Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Tâm lý học đại cương – Đề 7

Quan sát tự nhiên là phương pháp nghiên cứu mô tả hành vi trong môi trường sống thực tế của đối tượng mà không có sự can thiệp hay kiểm soát của nhà nghiên cứu, do đó nó phù hợp với mô tả trong câu hỏi.

Tri giác là quá trình tâm lý phức tạp bao gồm việc tổ chức và diễn giải thông tin cảm giác, giúp chúng ta hiểu được ý nghĩa của thế giới xung quanh. Cảm giác chỉ là sự tiếp nhận các kích thích ban đầu.

Thuyết hành vi, do các nhà tâm lý học như Watson và Skinner khởi xướng, nhấn mạnh vai trò của môi trường và các yếu tố bên ngoài trong việc hình thành hành vi. Họ tập trung vào hành vi có thể quan sát và đo lường được, bỏ qua các yếu tố chủ quan bên trong như ý thức.

Trí nhớ giác quan là bộ phận đầu tiên của hệ thống trí nhớ, lưu giữ thông tin từ các giác quan trong thời gian rất ngắn (thường chỉ vài giây hoặc ít hơn) để cho phép tri giác diễn ra. Dung lượng của nó cũng rất lớn nhưng thông tin nhanh chóng bị mất đi nếu không được chú ý và chuyển sang trí nhớ ngắn hạn.

Điều kiện hóa cổ điển là hình thức học tập thông qua sự liên kết giữa hai kích thích. Trong thí nghiệm của Pavlov, chó học cách liên kết tiếng chuông (kích thích trung tính ban đầu) với thức ăn (kích thích không điều kiện), dẫn đến phản ứng tiết nước bọt với tiếng chuông (phản ứng có điều kiện).

Theo Freud, Siêu tôi là một trong ba cấu trúc của nhân cách, đại diện cho lương tâm và các tiêu chuẩn đạo đức, xã hội. Nó phát triển từ sự nội tâm hóa các giá trị và quy tắc từ cha mẹ và xã hội, đóng vai trò kiểm soát và hướng dẫn hành vi theo các chuẩn mực.

Nghiên cứu tương quan nhằm mục đích tìm hiểu mức độ và hướng của mối quan hệ giữa các biến số. Nó có thể chỉ ra rằng hai biến số có liên quan đến nhau, nhưng không thể kết luận rằng một biến số gây ra sự thay đổi ở biến số kia. Nghiên cứu thực nghiệm được thiết kế để xác lập quan hệ nhân quả.

Adrenaline (còn gọi là Epinephrine) là một hormone và chất dẫn truyền thần kinh được giải phóng bởi tuyến thượng thận khi cơ thể gặp phải tình huống căng thẳng hoặc nguy hiểm. Nó kích hoạt phản ứng 'chiến đấu hay bỏ chạy', chuẩn bị cơ thể cho hành động bằng cách tăng nhịp tim, tăng huyết áp, và cung cấp năng lượng.

Hội chứng Stockholm là một hiện tượng tâm lý, trong đó con tin hoặc nạn nhân lạm dụng phát triển cảm xúc tích cực hoặc đồng cảm với kẻ bắt giữ hoặc kẻ lạm dụng của họ. Điều này được xem là một cơ chế đối phó, trong đó nạn nhân vô thức đồng nhất hóa với kẻ tấn công để tăng cơ hội sống sót và giảm thiểu tổn thương tinh thần.

Tháp nhu cầu của Maslow, một lý thuyết quan trọng trong tâm lý học nhân văn, cho rằng con người có một hệ thống các nhu cầu được sắp xếp theo thứ bậc. Nhu cầu cao nhất trong tháp là nhu cầu tự hiện thực hóa, tức là mong muốn phát triển tiềm năng cá nhân và trở thành người mà mình có khả năng trở thành.

Ý thức là trạng thái tâm lý mà trong đó cá nhân nhận biết được về sự tồn tại của bản thân, cảm xúc, suy nghĩ, và nhận thức được môi trường xung quanh. Nó bao gồm sự tỉnh táo và khả năng trải nghiệm chủ quan.

Rối loạn lo âu lan tỏa (Generalized Anxiety Disorder - GAD) được đặc trưng bởi sự lo lắng mãn tính và quá mức về nhiều khía cạnh của cuộc sống, không giới hạn trong một tình huống hoặc đối tượng cụ thể. Người mắc GAD thường cảm thấy căng thẳng, bồn chồn, khó tập trung và dễ bị kích động.

Lắng nghe tích cực là một kỹ năng giao tiếp quan trọng, đòi hỏi người nghe không chỉ nghe lời nói mà còn phải thể hiện sự chú ý, thấu hiểu bằng cách sử dụng ngôn ngữ cơ thể, đặt câu hỏi làm rõ, tóm tắt lại ý của người nói và phản hồi một cách phù hợp. Mục tiêu là tạo ra một môi trường giao tiếp cởi mở và hiệu quả.

Erik Erikson, nhà tâm lý học phát triển, cho rằng giai đoạn 'khủng hoảng bản sắc so với sự mơ hồ về vai trò' là một trong tám giai đoạn phát triển tâm lý xã hội, thường xảy ra trong độ tuổi thiếu niên (khoảng 12-18 tuổi). Trong giai đoạn này, thanh thiếu niên cố gắng khám phá và hình thành bản sắc riêng của mình.

Thiên kiến xác nhận là một loại thiên kiến nhận thức, trong đó con người có xu hướng tìm kiếm, giải thích, ưu tiên và ghi nhớ thông tin theo cách xác nhận hoặc ủng hộ niềm tin hoặc giá trị hiện có của họ. Nó có thể dẫn đến việc bỏ qua hoặc xem nhẹ thông tin mâu thuẫn với quan điểm cá nhân.

Hiệu ứng Eliza, được đặt theo tên chương trình máy tính Eliza mô phỏng nhà trị liệu, mô tả xu hướng của con người gán cho máy tính khả năng hiểu biết, cảm xúc và ý định, ngay cả khi máy tính chỉ đơn giản là phản hồi theo các quy tắc lập trình sẵn. Điều này cho thấy con người có nhu cầu sâu sắc về tương tác xã hội và tìm kiếm ý nghĩa, ngay cả trong tương tác với máy móc.

Thăng hoa là một cơ chế phòng vệ tâm lý lành mạnh, trong đó năng lượng tâm lý từ các xung năng hoặc ham muốn không được xã hội chấp nhận (ví dụ như hung hăng, tình dục) được chuyển hướng sang các hoạt động mang tính xây dựng, sáng tạo và được xã hội đánh giá cao. Ví dụ, một người có xu hướng hung hăng có thể thăng hoa bằng cách tham gia các môn thể thao đối kháng.

Thí nghiệm Nhà tù Stanford cho thấy mạnh mẽ ảnh hưởng của tình huống và vai trò xã hội đến hành vi. Các sinh viên tình nguyện được phân vai làm tù nhân và cai ngục đã nhanh chóng nhập vai, thể hiện hành vi phù hợp với vai trò của mình, đôi khi vượt ra ngoài mong đợi và gây ra những hậu quả tiêu cực. Thí nghiệm này nhấn mạnh vai trò của môi trường xã hội trong việc định hình hành vi.

Trí tuệ cảm xúc (EQ) là khả năng nhận biết, hiểu, quản lý và sử dụng cảm xúc một cách hiệu quả. Nó bao gồm các kỹ năng như tự nhận thức cảm xúc, tự điều chỉnh cảm xúc, động lực bản thân, nhận biết cảm xúc của người khác (đồng cảm) và quản lý các mối quan hệ xã hội. EQ được coi là quan trọng không kém IQ trong thành công và hạnh phúc cá nhân.

Heuristic là các quy tắc đơn giản hoặc lối tắt tinh thần mà con người sử dụng để đưa ra quyết định hoặc giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng và hiệu quả, đặc biệt trong các tình huống phức tạp hoặc khi thời gian và thông tin hạn chế. Mặc dù heuristic có thể hữu ích, chúng cũng có thể dẫn đến các sai sót hoặc thiên kiến trong tư duy.

Thuyết tam giác tình yêu của Robert Sternberg cho rằng tình yêu bao gồm ba thành phần chính: đam mê (passion), sự thân mật (intimacy) và sự cam kết (commitment). Sự kết hợp khác nhau của ba thành phần này tạo ra các loại tình yêu khác nhau, ví dụ như tình yêu lãng mạn (đam mê + thân mật), tình yêu bạn bè (thân mật + cam kết), tình yêu say đắm (đam mê + cam kết), và tình yêu hoàn hảo (đam mê + thân mật + cam kết).

Sợ đám đông (agoraphobia) thường liên quan mật thiết đến rối loạn hoảng sợ. Mặc dù sợ đám đông có thể tồn tại độc lập, nó thường phát triển như một hệ quả của rối loạn hoảng sợ. Người mắc sợ đám đông lo sợ và tránh các tình huống hoặc địa điểm mà họ cho rằng khó thoát ra hoặc khó nhận được sự giúp đỡ nếu họ gặp phải một cơn hoảng sợ hoặc các triệu chứng giống như hoảng sợ.

Liệu pháp nhận thức - hành vi (CBT) là một phương pháp trị liệu tâm lý hiệu quả, tập trung vào việc xác định và thay đổi các suy nghĩ tiêu cực, không hợp lý và các hành vi không mong muốn. CBT dựa trên nguyên tắc rằng suy nghĩ, cảm xúc và hành vi có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, và việc thay đổi suy nghĩ và hành vi có thể dẫn đến cải thiện cảm xúc và sức khỏe tinh thần.

Neo (anchoring bias) là một thiên kiến nhận thức, trong đó con người có xu hướng quá phụ thuộc vào thông tin ban đầu (điểm neo) khi đưa ra quyết định, ngay cả khi thông tin đó không liên quan hoặc không đáng tin cậy. Điểm neo ban đầu này có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến các phán đoán và quyết định tiếp theo.

Thuyết học tập xã hội của Albert Bandura nhấn mạnh rằng con người học tập thông qua việc quan sát người khác (mô hình), bắt chước hành vi của họ và mô hình hóa hành vi đó. Học tập xã hội không chỉ giới hạn ở việc trải nghiệm phần thưởng và hình phạt trực tiếp, mà còn bao gồm việc học hỏi từ kinh nghiệm của người khác.

Mặc dù tất cả các giác quan đều có thể bị ảnh hưởng bởi quá trình lão hóa, nhưng khứu giác thường ít bị suy giảm hơn so với thị giác, thính giác và vị giác ở người lớn tuổi. Tuy nhiên, mức độ suy giảm có thể khác nhau giữa các cá nhân và phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau.

Carl Jung, một nhà tâm lý học phân tích, đã phát triển khái niệm 'vô thức tập thể'. Ông cho rằng bên cạnh vô thức cá nhân (chứa đựng kinh nghiệm cá nhân bị kìm nén), còn có một tầng vô thức sâu hơn, chung cho toàn nhân loại, chứa đựng các 'nguyên mẫu' (archetypes) và kinh nghiệm tổ tiên được truyền lại qua nhiều thế hệ.

Hiệu ứng giả dược là một hiện tượng tâm lý, trong đó bệnh nhân có thể trải nghiệm sự cải thiện về triệu chứng hoặc tình trạng sức khỏe của họ sau khi nhận một phương pháp điều trị giả (giả dược), chỉ vì họ tin rằng họ đang nhận được một phương pháp điều trị thực sự. Hiệu ứng này cho thấy vai trò mạnh mẽ của niềm tin và kỳ vọng trong sức khỏe và bệnh tật.

Thí nghiệm vâng lời của Stanley Milgram là một thí nghiệm kinh điển trong tâm lý học xã hội, nghiên cứu về mức độ mà con người sẵn sàng tuân thủ mệnh lệnh của người có quyền lực, ngay cả khi mệnh lệnh đó đi ngược lại lương tâm và gây hại cho người khác. Thí nghiệm này đã gây tranh cãi về đạo đức nhưng cung cấp những hiểu biết sâu sắc về sự tuân thủ và ảnh hưởng của quyền lực.

Phân ly là một cơ chế phòng vệ tâm lý, trong đó cá nhân tách rời khỏi cảm xúc, ký ức, ý thức hoặc nhận thức về bản thân và môi trường xung quanh để đối phó với những trải nghiệm травматический hoặc căng thẳng quá mức. Phân ly có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức, từ mơ màng, mất trí nhớ đến rối loạn đa nhân cách.