Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Thủy khí – Đề 7

Áp thấp nhiệt đới là một hệ thống thời tiết xoáy thuận nhiệt đới có cường độ yếu hơn bão. Tuy nhiên, áp thấp nhiệt đới vẫn có thể gây ra mưa lớn, gió mạnh và nguy hiểm cho tàu thuyền và các hoạt động ven biển. Khi áp thấp nhiệt đới mạnh lên, nó có thể phát triển thành bão.

Sương mù là một dạng mây thấp, hình thành khi hơi nước trong không khí ngưng tụ thành các hạt nước nhỏ li ti lơ lửng gần bề mặt đất. Điều này thường xảy ra khi không khí ẩm gần mặt đất nguội đi, đạt đến điểm sương.

Nước sông, hồ, ao và nước ngầm là các nguồn nước ngọt dễ tiếp cận và khai thác nhất cho sinh hoạt và sản xuất của con người. Nước biển là nước mặn, băng ở hai cực khó tiếp cận và khai thác quy mô lớn, hơi nước trong khí quyển là nguồn gốc của mưa nhưng không phải nguồn nước trực tiếp.

Thoát hơi nước (transpiration) là quá trình nước bay hơi từ bề mặt lá cây và các bộ phận khác của thực vật vào khí quyển. Đây là một phần quan trọng của chu trình nước, đặc biệt ở các khu vực có rừng và thảm thực vật phong phú.

Vũ kế (hay thùng đo mưa) là thiết bị chuyên dụng để đo lượng mưa. Nó thu thập nước mưa và đo thể tích nước thu được trong một khoảng thời gian nhất định, từ đó tính ra lượng mưa. Phong tốc kế đo tốc độ gió, nhiệt kế đo nhiệt độ, và ẩm kế đo độ ẩm.

El Nino và La Nina là các hiện tượng khí hậu - hải dương xảy ra ở Thái Bình Dương, liên quan đến sự dao động nhiệt độ bề mặt nước biển (SST) và áp suất khí quyển (Dao động phương Nam - Southern Oscillation). Chúng ảnh hưởng lớn đến thời tiết toàn cầu.

Ngưng tụ là quá trình hơi nước (trạng thái khí) chuyển đổi thành nước lỏng khi gặp điều kiện nhiệt độ và áp suất phù hợp. Đây là quá trình ngược lại với bốc hơi và là một phần quan trọng của chu trình nước, hình thành mây và mưa.

Vĩ độ địa lý ảnh hưởng đến khí hậu khu vực (nhiệt độ, lượng bức xạ mặt trời), nhưng không phải là yếu tố TRỰC TIẾP ảnh hưởng đến lượng dòng chảy của một con sông trong ngắn hạn. Lượng mưa, độ dốc địa hình và thảm thực vật đều có ảnh hưởng trực tiếp đến lượng nước sông và tốc độ dòng chảy.

Nhiệt độ của lớp không khí mà mưa rơi qua quyết định trạng thái của mưa. Nếu nhiệt độ đủ thấp (dưới 0°C), mưa có thể rơi dưới dạng tuyết, mưa đá hoặc mưa băng. Nếu nhiệt độ trên 0°C, mưa sẽ rơi dưới dạng mưa rào hoặc mưa phùn, tùy thuộc vào cường độ và kích thước hạt mưa.

Hoàn lưu khí quyển là hệ thống các dòng gió quy mô lớn trên toàn cầu, được hình thành do sự khác biệt về bức xạ mặt trời giữa các vĩ độ và sự tự quay của Trái Đất. Các hệ thống gió này (như gió tín phong, gió tây ôn đới, gió cực) đóng vai trò quan trọng trong việc phân phối nhiệt và độ ẩm trên Trái Đất, ảnh hưởng đến khí hậu và thời tiết toàn cầu.

Hệ thống thủy khí bao gồm Khí quyển, Thủy quyển, Băng quyển và Sinh quyển. Thổ quyển (lớp vỏ cứng ngoài cùng của Trái Đất) không được coi là thành phần chính của hệ thống thủy khí, mặc dù nó có tương tác với hệ thống này (ví dụ: nước ngầm trong lòng đất).

Quan sát mây và gió bằng mắt thường là phương pháp dự báo thời tiết truyền thống, có độ chính xác thấp và phụ thuộc vào kinh nghiệm cá nhân. Các phương pháp hiện đại như sử dụng ảnh vệ tinh, phân tích bản đồ synoptic và mô hình số trị thời tiết dựa trên dữ liệu quan trắc toàn cầu và các thuật toán phức tạp, cho phép dự báo thời tiết chính xác và chi tiết hơn.

Bốc hơi là quá trình nước chuyển từ trạng thái lỏng sang khí, hấp thụ năng lượng nhiệt từ môi trường. Năng lượng này sau đó được giải phóng khi hơi nước ngưng tụ thành mây và mưa, đóng vai trò quan trọng trong cả chu trình nước và chu trình năng lượng của hệ thống thủy khí.

Băng tan ở các vùng cực làm tăng mực nước biển, làm loãng nước biển (giảm độ mặn cục bộ), và có thể thay đổi mật độ và nhiệt độ nước biển, ảnh hưởng đến dòng hải lưu và hệ thống khí hậu toàn cầu. Các thay đổi này có thể gây ra các tác động lớn đến thời tiết và khí hậu trên toàn thế giới.

Tăng cường sử dụng phân bón hóa học có thể làm tăng nhu cầu nước của cây trồng và gây ô nhiễm nguồn nước, làm trầm trọng thêm tình trạng hạn hán. Các biện pháp khác như xây hồ chứa, trồng rừng và tiết kiệm nước đều giúp tăng khả năng trữ nước, duy trì độ ẩm đất và sử dụng nước hiệu quả hơn, góp phần giảm thiểu tác động của hạn hán.

Nhiệt độ là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến tốc độ bốc hơi. Nhiệt độ cao cung cấp năng lượng để các phân tử nước chuyển động nhanh hơn và dễ dàng thoát khỏi bề mặt lỏng hơn. Ngoài ra, nhiệt độ bề mặt nước và không khí xung quanh cũng đóng vai trò quyết định tốc độ bốc hơi.

Nghiên cứu thủy khí cung cấp kiến thức và công cụ để dự báo và cảnh báo sớm các hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, hạn hán, bão, giúp giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản. Các ứng dụng khác cũng quan trọng nhưng dự báo thiên tai là một trong những ứng dụng cấp thiết nhất.

Mưa axit hình thành khi các oxit của lưu huỳnh (SOx) và nitơ (NOx) thải vào khí quyển (chủ yếu từ hoạt động công nghiệp và giao thông) phản ứng với hơi nước và các chất khác tạo thành axit sulfuric và axit nitric. Các axit này rơi xuống cùng với mưa, gây hại cho môi trường.

Lốc xoáy hình thành trong điều kiện thời tiết dông bão mạnh, khi có sự đối lập lớn về nhiệt độ và độ ẩm giữa các khối khí, tạo ra sự bất ổn định trong khí quyển. Không khí nóng ẩm bốc lên nhanh chóng gặp không khí lạnh khô tạo thành xoáy mạnh và hình thành lốc xoáy.

Hiệu ứng nhà kính là hiện tượng khí quyển Trái Đất giữ lại nhiệt lượng từ Mặt Trời, làm Trái Đất ấm lên. Carbon dioxide (CO2) là một trong những khí nhà kính quan trọng nhất. Sự gia tăng nồng độ CO2 và các khí nhà kính khác do hoạt động của con người đang làm tăng cường hiệu ứng nhà kính, gây ra biến đổi khí hậu.

Mây vũ tích (Cumulonimbus) là loại mây đối lưu phát triển mạnh theo chiều thẳng đứng, có thể kéo dài từ tầng thấp lên tầng cao của khí quyển. Chúng chứa lượng hơi nước lớn và thường gây ra mưa rào, mưa dông, sấm sét, thậm chí là mưa đá và lốc xoáy.

Khí quyển và Thủy quyển (đại dương) là hai thành phần chính của hệ thống thủy khí, chúng liên tục trao đổi năng lượng và vật chất, thực hiện các quá trình như bốc hơi, ngưng tụ, mưa, dòng chảy, và dòng hải lưu, giúp phân phối lại nhiệt lượng trên toàn cầu, điều hòa nhiệt độ Trái Đất.

Lượng mưa thường được đo bằng milimet (mm) hoặc inch (inch). Đơn vị này biểu thị độ dày của lớp nước mưa tích tụ trên một bề mặt phẳng nếu không có sự thấm hoặc bốc hơi. Pascal là đơn vị đo áp suất, độ Celsius là đơn vị đo nhiệt độ, và mét trên giây là đơn vị đo tốc độ.

GIS là công cụ mạnh mẽ để quản lý và phân tích dữ liệu không gian. Trong nghiên cứu thủy khí, GIS được sử dụng để lưu trữ, hiển thị, phân tích và mô hình hóa các dữ liệu về địa hình, lượng mưa, dòng chảy, thảm thực vật, sử dụng đất, ... giúp quản lý tài nguyên nước, đánh giá rủi ro thiên tai và quy hoạch phát triển bền vững.

Xâm nhập mặn xảy ra khi nước biển xâm nhập vào đất liền và nguồn nước ngọt ven biển. Hạn hán làm giảm lượng nước ngọt từ sông và nước ngầm, trong khi khai thác nước ngầm quá mức làm hạ thấp mực nước ngầm, tạo điều kiện cho nước biển xâm nhập sâu hơn vào đất liền.

Gió mùa Tây Nam hoạt động mạnh vào mùa hè và mùa thu ở Việt Nam. Khi gió này thổi từ biển vào, nó mang theo hơi ẩm lớn, gặp địa hình núi chắn gió ở miền Trung gây ra mưa lớn và có thể hình thành bão, đặc biệt là khi kết hợp với các nhiễu động khác.

Xây dựng đê điều và hồ chứa là các biện pháp công trình phổ biến để kiểm soát lũ lụt. Đê điều ngăn nước lũ tràn vào khu dân cư và vùng sản xuất, hồ chứa điều tiết dòng chảy, giảm đỉnh lũ. Các biện pháp còn lại (phá rừng, đô thị hóa, khai thác cát sỏi) đều làm tăng nguy cơ lũ lụt hoặc làm trầm trọng thêm tình hình.

Rừng đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết chu trình nước. Rễ cây giúp tăng cường khả năng thấm nước của đất, giảm dòng chảy bề mặt và xói mòn. Rừng cũng giúp giữ nước trong đất, duy trì độ ẩm và điều tiết dòng chảy trong các con sông, suối, giảm nguy cơ lũ lụt và hạn hán.

Gió là sự chuyển động của không khí do sự khác biệt về áp suất khí quyển, không phải là kết quả trực tiếp của quá trình ngưng tụ hơi nước. Mưa, sương mù và mây đều hình thành từ quá trình ngưng tụ hơi nước trong khí quyển.

Tầng đối lưu (Troposphere) là tầng khí quyển thấp nhất, tiếp xúc trực tiếp với bề mặt Trái Đất. Nó chứa khoảng 80% khối lượng khí quyển và hầu hết hơi nước, mây, mưa và các hiện tượng thời tiết khác xảy ra ở tầng này.