu tốc độ cao hoặc định vị toàn cầu.

MIMO (Multiple-Input Multiple-Output) là công nghệ sử dụng nhiều anten phát và thu tại cả hai đầu của kênh truyền không dây. MIMO giúp cải thiện đáng kể tốc độ truyền dữ liệu và dung lượng mạng bằng cách tạo ra nhiều kênh không gian song song (spatial multiplexing), cho phép truyền đồng thời nhiều luồng dữ liệu trên cùng một tần số. Điều này làm tăng hiệu quả sử dụng phổ tần và nâng cao hiệu suất mạng.

VoIP (Voice over Internet Protocol) là công nghệ cho phép truyền tải tín hiệu thoại (âm thanh) qua mạng Internet hoặc các mạng IP khác, thay vì sử dụng mạng điện thoại truyền thống (PSTN). VoIP biến đổi tín hiệu thoại analog thành dữ liệu số và truyền chúng qua mạng IP, cho phép thực hiện cuộc gọi thoại thông qua kết nối internet.

Mạng xương sống (backbone network) là phần cốt lõi của một mạng viễn thông lớn, có vai trò cung cấp kết nối tốc độ cao và dung lượng lớn giữa các mạng nhỏ hơn (ví dụ: mạng truy cập, mạng đô thị) hoặc giữa các khu vực địa lý khác nhau. Mạng xương sống thường sử dụng các công nghệ truyền dẫn tốc độ cao như cáp quang và các thiết bị chuyển mạch/định tuyến mạnh mẽ để đảm bảo hiệu suất và độ tin cậy của toàn bộ mạng.

Băng thông (bandwidth) trong viễn thông đề cập đến tốc độ truyền dữ liệu, tức là lượng dữ liệu tối đa có thể được truyền qua một kênh truyền (ví dụ: đường truyền internet, cáp quang) trong một khoảng thời gian nhất định, thường được đo bằng bit trên giây (bps) hoặc byte trên giây (Bps).

Suy hao tín hiệu (signal attenuation) trong viễn thông là sự giảm cường độ (độ mạnh) của tín hiệu khi nó truyền qua môi trường truyền dẫn (ví dụ: cáp, không khí). Suy hao là một hiện tượng tự nhiên do điện trở của môi trường truyền dẫn, sự hấp thụ năng lượng tín hiệu, và các yếu tố khác. Khi tín hiệu bị suy hao, cường độ của nó giảm đi, có thể dẫn đến lỗi dữ liệu nếu suy hao quá lớn.

Tường lửa (firewall) hoạt động chủ yếu ở Tầng Mạng (Network Layer) và Tầng Giao vận (Transport Layer) trong mô hình OSI. Nó kiểm soát lưu lượng mạng dựa trên địa chỉ IP (tầng Mạng), cổng TCP/UDP (tầng Giao vận), và đôi khi cả giao thức ứng dụng (tầng Ứng dụng) để ngăn chặn truy cập trái phép và bảo vệ mạng khỏi các mối đe dọa.

Latency (độ trễ) trong viễn thông là thời gian trễ, tức là khoảng thời gian cần thiết để một gói tin dữ liệu truyền từ điểm gửi đến điểm nhận trên mạng. Độ trễ thấp là mong muốn trong nhiều ứng dụng, đặc biệt là các ứng dụng thời gian thực như thoại và video trực tuyến, trò chơi trực tuyến. Độ trễ cao có thể gây ra trải nghiệm người dùng kém.

Điểm khác biệt chính giữa PAN (Personal Area Network) và LAN (Local Area Network) nằm ở phạm vi địa lý và mục đích sử dụng. PAN là mạng cá nhân, có phạm vi rất nhỏ (vài mét), thường kết nối các thiết bị cá nhân của một người (điện thoại, máy tính bảng, tai nghe Bluetooth). LAN là mạng cục bộ, có phạm vi lớn hơn (trong một tòa nhà, văn phòng), kết nối các thiết bị trong một khu vực hạn chế để chia sẻ tài nguyên và kết nối internet.

Tầng Mạng (Network Layer) trong mô hình OSI đảm nhiệm chức năng định tuyến (routing) dữ liệu. Tầng này xử lý địa chỉ IP, xác định đường đi tốt nhất cho gói tin và chuyển chúng qua các router để đến đích cuối cùng. Các tầng khác có chức năng khác nhau (Vật lý: truyền bit, Liên kết Dữ liệu: truyền frame trong mạng cục bộ, Giao vận: truyền dữ liệu tin cậy giữa các ứng dụng).

Giao thức TCP (Transmission Control Protocol) hoạt động ở Tầng Giao vận (Transport Layer) trong mô hình TCP/IP. Chức năng chính của TCP là cung cấp dịch vụ truyền dữ liệu tin cậy, có hướng kết nối, đảm bảo dữ liệu được truyền đến đích một cách đầy đủ, đúng thứ tự và không bị lỗi. TCP thực hiện điều này thông qua cơ chế bắt tay ba bước, đánh số thứ tự gói tin, và cơ chế xác nhận và truyền lại gói tin bị mất hoặc lỗi.

GPS (Global Positioning System) là hệ thống định vị toàn cầu dựa trên vệ tinh, được sử dụng rộng rãi để xác định vị trí địa lý của các thiết bị di động và nhiều ứng dụng khác. GPS sử dụng tín hiệu từ các vệ tinh để tính toán vị trí của thiết bị trên Trái Đất. Các công nghệ khác (Bluetooth, NFC, Wi-Fi Direct) có chức năng khác và không dùng để định vị địa lý toàn cầu.

H.264/AVC (Advanced Video Coding) là một chuẩn nén video rất phổ biến và hiệu quả, được sử dụng rộng rãi cho truyền hình độ nét cao (HDTV), video trực tuyến (streaming), Blu-ray, và nhiều ứng dụng khác. H.264 cung cấp chất lượng video tốt với tỷ lệ nén cao, giúp giảm băng thông cần thiết để truyền tải video. MPEG-2 cũng được dùng cho DVD và truyền hình số, nhưng H.264 hiệu quả hơn.

TDMA (Time Division Multiple Access) là phương thức truy cập đa kênh phân chia thời gian. Trong TDMA, mỗi thiết bị được gán một khe thời gian (time slot) riêng để truyền dữ liệu. Các thiết bị lần lượt truyền dữ liệu trong khe thời gian được chỉ định, cho phép nhiều thiết bị chia sẻ cùng một kênh tần số mà không gây xung đột. FDMA phân chia tần số, CDMA phân chia bằng mã, CSMA/CD là cơ chế tránh xung đột trong mạng Ethernet.

Giao thức ARP (Address Resolution Protocol) được sử dụng để phân giải địa chỉ IP (địa chỉ logic ở tầng Mạng) thành địa chỉ MAC (địa chỉ vật lý ở tầng Liên kết Dữ liệu) trong mạng cục bộ (LAN). Khi một thiết bị cần gửi dữ liệu đến một địa chỉ IP cụ thể trong cùng mạng LAN, nó sử dụng ARP để tìm ra địa chỉ MAC tương ứng với địa chỉ IP đó.

Ưu điểm vượt trội của cáp quang so với cáp đồng trong viễn thông đường dài là khả năng truyền dẫn dữ liệu với tốc độ cao hơn rất nhiều và khoảng cách xa hơn đáng kể, đồng thời suy hao tín hiệu ít hơn. Điều này làm cho cáp quang trở thành lựa chọn lý tưởng cho các ứng dụng băng thông rộng và truyền dẫn đường dài. Các lựa chọn khác không phải là ưu điểm chính của cáp quang so với cáp đồng.

QoS (Quality of Service) trong viễn thông đề cập đến chất lượng dịch vụ mạng mà người dùng nhận được. Nó bao gồm các yếu tố như độ trễ (delay), độ biến động trễ (jitter), tỷ lệ mất gói tin (packet loss), và băng thông. QoS đảm bảo rằng các ứng dụng nhạy cảm với thời gian thực như thoại và video có thể hoạt động mượt mà trên mạng.

Điều chế xung mã (PCM - Pulse Code Modulation) là một phương pháp điều chế tín hiệu analog sang tín hiệu số, thường được sử dụng rộng rãi trong các hệ thống viễn thông số để truyền tải giọng nói và dữ liệu số. AM, FM, và PM chủ yếu được dùng cho tín hiệu analog.

Ghép kênh (Multiplexing) là kỹ thuật cho phép kết hợp nhiều tín hiệu dữ liệu khác nhau để cùng truyền trên một kênh truyền vật lý duy nhất. Điều này giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên truyền dẫn, giảm chi phí và tăng hiệu quả. Các lựa chọn khác không đúng chức năng này (Điều chế: biến đổi tín hiệu, Giải điều chế: khôi phục tín hiệu, Mã hóa: bảo mật hoặc định dạng dữ liệu).

Trong công nghệ di động 4G, LTE là viết tắt của 'Long Term Evolution'. Nó thể hiện sự phát triển dài hạn của công nghệ di động, hướng tới tốc độ dữ liệu cao hơn, độ trễ thấp hơn và hiệu quả sử dụng phổ tần tốt hơn so với các thế hệ trước.

Công nghệ 5G so với 4G mang lại nhiều ưu điểm vượt trội, trong đó nổi bật nhất là tốc độ truyền dữ liệu cao hơn nhiều (có thể gấp hàng chục lần), độ trễ thấp hơn đáng kể (mức mili giây), và dung lượng mạng lớn hơn (khả năng phục vụ nhiều thiết bị kết nối đồng thời hơn). Những cải tiến này mở ra nhiều ứng dụng mới như IoT, xe tự lái, thực tế ảo/tăng cường.

Chuyển mạch kênh (Circuit Switching) thiết lập một đường truyền vật lý riêng biệt (kênh) giữa người gửi và người nhận trước khi bắt đầu truyền dữ liệu. Đường truyền này được duy trì dành riêng cho kết nối đó trong suốt phiên truyền, đảm bảo băng thông cố định và chất lượng dịch vụ ổn định. Các phương pháp chuyển mạch khác (gói, thông báo, tế bào) chia sẻ băng thông giữa nhiều kết nối.

Cáp quang sử dụng ánh sáng để truyền tín hiệu, do đó chúng hoàn toàn không bị ảnh hưởng bởi nhiễu điện từ (Electromagnetic Interference - EMI) và nhiễu tần số vô tuyến (Radio Frequency Interference - RFI). Cáp đồng, cáp xoắn đôi và sóng vô tuyến đều dễ bị ảnh hưởng bởi các loại nhiễu này.

Chuẩn 802.11ac là một bước tiến lớn so với 802.11n, ưu điểm chính của 802.11ac là tốc độ truyền dữ liệu cao hơn đáng kể. 802.11ac sử dụng các kỹ thuật tiên tiến như MIMO đa người dùng (MU-MIMO), băng thông kênh rộng hơn, và điều chế cao hơn để đạt được tốc độ truyền dữ liệu Gigabit, vượt trội so với 802.11n.

Điểm khác biệt cốt lõi giữa UDP (User Datagram Protocol) và TCP (Transmission Control Protocol) là UDP là giao thức không kết nối, truyền dữ liệu nhanh nhưng không đảm bảo độ tin cậy (có thể mất gói tin) và thứ tự gói tin. TCP là giao thức hướng kết nối, truyền dữ liệu chậm hơn UDP nhưng đảm bảo độ tin cậy (có cơ chế kiểm soát lỗi và truyền lại) và thứ tự gói tin. UDP phù hợp cho các ứng dụng thời gian thực như video streaming, VoIP, trong khi TCP phù hợp cho các ứng dụng yêu cầu độ tin cậy cao như truyền file, duyệt web.