Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Tiền tệ ngân hàng – Đề 1

Mục tiêu lạm phát (inflation targeting) là một khuôn khổ chính sách tiền tệ, trong đó ngân hàng trung ương công bố mục tiêu lạm phát cụ thể (ví dụ, 2% mỗi năm) và sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ để đạt được mục tiêu này, nhằm duy trì ổn định giá cả và kỳ vọng lạm phát.

Lạm phát do cầu kéo xảy ra khi tổng cầu (tổng chi tiêu) trong nền kinh tế tăng quá nhanh, vượt xa khả năng sản xuất và cung ứng hàng hóa, dịch vụ, kéo theo giá cả chung tăng lên.

Bong bóng tài sản (asset bubble) là tình trạng giá của một loại tài sản (như cổ phiếu, bất động sản) tăng lên nhanh chóng và phi lý, vượt xa giá trị nội tại thực tế của tài sản đó, thường do đầu cơ và kỳ vọng giá sẽ tiếp tục tăng, dẫn đến nguy cơ sụp đổ khi bong bóng vỡ.

Rủi ro đạo đức trong ngân hàng thường xuất hiện khi có sự bảo vệ của chính phủ (ví dụ, bảo hiểm tiền gửi). Điều này có thể khuyến khích ngân hàng chấp nhận rủi ro cao hơn vì họ biết rằng hậu quả xấu sẽ được xã hội gánh chịu.

Đường cầu tiền thể hiện lượng tiền mà công chúng muốn nắm giữ ở mỗi mức lãi suất. Khi thu nhập quốc dân tăng lên, nhu cầu giao dịch tăng, dẫn đến nhu cầu nắm giữ tiền nhiều hơn, làm đường cầu tiền dịch chuyển sang phải.

Hiệu ứng Fisher (Fisher effect) cho rằng lãi suất danh nghĩa (nominal interest rate) xấp xỉ bằng tổng của lãi suất thực tế (real interest rate) và tỷ lệ lạm phát kỳ vọng (expected inflation). Do đó, khi lạm phát kỳ vọng tăng, lãi suất danh nghĩa cũng có xu hướng tăng theo.

Lãi suất thực tế (real interest rate) phản ánh chi phí vay vốn hoặc lợi tức đầu tư sau khi đã điều chỉnh theo lạm phát, được tính bằng cách lấy lãi suất danh nghĩa (nominal interest rate) trừ đi tỷ lệ lạm phát.

Để kiểm soát lạm phát, ngân hàng trung ương có thể thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt. Bán chứng khoán chính phủ trên thị trường mở sẽ làm giảm lượng tiền cung ứng, tăng lãi suất, từ đó giảm tổng cầu và kiềm chế lạm phát.

Ngân hàng trung ương thường không cho vay trực tiếp đến doanh nghiệp và cá nhân. Vai trò chính của họ là quản lý chính sách tiền tệ, phát hành tiền, quản lý dự trữ ngoại hối, và giám sát hệ thống ngân hàng. Ngân hàng thương mại mới là các tổ chức cho vay trực tiếp đến doanh nghiệp và cá nhân.

Lạm phát chi phí đẩy (cost-push inflation) xảy ra khi chi phí sản xuất của doanh nghiệp tăng lên, ví dụ như giá nguyên liệu đầu vào, lương nhân công, hoặc thuế, khiến doanh nghiệp phải tăng giá bán để duy trì lợi nhuận, đẩy giá cả chung tăng lên.

Mô hình IS-LM là một mô hình kinh tế vĩ mô đơn giản, đường IS biểu thị sự cân bằng trên thị trường hàng hóa (Investment-Saving), đường LM biểu thị sự cân bằng trên thị trường tiền tệ (Liquidity preference-Money supply). Điểm giao nhau của hai đường này thể hiện mức lãi suất và thu nhập quốc dân mà tại đó cả hai thị trường đồng thời đạt trạng thái cân bằng.

Rủi ro lãi suất (interest rate risk) là rủi ro mà giá trị tài sản hoặc thu nhập của ngân hàng có thể bị ảnh hưởng bất lợi do biến động lãi suất thị trường. Khi lãi suất tăng lên, giá trị các tài sản có lãi suất cố định của ngân hàng có thể giảm.

Tiền tệ là bất cứ thứ gì được chấp nhận rộng rãi trong thanh toán hàng hóa, dịch vụ hoặc trả nợ, đóng vai trò là phương tiện trao đổi, đơn vị đo lường giá trị và phương tiện tích lũy giá trị.

Nới lỏng định lượng (quantitative easing - QE) là một công cụ chính sách tiền tệ phi truyền thống, được sử dụng khi lãi suất đã ở mức rất thấp gần 0%. Ngân hàng trung ương thực hiện QE bằng cách mua vào các tài sản dài hạn (như trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp) để bơm tiền vào nền kinh tế, tăng lượng cung tiền và giảm lãi suất dài hạn.

Đường кривая Phillips ngắn hạn thể hiện mối quan hệ nghịch biến giữa lạm phát và thất nghiệp. Khi kỳ vọng lạm phát tăng lên, đường кривая Phillips dịch chuyển sang phải, nghĩa là với cùng một mức thất nghiệp, lạm phát sẽ cao hơn do người lao động và doanh nghiệp điều chỉnh kỳ vọng về giá và lương.

Tỷ lệ dự trữ bắt buộc (reserve requirement) là tỷ lệ phần trăm tiền gửi mà ngân hàng thương mại phải giữ lại dưới dạng dự trữ tại ngân hàng trung ương, không được sử dụng để cho vay hoặc đầu tư.

Trong hệ thống ngân hàng dự trữ một phần, ngân hàng thương mại chỉ giữ lại một phần tiền gửi dưới dạng dự trữ và cho vay phần còn lại. Quá trình cho vay này tạo ra tiền mới trong nền kinh tế thông qua hiệu ứng số nhân tiền tệ.

Chính sách tài khóa (fiscal policy), bao gồm thuế và chi tiêu chính phủ, là công cụ của chính phủ, không phải của ngân hàng trung ương. Nghiệp vụ thị trường mở, tỷ lệ dự trữ bắt buộc và lãi suất chiết khấu là các công cụ chính sách tiền tệ do ngân hàng trung ương điều hành.

Phương trình số lượng tiền tệ (quantity theory of money) được biểu diễn bằng công thức M * V = P * Y, trong đó: M là lượng cung tiền, V là vòng quay tiền tệ (velocity of money), P là mức giá chung, và Y là sản lượng thực tế (real output). Phương trình này thể hiện mối quan hệ giữa lượng tiền, tốc độ lưu thông tiền, mức giá và sản lượng của nền kinh tế.

“Chạy khỏi đồng tiền” (flight to money) xảy ra khi người dân mất niềm tin vào giá trị của đồng tiền quốc gia, thường do lạm phát phi mã hoặc bất ổn kinh tế, chính trị, và họ tìm cách chuyển tài sản sang các hình thức tích trữ giá trị an toàn hơn như ngoại tệ mạnh hoặc vàng.

M2 là một thước đo lượng tiền cung ứng rộng hơn M1, bao gồm M1 (tiền mặt và tiền gửi giao dịch) cộng với các loại tiền gửi ít thanh khoản hơn nhưng vẫn dễ chuyển đổi thành tiền mặt, như tiền gửi tiết kiệm và tiền gửi có kỳ hạn nhỏ.

Lãi suất chiết khấu (discount rate) là lãi suất mà ngân hàng trung ương cho các ngân hàng thương mại vay trực tiếp. Thay đổi lãi suất này ảnh hưởng đến chi phí vốn của ngân hàng thương mại và gián tiếp tác động đến lãi suất thị trường.

Khi ngân hàng trung ương tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc, các ngân hàng thương mại phải giữ lại nhiều tiền hơn, giảm lượng tiền có thể cho vay, do đó làm giảm lượng cung tiền trong nền kinh tế.

Trong hệ thống tỷ giá hối đoái cố định, ngân hàng trung ương phải can thiệp để duy trì tỷ giá ở mức mục tiêu, điều này có thể hạn chế khả năng sử dụng chính sách tiền tệ để đạt được các mục tiêu kinh tế trong nước, như kiểm soát lạm phát hoặc kích thích tăng trưởng.

Chức năng 'người cho vay cuối cùng' của ngân hàng trung ương là cung cấp thanh khoản khẩn cấp cho các ngân hàng thương mại khi họ gặp khó khăn thanh khoản nghiêm trọng, nhằm ngăn chặn nguy cơ sụp đổ dây chuyền và khủng hoảng hệ thống ngân hàng.

Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng phổ biến nhất, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực huy động vốn và cấp tín dụng ngắn hạn, phục vụ nhu cầu giao dịch hàng ngày của nền kinh tế.

Tiền tệ có ba chức năng chính: phương tiện trao đổi, đơn vị đo lường giá trị và phương tiện tích lũy giá trị. Mặc dù tiền có thể được sử dụng để đầu tư, nhưng 'công cụ đầu tư trực tiếp' không phải là một chức năng định nghĩa của tiền tệ mà là vai trò sử dụng tiền.

Tiền pháp định (fiat money) là loại tiền tệ không có giá trị nội tại (như vàng) mà giá trị của nó được quy định bởi luật pháp của chính phủ phát hành và được công chúng chấp nhận sử dụng.

Nghiệp vụ thị trường mở là công cụ chính sách tiền tệ, qua đó ngân hàng trung ương mua hoặc bán chứng khoán chính phủ để tác động đến lượng tiền cung ứng và lãi suất trên thị trường liên ngân hàng.

Mục tiêu chính của chính sách tiền tệ là ổn định giá cả (kiểm soát lạm phát) và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững, thường được thể hiện qua việc duy trì mức lạm phát mục tiêu và ổn định việc làm.