Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Thủy khí – Đề 4

Mưa băng (sleet) xảy ra khi giọt nước mưa rơi qua một lớp không khí lạnh gần mặt đất có nhiệt độ dưới 0°C, khiến chúng bị đóng băng thành các hạt băng nhỏ trước khi chạm đất. Mưa đá là những cục băng lớn hình thành trong mây vũ tích. Mưa phùn và mưa rào là dạng mưa lỏng.

Sương mù hình thành khi hơi nước trong không khí ngưng tụ thành các hạt nước nhỏ li ti gần mặt đất, làm giảm tầm nhìn. Điều này thường xảy ra khi không khí ẩm, lạnh đi và đạt đến điểm sương. Nhiệt độ cao và độ ẩm thấp không tạo điều kiện cho sương mù.

Lốc xoáy (tornado) là một cột khí xoáy mạnh, hình thành từ mây vũ tích (Cumulonimbus) trong điều kiện thời tiết đối lưu mạnh. Mây vũ tích là loại mây duy nhất có khả năng tạo ra lốc xoáy do sự bất ổn định khí quyển và lực xoáy mạnh bên trong mây.

Hiệu ứng nhà kính là hiện tượng khí quyển giữ lại nhiệt của Mặt Trời, chủ yếu do các khí nhà kính hấp thụ bức xạ hồng ngoại. Cacbon dioxit (CO2) là một trong những khí nhà kính quan trọng nhất và sự gia tăng nồng độ CO2 do hoạt động của con người là nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu.

Độ muối của nước biển trung bình trên thế giới là khoảng 35‰ (phần nghìn), nghĩa là trong 1000g nước biển có khoảng 35g muối hòa tan. Độ muối có thể thay đổi tùy theo khu vực do các yếu tố như bốc hơi, lượng mưa, và dòng chảy sông.

Giảm phát thải khí nhà kính là biện pháp gốc rễ và hiệu quả nhất để giảm thiểu biến đổi khí hậu, từ đó giảm tác động tiêu cực đến nguồn nước (hạn hán, lũ lụt, xâm nhập mặn...). Các biện pháp khác chỉ là ứng phó cục bộ và có thể gây ra tác động tiêu cực khác.

Màu sắc đất không có ảnh hưởng trực tiếp đáng kể đến lượng mưa. Vĩ độ ảnh hưởng đến lượng bức xạ mặt trời và hệ thống thời tiết. Hướng gió và địa hình ảnh hưởng đến sự nâng ẩm và ngưng tụ hơi nước, do đó ảnh hưởng đến lượng mưa. Màu sắc đất chủ yếu ảnh hưởng đến hấp thụ và phản xạ nhiệt.

El Nino và La Nina là các hiện tượng khí hậu tự nhiên xảy ra ở khu vực Thái Bình Dương nhiệt đới, gây ra những biến đổi lớn về thời tiết và khí hậu toàn cầu. Chúng liên quan đến dao động nhiệt độ bề mặt nước biển ở khu vực này.

Vùng áp thấp xích đạo hình thành do bức xạ mặt trời mạnh ở xích đạo làm không khí nóng lên, nở ra và bốc lên cao, tạo ra vùng áp suất thấp ở bề mặt. Sự hội tụ của gió Mậu dịch (không phải phân kỳ) cũng góp phần vào sự nâng lên của không khí ở xích đạo.

Gió Mậu dịch (hay Tín phong) là hệ thống gió thổi thường xuyên từ các khu áp cao cận nhiệt đới về khu áp thấp xích đạo. Gió Tây ôn đới thổi ở vĩ độ trung bình. Gió Đông cực thổi từ cực về vĩ độ cao. Gió Phơn là gió khô nóng, cục bộ.

Nitơ (N2) chiếm khoảng 78% thể tích khí quyển Trái Đất, là thành phần chính. Oxy (O2) chiếm khoảng 21%. Argon và Cacbon dioxit chiếm tỷ lệ nhỏ hơn nhiều.

Độ ẩm tuyệt đối là đại lượng đo khối lượng hơi nước thực tế có trong một đơn vị thể tích không khí (thường là g/m³). Độ ẩm tương đối là tỷ lệ phần trăm giữa độ ẩm tuyệt đối và độ ẩm bão hòa. Điểm sương là nhiệt độ mà tại đó hơi nước bắt đầu ngưng tụ. Áp suất hơi nước là áp suất do hơi nước gây ra.

Sóng thần (tsunami) thường được gây ra bởi động đất ngầm dưới đáy biển, tạo ra sự dịch chuyển lớn của khối nước. Các nguyên nhân khác như núi lửa phun trào ngầm hoặc lở đất dưới biển cũng có thể gây ra sóng thần nhưng động đất là nguyên nhân phổ biến nhất. Gió mạnh và bão gây ra sóng biển thông thường, không phải sóng thần.

Dòng chảy ngầm là sự di chuyển của nước dưới lòng đất, chủ yếu diễn ra trong tầng chứa nước (aquifer), là tầng đất đá xốp, có khả năng chứa và truyền dẫn nước. Tầng mặt là tầng trên cùng, tầng sét thường ít thấm nước, tầng đá gốc là lớp đá mẹ bên dưới.

Nước mặn ở đại dương và biển chiếm khoảng 97% tổng lượng nước trên Trái Đất, là thành phần lớn nhất của thủy quyển. Nước ngọt (sông, hồ, nước ngầm, băng tuyết) chỉ chiếm một phần nhỏ.

Thoát hơi nước (transpiration) là quá trình thực vật giải phóng hơi nước vào khí quyển thông qua các lỗ khí trên lá. Bốc hơi là từ bề mặt nước và đất. Ngưng tụ và kết tủa là các quá trình liên quan đến sự hình thành và rơi xuống của nước từ khí quyển.

Dòng hải lưu vận chuyển một lượng nhiệt lớn từ vùng xích đạo về vùng cực và ngược lại, đóng vai trò chính trong phân phối và điều hòa nhiệt độ toàn cầu. Gió mùa và lượng mưa có ảnh hưởng đến nhiệt độ địa phương nhưng không bằng dòng hải lưu về quy mô toàn cầu. Độ ẩm ảnh hưởng đến cảm giác nhiệt nhưng không phải là yếu tố điều hòa nhiệt độ chính.

Bốc hơi là quá trình nước chuyển từ trạng thái lỏng (ở bề mặt đại dương, sông, hồ, đất...) sang trạng thái khí (hơi nước) và đi vào khí quyển. Ngưng tụ là quá trình ngược lại (khí sang lỏng). Kết tủa là nước từ khí quyển rơi xuống bề mặt Trái Đất. Thấm là nước ngấm vào đất.

Dự báo ngắn hạn (nowcasting) thường có độ chính xác cao nhất cho khoảng thời gian vài giờ tới 1 ngày vì sử dụng dữ liệu quan trắc thời gian thực và mô hình dự báo chi tiết, cập nhật liên tục. Dự báo trung và dài hạn có độ chính xác giảm dần do tính chất hỗn loạn của khí quyển.

Nước trồi là hiện tượng nước biển sâu, lạnh và giàu chất dinh dưỡng trồi lên bề mặt. Chất dinh dưỡng này thúc đẩy sự phát triển của thực vật phù du, nền tảng của chuỗi thức ăn biển, do đó nước trồi có vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát triển hệ sinh thái biển.

Hectopascal (hPa) là đơn vị đo áp suất khí quyển phổ biến nhất trong khí tượng học. Pascal (Pa) là đơn vị SI của áp suất, nhưng hPa (1 hPa = 100 Pa) thường được sử dụng rộng rãi hơn vì giá trị số phù hợp với phạm vi áp suất khí quyển. Độ C đo nhiệt độ, Kilogram đo khối lượng.

Gió mùa Đông Bắc thổi từ lục địa châu Á xuống, khi vượt biển Đông sẽ mang theo hơi ẩm và gây mưa lớn cho khu vực ven biển miền Trung Việt Nam vào mùa đông. Gió mùa Tây Nam mang mưa vào mùa hè. Gió Lào là gió khô nóng. Gió Đông Nam thường mang ẩm nhưng không phải yếu tố chính gây mưa lớn mùa đông ở miền Trung.

Dòng chảy rối là loại dòng chảy mà các phần tử nước di chuyển hỗn loạn, không theo đường thẳng hàng, có sự xáo trộn và xoáy lốc. Dòng chảy tầng là dòng chảy mà các phần tử nước di chuyển theo lớp, trật tự và thẳng hàng. Dòng chảy rối thường xảy ra khi vận tốc dòng chảy lớn hoặc độ nhớt của chất lỏng thấp.

Mưa axit là hiện tượng mưa có độ pH thấp hơn bình thường, chủ yếu do sự hòa tan của các oxit lưu huỳnh (SOx) và oxit nitơ (NOx) trong nước mưa. Các chất khí này chủ yếu phát thải từ các hoạt động công nghiệp và giao thông vận tải.

Chỉ số pH đo lường độ axit hoặc bazơ của dung dịch, trong trường hợp này là nước. pH = 7 là trung tính, pH < 7 là axit, pH > 7 là bazơ. Độ cứng liên quan đến hàm lượng khoáng chất. Độ trong liên quan đến khả năng ánh sáng xuyên qua. Độ muối đo lượng muối hòa tan.

Thủy triều là hiện tượng mực nước biển lên xuống theo chu kỳ, chủ yếu do lực hấp dẫn của Mặt Trăng và Mặt Trời tác động lên Trái Đất. Mặt Trăng có ảnh hưởng lớn hơn do gần Trái Đất hơn. Gió và áp suất khí quyển có thể ảnh hưởng nhỏ đến mực nước biển nhưng không phải nguyên nhân chính gây thủy triều.

Phân tầng nhiệt xảy ra mạnh nhất vào mùa hè khi bề mặt hồ được Mặt Trời đốt nóng mạnh, tạo ra lớp nước ấm, nhẹ ở trên và lớp nước lạnh, nặng ở dưới, ngăn cản sự trộn lẫn. Mùa xuân và thu có sự trộn lẫn do nhiệt độ bề mặt và đáy hồ gần bằng nhau. Mùa đông có thể có phân tầng ngược nhưng không mạnh mẽ bằng mùa hè.

Biển Chết có độ muối cao nhất trên thế giới, khoảng 340‰, gấp gần 10 lần độ muối trung bình của đại dương. Điều này là do tốc độ bốc hơi cao và lượng nước ngọt đổ vào rất ít. Biển Đông, Địa Trung Hải và Baltic có độ muối thấp hơn nhiều.

Nhiệt độ là yếu tố khí hậu quan trọng nhất quyết định sự hình thành các đới khí hậu. Sự phân bố nhiệt độ theo vĩ độ, do góc chiếu của Mặt Trời khác nhau, tạo ra các đới khí hậu khác nhau từ xích đạo đến cực. Gió, áp suất và độ ẩm cũng quan trọng nhưng nhiệt độ là yếu tố gốc.

Mây vũ tích (Cumulonimbus) là loại mây đối lưu mạnh, phát triển theo chiều thẳng đứng, thường gây ra mưa rào, mưa đá, sấm sét và gió giật mạnh. Mây ti là mây cao, mỏng. Mây tầng là mây thấp, trải rộng. Mây tích là mây trung bình, thường không gây mưa lớn.