Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Tiền tệ ngân hàng – Đề 4

Ngân hàng thương mại tập trung vào các hoạt động ngân hàng bán lẻ truyền thống như nhận tiền gửi, cho vay tiêu dùng và doanh nghiệp nhỏ. Ngân hàng đầu tư chuyên về các dịch vụ tài chính phức tạp hơn cho doanh nghiệp lớn và chính phủ, như bảo lãnh phát hành chứng khoán, tư vấn M&A (mua bán và sáp nhập), và quản lý tài sản.

Tiền pháp định (Fiat money) được chính phủ quy định là tiền tệ hợp pháp và giá trị của nó dựa trên niềm tin của công chúng và sự đảm bảo của chính phủ, không phải giá trị nội tại của vật liệu làm ra nó (ví dụ như vàng hoặc bạc trong tiền hàng hóa).

Thuyết số lượng tiền tệ, đặc biệt là dạng đơn giản của nó (phương trình trao đổi MV = PY), cho rằng trong dài hạn, thay đổi trong cung tiền (M) là yếu tố quyết định chính đến mức giá chung (P), với giả định vận tốc tiền (V) và sản lượng thực tế (Y) tương đối ổn định hoặc ít bị ảnh hưởng bởi cung tiền trong dài hạn.

Chính sách tài khóa sử dụng thuế và chi tiêu chính phủ để tác động đến nền kinh tế. Lãi suất chiết khấu là công cụ của chính sách tiền tệ, do ngân hàng trung ương điều hành, không phải chính sách tài khóa.

Giảm phát là tình trạng giá cả chung liên tục giảm. Mặc dù nghe có vẻ tốt, nhưng giảm phát có thể gây trì hoãn tiêu dùng và đầu tư vì người dân và doanh nghiệp kỳ vọng giá sẽ còn giảm nữa, dẫn đến giảm tổng cầu và giảm tăng trưởng kinh tế, thậm chí suy thoái.

Nghiệp vụ thị trường mở (mua bán trái phiếu chính phủ) là công cụ chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương. Mục đích chính là điều chỉnh lượng tiền cung ứng trong nền kinh tế, từ đó kiểm soát lạm phát và ổn định giá cả.

Cung tiền trong nền kinh tế bị ảnh hưởng bởi ba yếu tố chính: tỷ lệ dự trữ bắt buộc (do ngân hàng trung ương quy định), tỷ lệ tiền mặt ngoài ngân hàng so với tiền gửi (hành vi công chúng) và lãi suất chiết khấu (do ngân hàng trung ương đặt ra). Chi tiêu chính phủ là công cụ của chính sách tài khóa, không trực tiếp quyết định cung tiền (mặc dù có thể ảnh hưởng gián tiếp).

Tỷ giá hối đoái danh nghĩa là giá của một đồng tiền được biểu thị bằng đồng tiền khác tại một thời điểm cụ thể. Nó đơn giản là tỷ lệ trao đổi trực tiếp giữa hai đồng tiền trên thị trường ngoại hối, ví dụ như 1 USD đổi được bao nhiêu VND.

'Tiền nóng' là dòng vốn đầu tư gián tiếp ngắn hạn, thường là đầu tư vào chứng khoán hoặc tiền gửi ngân hàng, có tính thanh khoản cao và dễ dàng di chuyển giữa các quốc gia để tìm kiếm lợi nhuận cao hơn hoặc tránh rủi ro. Tính dễ bay hơi của 'tiền nóng' có thể gây ra bất ổn cho thị trường tài chính và tỷ giá hối đoái.

Tỷ lệ dự trữ bắt buộc quy định phần trăm tiền gửi mà ngân hàng thương mại phải giữ lại và không được cho vay. Thay đổi tỷ lệ này ảnh hưởng trực tiếp đến lượng vốn khả dụng để ngân hàng cho vay, do đó tác động đến khả năng tạo tiền và mở rộng tín dụng của hệ thống ngân hàng.

Lãi suất tái cấp vốn (refinancing rate) hoặc lãi suất cơ bản là lãi suất chính sách quan trọng nhất mà ngân hàng trung ương sử dụng để điều chỉnh lãi suất trên thị trường liên ngân hàng (thị trường các ngân hàng vay mượn lẫn nhau). Thay đổi lãi suất này sẽ tác động đến chi phí vốn của các ngân hàng và lan tỏa ra toàn bộ hệ thống lãi suất trong nền kinh tế.

Rủi ro đạo đức trong ngân hàng xảy ra khi có bảo hiểm tiền gửi. Bảo hiểm này có thể khuyến khích các ngân hàng chấp nhận rủi ro cao hơn (ví dụ: cho vay rủi ro) vì họ biết rằng người gửi tiền được bảo vệ và sẽ không mất tiền ngay cả khi ngân hàng phá sản. Điều này có thể dẫn đến hành vi liều lĩnh và tăng nguy cơ khủng hoảng ngân hàng.

Thanh toán không dùng tiền mặt bao gồm các hình thức thanh toán mà không sử dụng tiền giấy hoặc tiền xu vật lý. Thẻ tín dụng, ví điện tử và chuyển khoản ngân hàng đều là các phương thức thanh toán điện tử hoặc dựa trên ghi nợ/ghi có tài khoản, trong khi tiền mặt là hình thức thanh toán vật lý truyền thống.

Chức năng 'người cho vay cuối cùng' cho phép ngân hàng trung ương cung cấp thanh khoản khẩn cấp cho các ngân hàng thương mại gặp khó khăn về thanh khoản (thiếu tiền mặt tạm thời). Điều này đặc biệt quan trọng trong các cuộc khủng hoảng tài chính để ngăn chặn sự lan rộng của khủng hoảng và bảo vệ hệ thống ngân hàng.

Lãi suất chiết khấu là lãi suất ngân hàng trung ương cho ngân hàng thương mại vay. Khi lãi suất chiết khấu tăng, chi phí vốn của ngân hàng thương mại tăng lên, khiến họ có xu hướng tăng lãi suất cho vay để duy trì lợi nhuận.

Ngân hàng số (hay ngân hàng thuần túy số - neobank) hoạt động chủ yếu hoặc hoàn toàn trực tuyến, không có mạng lưới chi nhánh vật lý như ngân hàng truyền thống. Điều này cho phép họ giảm chi phí hoạt động và cung cấp dịch vụ tiện lợi hơn qua ứng dụng di động hoặc website.

Tiền tệ có ba chức năng chính: phương tiện trao đổi, đơn vị đo lường giá trị và phương tiện tích trữ giá trị. Mặc dù tiền có thể được sử dụng để đầu tư, nhưng chức năng chính của nó không phải là một công cụ đầu tư có lợi nhuận cao. Các công cụ đầu tư khác (như cổ phiếu, trái phiếu) mới tập trung vào lợi nhuận.

Bong bóng tài sản xảy ra khi giá của một loại tài sản (như bất động sản, cổ phiếu) tăng nhanh chóng và phi lý, vượt xa giá trị cơ bản thực tế của nó. Sự tăng giá này thường được thúc đẩy bởi kỳ vọng đầu cơ và tâm lý bầy đàn, không phải bởi các yếu tố kinh tế cơ bản. Bong bóng tài sản là không bền vững và cuối cùng sẽ vỡ, dẫn đến giảm giá mạnh và gây ra khủng hoảng tài chính.

Thị trường tiền tệ là thị trường tài chính nơi các công cụ nợ ngắn hạn, có tính thanh khoản cao và rủi ro thấp được giao dịch. Ví dụ bao gồm tín phiếu kho bạc, chứng chỉ tiền gửi ngắn hạn, và thương phiếu. Thị trường vốn giao dịch các công cụ dài hạn hơn như cổ phiếu và trái phiếu dài hạn.

Hiệu ứng J-curve mô tả hiện tượng cán cân thương mại có thể xấu đi trong ngắn hạn sau khi phá giá tiền tệ, trước khi cải thiện trong dài hạn. Điều này xảy ra vì trong ngắn hạn, khối lượng xuất khẩu và nhập khẩu có thể không thay đổi đáng kể ngay lập tức, trong khi giá trị nhập khẩu tính bằng đồng nội tệ tăng lên do phá giá, dẫn đến thâm hụt thương mại tăng lên. Về dài hạn, xuất khẩu tăng và nhập khẩu giảm sẽ cải thiện cán cân thương mại.

Đường кривой Phillips ngắn hạn thể hiện mối quan hệ nghịch biến giữa lạm phát và thất nghiệp. Khi kỳ vọng lạm phát tăng, người lao động và doanh nghiệp sẽ đòi hỏi mức lương và giá cả cao hơn ngay cả ở mức thất nghiệp nhất định, làm cho đường кривой Phillips dịch chuyển lên trên hoặc sang phải, nghĩa là cùng một mức thất nghiệp sẽ đi kèm với mức lạm phát cao hơn.

Trong bảng cân đối kế toán của ngân hàng, 'tài sản có' (assets) là những thứ ngân hàng sở hữu và có giá trị kinh tế. Chúng bao gồm các khoản cho vay mà ngân hàng đã cấp, các khoản đầu tư vào chứng khoán hoặc tài sản khác, và dự trữ (tiền mặt và tiền gửi tại ngân hàng trung ương). Tiền gửi của khách hàng và nợ phải trả là 'nợ phải trả' (liabilities), vốn chủ sở hữu là 'vốn chủ sở hữu' (equity).

Chính sách tỷ giá hối đoái cố định nhằm mục đích duy trì sự ổn định của tỷ giá hối đoái giữa đồng tiền quốc gia và một đồng tiền hoặc rổ tiền tệ tham chiếu. Điều này giúp tạo sự ổn định cho thương mại quốc tế, đầu tư và kiềm chế lạm phát nhập khẩu.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) là một chỉ số kinh tế quan trọng được sử dụng để đo lường sự thay đổi giá cả trung bình của một rổ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng phổ biến theo thời gian. CPI là một thước đo phổ biến của lạm phát, phản ánh chi phí sinh hoạt của người dân.

Kiểm soát lạm phát mục tiêu là một khuôn khổ chính sách tiền tệ mà ngân hàng trung ương công bố một mục tiêu lạm phát cụ thể (ví dụ: 2% +/- 1%) và cam kết sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ để đạt được mục tiêu này. Mục đích chính là duy trì sự ổn định giá cả và kỳ vọng lạm phát, tạo môi trường kinh tế vĩ mô ổn định.

Chính sách tiền tệ nới lỏng nhằm mục đích kích thích kinh tế bằng cách tăng cung tiền và giảm lãi suất. Giảm lãi suất chiết khấu (lãi suất cho vay của ngân hàng trung ương cho ngân hàng thương mại) làm giảm chi phí vốn cho ngân hàng thương mại, khuyến khích họ cho vay nhiều hơn và tăng cung tiền trong nền kinh tế.

Sự độc lập của ngân hàng trung ương khỏi chính phủ được coi là rất quan trọng để đảm bảo chính sách tiền tệ hiệu quả và đáng tin cậy. Nếu ngân hàng trung ương không đủ độc lập, chính phủ có thể can thiệp vào chính sách tiền tệ vì mục tiêu chính trị ngắn hạn (ví dụ: kích thích kinh tế trước bầu cử), có thể dẫn đến lạm phát cao hơn trong dài hạn do chính sách tiền tệ không nhất quán và không tập trung vào ổn định giá cả.

Lạm phát do cầu kéo xảy ra khi tổng cầu (tổng chi tiêu) trong nền kinh tế tăng quá nhanh, vượt quá khả năng cung ứng hàng hóa và dịch vụ của nền kinh tế, dẫn đến giá cả chung tăng lên do 'cầu' kéo 'giá' lên.

Trong hệ thống ngân hàng dự trữ một phần, ngân hàng chỉ cần giữ lại một phần nhỏ tiền gửi dưới dạng dự trữ và có thể cho vay phần còn lại. Khi tiền vay được gửi vào ngân hàng khác và quá trình này lặp lại, hệ thống ngân hàng có khả năng tạo ra lượng tiền lớn hơn so với lượng tiền ban đầu được gửi vào.

Chính sách tiền tệ thắt chặt (ví dụ: tăng lãi suất, giảm cung tiền) nhằm mục đích làm chậm lại tốc độ tăng trưởng kinh tế và giảm lạm phát. Khi lạm phát quá cao, ngân hàng trung ương có thể sử dụng chính sách tiền tệ thắt chặt để giảm tổng cầu và hạ nhiệt giá cả.