Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Thủy khí – Đề 2

Đường đẳng vũ lượng (isohyet) là đường cong trên bản đồ khí tượng thủy văn nối các điểm có cùng lượng mưa trong một khoảng thời gian nhất định (ví dụ: ngày, tháng, năm). Chúng được sử dụng để biểu diễn sự phân bố không gian của lượng mưa.

Lưu lượng dòng chảy (Q) được tính bằng công thức Q = V * A, trong đó V là vận tốc dòng chảy trung bình và A là diện tích mặt cắt ngang của dòng chảy. Do đó, để đo lưu lượng, cần xác định cả vận tốc và diện tích mặt cắt ngang.

Phân tử nước có tính phân cực, với một đầu mang điện tích dương và một đầu mang điện tích âm. Điều này cho phép nước tạo liên kết với nhiều chất phân cực khác (như muối, đường,...) và ion, giúp nước trở thành dung môi tuyệt vời và vận chuyển các chất dinh dưỡng trong môi trường.

Nước dâng do bão là hiện tượng mực nước biển dâng cao bất thường do tác động của bão nhiệt đới hoặc áp thấp nhiệt đới. Gió mạnh trong bão và áp suất khí quyển thấp đẩy nước biển dồn về phía bờ, gây ngập lụt nghiêm trọng.

Mô hình mưa - dòng chảy là công cụ quan trọng trong thủy văn học, được sử dụng để mô phỏng quá trình chuyển hóa từ lượng mưa thành dòng chảy trên lưu vực sông. Mô hình này giúp dự báo lưu lượng dòng chảy, lũ lụt và hạn hán, hỗ trợ quản lý tài nguyên nước và phòng chống thiên tai.

Vũ kế (hay thùng đo mưa) là thiết bị đơn giản và phổ biến nhất để đo lượng mưa. Nó hoạt động bằng cách hứng nước mưa vào một thùng chứa có diện tích miệng xác định, sau đó đo chiều cao cột nước mưa tích lũy trong thùng để tính lượng mưa (thường tính bằng mm).

Tầng chứa nước ngầm được bổ sung chủ yếu thông qua quá trình thấm nhập, khi nước mưa và nước từ các nguồn bề mặt như sông, hồ thấm xuống đất và tích tụ trong các lớp đất đá xốp, tạo thành nước ngầm.

Các chỉ số khô hạn như SPI (Standardized Precipitation Index) hoặc Palmer Drought Severity Index (PDSI) được thiết kế đặc biệt để định lượng và đánh giá mức độ khô hạn dựa trên dữ liệu khí tượng và thủy văn, phản ánh tình trạng thiếu hụt nước so với điều kiện bình thường.

Hạn hán là tình trạng thiếu hụt nước kéo dài, diễn ra chậm và âm thầm, gây ra những tác động lớn đến nông nghiệp, sinh hoạt, công nghiệp và môi trường. Hậu quả của hạn hán thường kéo dài và khó khắc phục.

Hệ số Manning (n) là một tham số kinh nghiệm trong công thức Manning, được sử dụng để tính vận tốc dòng chảy trong kênh hở. Hệ số này phản ánh độ nhám của bề mặt kênh dẫn, ảnh hưởng đến lực ma sát giữa dòng chảy và thành kênh, từ đó ảnh hưởng đến vận tốc dòng chảy.

Sa mạc hóa là quá trình suy thoái đất đai ở các vùng khô hạn, bán khô hạn và cận ẩm ướt, dẫn đến mất khả năng sản xuất sinh học. Yếu tố thủy văn chính gây ra sa mạc hóa là sự suy giảm lượng mưa và nguồn nước, làm giảm độ ẩm đất và khả năng duy trì thảm thực vật.

Nhu cầu nước của cây trồng thay đổi tùy thuộc vào loại cây (mỗi loại cây có nhu cầu nước khác nhau), giai đoạn sinh trưởng (nhu cầu nước cao nhất thường vào giai đoạn ra hoa, kết trái) và điều kiện khí hậu (nhiệt độ cao, gió mạnh làm tăng bốc hơi nước, cần tưới nhiều hơn).

Lũ thiết kế là trận lũ giả định, được xác định dựa trên các phương pháp thống kê và phân tích thủy văn, với một tần suất xuất hiện nhất định (ví dụ: lũ 100 năm, lũ 200 năm). Lũ thiết kế được sử dụng làm cơ sở để tính toán, thiết kế và xây dựng các công trình phòng chống lũ, đảm bảo an toàn cho công trình và khu vực được bảo vệ.

ENSO, đặc biệt là pha El Nino và La Nina, gây ra sự thay đổi lớn trong hệ thống thời tiết toàn cầu, dẫn đến sự biến đổi mạnh mẽ về lượng mưa và dòng chảy sông ngòi ở nhiều khu vực trên thế giới, gây ra lũ lụt hoặc hạn hán.

Hồ kiến tạo được hình thành do các quá trình kiến tạo địa chất, như sự đứt gãy, sụt lún, hoặc nâng lên của vỏ Trái Đất. Các hoạt động này tạo ra các vùng trũng lớn, sau đó tích tụ nước và hình thành hồ. Ví dụ điển hình là hồ Baikal, hồ Tanganyika.

Phú dưỡng là hiện tượng dư thừa dinh dưỡng (đặc biệt là Nitrat và Phosphat) trong nước, thường do nước thải sinh hoạt, công nghiệp và nông nghiệp. Dinh dưỡng dư thừa kích thích tảo và thực vật thủy sinh phát triển quá mức, gây suy giảm oxy hòa tan, ảnh hưởng đến hệ sinh thái dưới nước.

Lưu vực sông là khu vực mà tất cả nước bề mặt và nước ngầm chảy về một dòng sông chính hoặc một điểm thoát chung. Quản lý theo lưu vực sông giúp tiếp cận hệ thống một cách toàn diện, xem xét sự liên kết giữa các thành phần thủy văn và tác động của các hoạt động trong lưu vực đến tài nguyên nước.

Biện pháp phi công trình là các biện pháp dựa trên quy hoạch, chính sách, giáo dục và cảnh báo, không bao gồm xây dựng các công trình vật lý. Quy hoạch sử dụng đất hợp lý giúp giảm thiểu rủi ro lũ lụt bằng cách hạn chế xây dựng ở vùng trũng thấp, còn cảnh báo lũ sớm giúp người dân chủ động phòng tránh.

Khai thác nước ngầm quá mức ở vùng ven biển làm giảm áp lực nước trong tầng chứa nước, tạo điều kiện cho nước biển có áp lực cao hơn xâm nhập vào tầng chứa nước ngọt, gây ra hiện tượng xâm nhập mặn, làm suy giảm chất lượng nước ngầm.

Lưu lượng dòng chảy (lượng nước chảy qua sông) và tải lượng trầm tích (lượng vật liệu rắn mà sông vận chuyển) là hai yếu tố chính định hình kênh sông. Sức chảy của dòng nước và khả năng vận chuyển trầm tích quyết định quá trình xói mòn, bồi tụ, từ đó hình thành hình dạng và kích thước kênh sông.

Phương pháp phân tích đồng vị phóng xạ, đặc biệt là sử dụng các đồng vị như Carbon-14 và Tritium, là kỹ thuật phổ biến để xác định tuổi của nước ngầm. Các đồng vị này có chu kỳ bán rã xác định, cho phép các nhà khoa học ước tính thời gian nước ngầm đã tồn tại trong lòng đất kể từ khi được nạp vào.

Bước sóng (λ) là khoảng cách theo phương ngang giữa hai điểm tương ứng trên hai sóng liên tiếp, thường là giữa hai đỉnh sóng hoặc hai đáy sóng kế tiếp. Nó là một trong những thông số cơ bản để mô tả đặc tính của sóng biển.

Quá trình đô thị hóa làm gia tăng diện tích bề mặt không thấm nước (đường xá, mái nhà, vỉa hè), giảm thấm nhập và tăng dòng chảy bề mặt. Điều này dẫn đến thời gian tập trung dòng chảy nhanh hơn (nước mưa nhanh chóng chảy vào hệ thống thoát nước) và lưu lượng đỉnh lũ lớn hơn (lượng nước đổ về sông suối nhanh và nhiều hơn).

Đại dương chiếm phần lớn diện tích bề mặt Trái Đất và nhận được lượng bức xạ mặt trời lớn. Nguồn nước vô tận và diện tích bề mặt rộng lớn khiến đại dương trở thành môi trường bốc hơi nước lớn nhất, đóng vai trò quan trọng trong vòng tuần hoàn nước toàn cầu.

Dòng chảy ngầm phụ thuộc chủ yếu vào khả năng nước thấm qua và di chuyển trong lòng đất đá. Độ xốp (tổng thể tích lỗ rỗng) và tính thấm (khả năng cho phép nước di chuyển qua các lỗ rỗng) của đất đá quyết định tốc độ và lượng nước ngầm di chuyển.

Đê điều và hồ chứa là các công trình thủy lợi quan trọng được xây dựng để kiểm soát lũ lụt. Đê điều ngăn nước lũ tràn vào khu dân cư và đất canh tác, trong khi hồ chứa có chức năng điều tiết dòng chảy, giảm đỉnh lũ và trữ nước.

Canh tác bảo tồn (ví dụ: cày tối thiểu, không cày) và che phủ đất (sử dụng tàn dư cây trồng hoặc cây che phủ) giúp cải thiện cấu trúc đất, tăng cường khả năng thấm nước, giảm bốc hơi và dòng chảy bề mặt, từ đó tăng khả năng trữ nước tự nhiên của đất.

BOD (Nhu cầu oxy sinh hóa) là chỉ số đo lượng oxy mà vi sinh vật cần để phân hủy các chất hữu cơ trong một mẫu nước trong một khoảng thời gian nhất định (thường là 5 ngày). BOD cao cho thấy mức độ ô nhiễm hữu cơ cao, vì vi sinh vật cần nhiều oxy hơn để phân hủy chất thải.

Quang hợp là quá trình cây xanh sử dụng ánh sáng mặt trời để tổng hợp chất hữu cơ từ CO2 và nước. Đây là quá trình sinh học, không phải là một giai đoạn trực tiếp trong vòng tuần hoàn nước. Các quá trình bốc hơi, ngưng tụ và thấm nhập đều là các giai đoạn chính của vòng tuần hoàn nước.

Vòng tuần hoàn nước là quá trình liên tục vận chuyển nước trên, trên và dưới bề mặt Trái Đất, bao gồm các giai đoạn như bốc hơi, ngưng tụ, mưa và dòng chảy. Đây là yếu tố chính điều hòa lượng nước và phân phối nước trên toàn cầu.