Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Thị trường và định chế tài chính – Đề 13

Đa dạng hóa danh mục đầu tư, sử dụng công cụ phái sinh phòng ngừa rủi ro, và mua bảo hiểm là các biện pháp quản lý rủi ro phổ biến trong thị trường tài chính. Ngược lại, tập trung đầu tư vào một loại tài sản duy nhất làm tăng rủi ro, không phải là biện pháp quản lý rủi ro.

Lạm phát làm giảm sức mua của tiền tệ, xói mòn giá trị thực của các khoản đầu tư có thu nhập cố định (như trái phiếu), và tạo ra sự bất ổn định, làm giảm sức hấp dẫn của đầu tư vào tài sản tài chính so với tài sản thực (như bất động sản, vàng).

Thị trường ngoại hối (Forex market) là thị trường toàn cầu phi tập trung, nơi diễn ra các giao dịch mua bán ngoại tệ của các quốc gia khác nhau. Ngoại tệ chính là 'hàng hóa' được giao dịch trên thị trường này.

Quỹ tương hỗ là một loại hình quỹ đầu tư tập thể, huy động vốn từ nhiều nhà đầu tư cá nhân và tổ chức, sau đó sử dụng số vốn này để đầu tư vào một danh mục đa dạng các loại tài sản (cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ,...) theo một chiến lược đầu tư nhất định, nhằm đa dạng hóa rủi ro và tạo lợi nhuận cho nhà đầu tư.

Nghiệp vụ thị trường mở (mua bán chứng khoán chính phủ) là công cụ chính sách tiền tệ quan trọng của ngân hàng trung ương, nhằm điều tiết lượng tiền cung ứng, từ đó ổn định giá trị đồng tiền và kiểm soát lạm phát.

Lãi suất trên thị trường chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố kinh tế vĩ mô và vi mô, bao gồm kỳ vọng lạm phát, chính sách tiền tệ, cung cầu vốn. Tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên là một khái niệm kinh tế vĩ mô quan trọng, nhưng không trực tiếp quyết định lãi suất thị trường bằng các yếu tố khác.

Phát hành cổ phiếu không tạo ra nghĩa vụ trả lãi định kỳ cho doanh nghiệp như phát hành trái phiếu. Doanh nghiệp chỉ chia cổ tức nếu có lợi nhuận và quyết định chia. Điều này giúp giảm áp lực tài chính cho doanh nghiệp, đặc biệt trong giai đoạn đầu hoặc khi kinh doanh gặp khó khăn.

Thị trường tài chính có nhiều chức năng quan trọng như kênh dẫn vốn, cung cấp thông tin, chia sẻ rủi ro. Tuy nhiên, thị trường tài chính không thể tạo ra lợi nhuận siêu ngạch cho tất cả nhà đầu tư vì lợi nhuận luôn đi kèm với rủi ro và có tính cạnh tranh.

Định chế tài chính hợp đồng là các tổ chức huy động vốn dựa trên các hợp đồng dài hạn, thường xuyên và có tính chất pháp lý ràng buộc. Công ty bảo hiểm nhân thọ là một ví dụ điển hình, vì họ huy động vốn thông qua các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ dài hạn với khách hàng.

Hợp đồng bảo hiểm là công cụ tài chính điển hình cho chức năng chia sẻ rủi ro. Người mua bảo hiểm chuyển giao rủi ro cho công ty bảo hiểm, đổi lại họ trả phí bảo hiểm. Thị trường bảo hiểm giúp phân tán rủi ro cho nhiều người.

Thị trường sơ cấp là nơi chứng khoán mới được phát hành lần đầu, huy động vốn trực tiếp cho tổ chức phát hành. Thị trường thứ cấp là nơi giao dịch các chứng khoán đã phát hành trước đó, không tạo thêm vốn cho tổ chức phát hành.

Thị trường tiền tệ là thị trường giao dịch các công cụ nợ ngắn hạn, có tính thanh khoản cao, rủi ro thấp, như tín phiếu kho bạc, chứng chỉ tiền gửi ngắn hạn, thương phiếu,... Thị trường vốn giao dịch các công cụ dài hạn hơn như cổ phiếu, trái phiếu dài hạn.

Trong bối cảnh 'lựa chọn đối nghịch' trên thị trường thứ cấp, nhà đầu tư có thể vô tình mua phải cổ phiếu của những công ty có chất lượng kém, tình hình tài chính không tốt (ví dụ, thông tin nội bộ không được công khai hoặc bị che giấu), vì người bán (có thông tin tốt hơn) có động cơ bán ra những cổ phiếu đó.

Tỷ lệ dự trữ bắt buộc là tỷ lệ phần trăm tiền gửi mà ngân hàng thương mại phải giữ lại tại ngân hàng trung ương, không được sử dụng để cho vay. Công cụ này giúp ngân hàng trung ương kiểm soát lượng tiền cung ứng, hạn chế khả năng tạo tiền của ngân hàng thương mại và điều tiết chính sách tiền tệ.

Nguyên tắc hoạt động cơ bản của công ty bảo hiểm là 'chia sẻ rủi ro'. Họ thu phí bảo hiểm từ số đông người có cùng loại rủi ro và sử dụng số tiền này để bồi thường cho số ít người thực sự gặp rủi ro. Nguyên tắc này dựa trên luật số lớn và phân tán rủi ro.

Thị trường liên ngân hàng là một thị trường OTC, nơi các ngân hàng giao dịch trực tiếp với nhau thông qua mạng lưới điện tử hoặc điện thoại, không thông qua một sàn giao dịch trung tâm chính thức như các sở giao dịch chứng khoán. Các thị trường OTC thường ít được quản lý tập trung hơn.

Công cụ phái sinh (derivatives) là các hợp đồng tài chính có giá trị 'phái sinh' từ giá trị của một tài sản cơ sở (tài sản gốc) khác, như cổ phiếu, trái phiếu, chỉ số chứng khoán, hàng hóa, ngoại tệ,... Giá trị của công cụ phái sinh biến động theo giá trị của tài sản gốc.

Thị trường cổ phiếu, trái phiếu và ngoại hối là các loại hình thị trường tài chính dựa trên công cụ giao dịch (cổ phiếu, trái phiếu, ngoại tệ). Thị trường bất động sản, mặc dù liên quan đến tài chính, nhưng không được phân loại là thị trường tài chính theo tiêu chí công cụ giao dịch, mà là thị trường tài sản thực.

Trong khủng hoảng tài chính, ngân hàng trung ương đóng vai trò 'người cho vay cuối cùng' bằng cách cung cấp thanh khoản khẩn cấp (cho vay ngắn hạn) cho các ngân hàng thương mại đang gặp khó khăn về thanh khoản (không có khả năng chi trả các nghĩa vụ nợ ngắn hạn), nhằm ngăn chặn sự lan rộng của khủng hoảng và duy trì sự ổn định của hệ thống tài chính.

Mục tiêu cuối cùng của chính sách tiền tệ là góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, bao gồm ổn định giá cả (kiểm soát lạm phát), ổn định việc làm (duy trì tỷ lệ thất nghiệp thấp), và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững. Các mục tiêu khác như lãi suất thấp hoặc tăng xuất khẩu chỉ là mục tiêu trung gian hoặc công cụ để đạt được mục tiêu cuối cùng.

Thông tin bất cân xứng, khi một bên tham gia giao dịch có nhiều thông tin hơn bên kia, dẫn đến hai vấn đề chính: Lựa chọn đối nghịch (adverse selection - trước giao dịch) và Rủi ro đạo đức (moral hazard - sau giao dịch). Đây là những thất bại thị trường quan trọng.

Thị trường tài chính mới nổi thường có quy mô nhỏ hơn, số lượng nhà đầu tư và tổ chức tham gia ít hơn, dẫn đến tính thanh khoản thấp hơn so với thị trường phát triển. Điều này có nghĩa là việc mua bán tài sản tài chính có thể khó khăn hơn và chi phí giao dịch cao hơn.

Thị trường tài chính cung cấp thông tin quan trọng thông qua giá cả của các tài sản tài chính. Giá cả phản ánh kỳ vọng về lợi nhuận và rủi ro, giúp nhà đầu tư và doanh nghiệp đưa ra quyết định đầu tư và huy động vốn hiệu quả hơn, từ đó phân bổ vốn trong nền kinh tế một cách hợp lý.

Chức năng kênh dẫn vốn (hay chuyển vốn) là chức năng cốt lõi của thị trường tài chính, thể hiện qua việc huy động vốn từ người có vốn dư thừa (người tiết kiệm) và cung cấp vốn cho người cần vốn (người đi vay) thông qua phát hành và giao dịch chứng khoán.

Tự do hóa tài chính, với việc giảm bớt các quy định và rào cản đối với thị trường tài chính, có thể mang lại lợi ích như tăng cường hiệu quả phân bổ vốn (vốn chảy đến nơi sử dụng hiệu quả nhất) và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, nó cũng có thể đi kèm với rủi ro gia tăng và cần được quản lý thận trọng.

Ngân hàng thương mại tập trung vào các dịch vụ ngân hàng truyền thống như nhận tiền gửi, cho vay, thanh toán. Ngân hàng đầu tư chuyên về các dịch vụ tài chính phức tạp hơn như tư vấn M&A, bảo lãnh phát hành chứng khoán, quản lý tài sản, và tự doanh chứng khoán.

Hiệp hội tín dụng nhà ở (Savings and Loan Associations - S&Ls) là loại hình định chế tài chính chuyên biệt, được thành lập với mục tiêu chính là huy động tiền gửi và cung cấp các khoản vay thế chấp nhà ở cho các hộ gia đình.

Định chế tài chính trung gian giúp giảm rủi ro thông tin bất cân xứng (người đi vay có thể biết nhiều hơn người cho vay), giảm chi phí giao dịch (gom vốn nhỏ lẻ thành vốn lớn), và tăng tính thanh khoản (chuyển đổi tài sản kém thanh khoản thành tài sản có tính thanh khoản cao).

Bong bóng tài sản xảy ra khi giá của một loại tài sản (như cổ phiếu, bất động sản) tăng lên quá cao và không bền vững, vượt xa giá trị thực tế, thường do kỳ vọng đầu cơ và tâm lý đám đông. Giá nhà đất tăng nhanh chóng, không dựa trên giá trị sử dụng hoặc thu nhập cho thuê, mà chỉ dựa trên kỳ vọng giá sẽ tiếp tục tăng là một ví dụ điển hình về bong bóng tài sản.

Rủi ro đạo đức xảy ra khi một bên (thường là người đi vay) có động cơ và khả năng thay đổi hành vi theo hướng bất lợi cho bên kia (người cho vay) sau khi hợp đồng đã được ký kết, ví dụ sử dụng vốn vay sai mục đích.