Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Tiền tệ ngân hàng – Đề 2

Tỷ lệ dự trữ bắt buộc là công cụ của ngân hàng trung ương tác động đến cung tiền, chứ không trực tiếp ảnh hưởng đến cầu tiền. Cầu tiền chủ yếu bị ảnh hưởng bởi các yếu tố kinh tế vĩ mô như thu nhập, lãi suất (chi phí cơ hội của việc nắm giữ tiền), và mức giá chung.

Hiệu ứng Fisher (Fisher effect) cho rằng lãi suất danh nghĩa (nominal interest rate) xấp xỉ bằng tổng của lãi suất thực (real interest rate) và tỷ lệ lạm phát kỳ vọng (expected inflation rate). Công thức gần đúng là: Lãi suất danh nghĩa ≈ Lãi suất thực + Lạm phát.

Chính sách tiền tệ thắt chặt, như tăng lãi suất, thường làm tăng sức hấp dẫn của việc nắm giữ đồng nội tệ do lợi suất đầu tư cao hơn. Điều này có thể dẫn đến dòng vốn nước ngoài đổ vào, tăng cầu đối với đồng nội tệ và làm tăng giá trị của nó trên thị trường ngoại hối.

Lãi suất chiết khấu là lãi suất mà ngân hàng trung ương cho ngân hàng thương mại vay. Khi ngân hàng trung ương tăng lãi suất này, chi phí vay vốn của ngân hàng thương mại tăng lên, làm giảm động lực vay mượn và có thể dẫn đến giảm lượng cung tiền trong nền kinh tế.

Bong bóng tài sản (asset bubble) là hiện tượng giá của một loại tài sản (như cổ phiếu, bất động sản) tăng lên quá nhanh và không bền vững, vượt xa giá trị nội tại thực sự của tài sản đó. Bong bóng thường được thúc đẩy bởi kỳ vọng đầu cơ và có thể vỡ, dẫn đến sụt giảm giá mạnh và gây khủng hoảng tài chính.

Kỳ vọng lạm phát tăng lên khiến đường кривой Phillips ngắn hạn dịch chuyển sang phải. Điều này có nghĩa là với cùng một tỷ lệ thất nghiệp, mức lạm phát sẽ cao hơn, hoặc để đạt được mức lạm phát thấp hơn, tỷ lệ thất nghiệp phải cao hơn.

Trong hệ thống ngân hàng dự trữ một phần, ngân hàng thương mại chỉ cần giữ lại một phần nhỏ tiền gửi làm dự trữ và có thể cho vay phần còn lại. Quá trình cho vay này tạo ra tiền gửi mới và do đó làm tăng cung tiền trong nền kinh tế.

Tiền pháp định (fiat money) có giá trị không dựa trên giá trị nội tại của vật liệu làm ra nó, mà dựa trên sự tin tưởng của người dân vào chính phủ và hệ thống pháp luật, cũng như sự chấp nhận rộng rãi trong thanh toán.

Hệ thống thanh toán bù trừ (clearing house) là một tổ chức trung gian giúp các ngân hàng thành viên xử lý và thanh toán các giao dịch, đặc biệt là các giao dịch thanh toán liên ngân hàng như séc và chuyển khoản điện tử, một cách hiệu quả và an toàn.

Cung tiền M1 thường bao gồm tiền mặt trong lưu thông và tiền gửi không kỳ hạn (séc). Cung tiền M2 rộng hơn M1, bao gồm M1 cộng thêm các loại tiền gửi ít lỏng hơn như tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi có kỳ hạn ngắn, và các quỹ tương hỗ thị trường tiền tệ bán lẻ.

Lãi suất thực (real interest rate) phản ánh lợi suất thực tế của việc đầu tư hoặc chi phí thực tế của việc đi vay, sau khi đã loại trừ ảnh hưởng của lạm phát. Nó được tính bằng cách lấy lãi suất danh nghĩa (nominal interest rate) trừ đi tỷ lệ lạm phát (inflation rate).

Rủi ro đạo đức (moral hazard) xảy ra khi một bên có thông tin bất cân xứng và có thể hành động theo cách làm tăng rủi ro cho bên kia sau khi giao dịch đã được thực hiện, ví dụ như ngân hàng được bảo hiểm tiền gửi có thể chấp nhận rủi ro cao hơn.

Tiền tệ, với chức năng phương tiện trao đổi, giúp đơn giản hóa giao dịch bằng cách loại bỏ sự cần thiết của trao đổi trực tiếp (hàng đổi hàng), từ đó giảm chi phí giao dịch và thúc đẩy thương mại.

Lãi suất liên ngân hàng (interbank rate) là lãi suất mà các ngân hàng thương mại áp dụng khi cho nhau vay tiền trên thị trường liên ngân hàng. Thị trường này giúp các ngân hàng quản lý thanh khoản ngắn hạn và là một kênh quan trọng để truyền tải chính sách tiền tệ.

Lạm phát cao làm giảm sức mua của tiền tệ, đặc biệt ảnh hưởng đến những người có thu nhập cố định hoặc người nghèo. Nó cũng gây ra sự bất ổn kinh tế, làm méo mó tín hiệu giá cả, và có thể làm giảm đầu tư và tăng trưởng kinh tế.

Rủi ro thanh khoản (liquidity risk) là rủi ro ngân hàng không có đủ tiền mặt hoặc tài sản có tính thanh khoản cao để đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán ngắn hạn, như rút tiền gửi của khách hàng, thanh toán các khoản nợ đến hạn, hoặc thực hiện các giao dịch hàng ngày.

Bảo hiểm tiền gửi là một cơ chế bảo vệ người gửi tiền, đặc biệt là người gửi tiền nhỏ lẻ, trong trường hợp ngân hàng gặp khó khăn tài chính hoặc phá sản. Mục đích chính là tăng cường niềm tin của công chúng vào hệ thống ngân hàng, ngăn chặn tình trạng rút tiền hàng loạt (bank run), và duy trì sự ổn định của hệ thống tài chính.

Các kênh truyền tải chính sách tiền tệ bao gồm kênh lãi suất (tác động đến chi phí vốn và đầu tư), kênh tỷ giá hối đoái (tác động đến xuất nhập khẩu), kênh tín dụng (tác động đến khả năng và chi phí vay vốn của doanh nghiệp và hộ gia đình), và kênh giá tài sản (tác động đến giá trị tài sản và từ đó ảnh hưởng đến tiêu dùng và đầu tư). Giá cả hàng hóa không phải là một kênh truyền tải chính sách tiền tệ theo nghĩa trực tiếp mà thường là mục tiêu hoặc kết quả của chính sách.

Lạm phát do cầu kéo phát sinh khi tổng cầu trong nền kinh tế tăng lên quá nhanh so với khả năng sản xuất hàng hóa và dịch vụ, tạo ra áp lực tăng giá trên diện rộng.

Tỷ lệ dự trữ bắt buộc là một phần trăm tiền gửi mà ngân hàng thương mại phải giữ lại tại ngân hàng trung ương hoặc dưới dạng tiền mặt, không được sử dụng để cho vay. Đây là một công cụ để ngân hàng trung ương kiểm soát lượng cung tiền.

Tỷ giá hối đoái thả nổi (floating exchange rate) là hệ thống tỷ giá mà giá trị của một đồng tiền được xác định hoàn toàn bởi lực lượng cung và cầu trên thị trường ngoại hối, không có sự can thiệp trực tiếp của chính phủ hoặc ngân hàng trung ương để duy trì một mức tỷ giá cụ thể.

Ngân hàng trung ương chủ yếu tập trung vào việc điều hành chính sách tiền tệ, giám sát hệ thống ngân hàng, và cung cấp dịch vụ ngân hàng cho chính phủ và các ngân hàng thương mại. Việc cho vay trực tiếp đến doanh nghiệp và cá nhân thường là chức năng của ngân hàng thương mại, không phải ngân hàng trung ương.

Mục tiêu chính sách tiền tệ thường là ổn định giá cả, tức là kiểm soát lạm phát ở mức mục tiêu, đồng thời hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững và ổn định việc làm. Các mục tiêu khác có thể là thứ yếu hoặc công cụ để đạt được mục tiêu chính.

Nới lỏng định lượng (QE) là một biện pháp chính sách tiền tệ không truyền thống được sử dụng khi lãi suất chính sách đã chạm đáy và không còn dư địa để giảm thêm. QE bao gồm việc ngân hàng trung ương mua vào các tài sản tài chính (thường là trái phiếu chính phủ hoặc chứng khoán đảm bảo bằng thế chấp) để bơm tiền vào nền kinh tế và giảm lãi suất dài hạn.

Lạm phát chi phí đẩy (cost-push inflation) xảy ra khi chi phí sản xuất của doanh nghiệp tăng lên, ví dụ do giá nguyên liệu đầu vào, tiền lương, hoặc thuế tăng. Doanh nghiệp sẽ chuyển chi phí tăng thêm này sang giá bán sản phẩm, dẫn đến tăng mức giá chung.

Tiền trung ương (monetary base) hay còn gọi là tiền mạnh (high-powered money) bao gồm tiền mặt do ngân hàng trung ương phát hành đang lưu thông trong nền kinh tế và dự trữ của các ngân hàng thương mại gửi tại ngân hàng trung ương. Nó là cơ sở để tạo ra lượng cung tiền rộng hơn thông qua quá trình nhân lên tiền tệ.

Thuế suất là công cụ của chính sách tài khóa, được chính phủ sử dụng để điều chỉnh thu ngân sách và chi tiêu công. Nghiệp vụ thị trường mở, tỷ lệ dự trữ bắt buộc và lãi suất chiết khấu là các công cụ chính sách tiền tệ, được ngân hàng trung ương sử dụng để kiểm soát lượng cung tiền và lãi suất.

Chính sách tiền tệ thường có độ trễ thời gian (time lag) trước khi tác động đầy đủ đến nền kinh tế. Độ trễ này có thể phát sinh do độ trễ trong nhận thức, độ trễ trong quyết định chính sách, và độ trễ trong tác động thực tế của chính sách lên hoạt động kinh tế và lạm phát.

Ngân hàng trung ương có thể can thiệp vào thị trường ngoại hối bằng cách mua hoặc bán ngoại tệ để tác động đến tỷ giá hối đoái. Mục tiêu can thiệp thường là để ổn định tỷ giá, ngăn chặn biến động quá mức có thể gây bất ổn kinh tế, hoặc điều chỉnh tỷ giá theo mục tiêu chính sách.

Nghiệp vụ thị trường mở (OMO) là công cụ chính sách tiền tệ được sử dụng thường xuyên nhất. Ngân hàng trung ương mua hoặc bán trái phiếu chính phủ trên thị trường mở để tác động đến lượng cung tiền và từ đó ảnh hưởng đến lãi suất ngắn hạn.