Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Sinh lý nội tiết – Đề 3

ADH (hormon chống bài niệu), còn gọi là vasopressin, có vai trò giữ nước ở thận bằng cách tăng tái hấp thu nước ở ống lượn xa và ống góp. Thiếu hụt ADH sẽ làm giảm tái hấp thu nước, dẫn đến tăng thể tích nước tiểu (đa niệu) và nước tiểu loãng (giảm nồng độ chất tan).

Glucagon và insulin là hai hormon chính điều hòa đường huyết, có tác động đối kháng nhau. Glucagon, do tế bào alpha tuyến tụy sản xuất, làm tăng đường huyết bằng cách kích thích gan phân giải glycogen thành glucose và tăng tân tạo glucose. Insulin, do tế bào beta tuyến tụy sản xuất, làm giảm đường huyết bằng cách tăng vận chuyển glucose vào tế bào và kích thích gan dự trữ glucose dưới dạng glycogen.

FSH (Hormon kích thích nang trứng), được sản xuất bởi tuyến yên trước, có vai trò chính là kích thích sự phát triển của nang trứng ở buồng trứng phụ nữ. FSH cũng kích thích sản xuất estrogen từ nang trứng đang phát triển.

Hệ thần kinh tác động nhanh hơn hệ nội tiết. Tín hiệu thần kinh được truyền đi nhanh chóng qua dây thần kinh và chất dẫn truyền thần kinh, gây ra phản ứng nhanh chóng. Hệ nội tiết tác động chậm hơn vì hormon cần thời gian để được sản xuất, giải phóng vào máu, vận chuyển đến tế bào đích và gây ra hiệu ứng.

Hormon tăng trưởng (GH) tác động chủ yếu lên xương và cơ, kích thích sự phát triển và tăng trưởng của các mô này. GH cũng có tác động lên gan để sản xuất IGF-1 (yếu tố tăng trưởng giống insulin 1), chất trung gian cho nhiều tác dụng của GH.

TSH (Hormon kích thích tuyến giáp) được sản xuất bởi tuyến yên trước và kích thích tuyến giáp sản xuất hormon tuyến giáp. Nếu tuyến yên trước bị tổn thương và không sản xuất TSH, tuyến giáp sẽ không được kích thích, dẫn đến giảm sản xuất hormon tuyến giáp và gây ra suy giáp thứ phát.

Thyroxin (T4) là hormon tan trong lipid, có thể xuyên qua màng tế bào. Bên trong tế bào, T4 thường được chuyển đổi thành dạng hoạt động mạnh hơn là triiodothyronine (T3). T3 sau đó gắn vào thụ thể nội bào (thụ thể hormon tuyến giáp) trong nhân tế bào và tác động lên biểu hiện gen.

Đái tháo đường type 1 là bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công và phá hủy tế bào beta của tuyến tụy, dẫn đến thiếu hụt insulin tuyệt đối. Do đó, glucose không thể vào tế bào và tích tụ trong máu, gây ra tăng đường huyết.

Sự bài tiết hormon thường được điều hòa bởi ba loại kích thích chính: (1) Kích thích thể dịch: thay đổi nồng độ các chất trong máu (ví dụ, đường huyết, canxi máu); (2) Kích thích thần kinh: hệ thần kinh tác động lên tuyến nội tiết (ví dụ, tủy thượng thận); (3) Kích thích hormon khác: hormon từ tuyến này tác động lên tuyến khác (ví dụ, trục dưới đồi-yên-giáp). Kích thích cơ học không phải là một yếu tố chính trong điều hòa bài tiết hormon theo cách này.

ACTH (Hormon hướng vỏ thượng thận) là hormon được tuyến yên trước giải phóng để kích thích vỏ thượng thận sản xuất và giải phóng cortisol.

Khi nồng độ hormon tuyến giáp (T3 và T4) trong máu tăng cao, chúng sẽ tác động ngược lên tuyến yên và vùng dưới đồi, ức chế sản xuất TSH và TRH (hormon giải phóng TSH) thông qua cơ chế phản hồi âm tính. Điều này giúp giảm kích thích tuyến giáp và giảm sản xuất hormon tuyến giáp, đưa nồng độ hormon về mức bình thường.

Trong bệnh cường giáp (Basedow), tuyến giáp hoạt động quá mức và sản xuất quá nhiều hormon tuyến giáp. Nồng độ hormon tuyến giáp tăng cao sẽ ức chế tuyến yên sản xuất TSH thông qua cơ chế phản hồi âm tính, dẫn đến nồng độ TSH giảm thấp.

Adrenaline (Epinephrine), được sản xuất bởi tủy thượng thận, là hormon chính trong phản ứng 'chiến đấu hoặc bỏ chạy′. Nó làm tăng nhịp tim, tăng huyết áp, giãn đồng tử và tăng lượng glucose trong máu, chuẩn bị cơ thể cho các hoạt động gắng sức.

Hội chứng Cushing là tình trạng rối loạn nội tiết do sự tiếp xúc kéo dài với nồng độ cortisol cao trong máu. Nguyên nhân có thể do tuyến thượng thận sản xuất quá nhiều cortisol, hoặc do sử dụng corticoid (dạng tổng hợp của cortisol) trong thời gian dài.

Hormon cận giáp (PTH) là hormon chính điều hòa nồng độ canxi trong máu. PTH tăng cường giải phóng canxi từ xương, tăng hấp thụ canxi ở ruột và tăng tái hấp thu canxi ở thận.

Hormon peptide không tan trong lipid, nên chúng không thể xuyên qua màng tế bào. Chúng gắn vào thụ thể trên màng tế bào và kích hoạt các con đường tín hiệu nội bào thông qua chất truyền tin thứ hai. Hormon steroid tan trong lipid, có thể xuyên qua màng tế bào và gắn vào thụ thể nội bào (trong tế bào chất hoặc nhân), tác động trực tiếp lên biểu hiện gen trong nhân tế bào.

Phản hồi âm tính là cơ chế chính giúp duy trì cân bằng nội môi bằng cách ngăn chặn sự sản xuất quá mức của hormon, đảm bảo nồng độ hormon trong máu được giữ ổn định trong phạm vi sinh lý.

Cortisol, một hormon glucocorticoid, có nhiều tác dụng quan trọng trong cơ thể. Nó làm tăng đường huyết (bằng cách tăng tân tạo glucose và giảm sử dụng glucose ở ngoại vi), có tác dụng chống viêm và ức chế miễn dịch (ở liều cao), và tham gia vào đáp ứng căng thẳng.

Oxytocin, được sản xuất bởi vùng dưới đồi và giải phóng từ tuyến yên sau, đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển dạ và sinh con. Oxytocin gây co bóp tử cung mạnh mẽ để đẩy thai nhi ra ngoài và cũng kích thích tiết sữa sau sinh.

Ngay trước khi rụng trứng, có sự tăng đột ngột nồng độ cả LH và FSH từ tuyến yên trước, được gọi là đỉnh LH và đỉnh FSH. Đỉnh LH là yếu tố chính gây ra rụng trứng, còn đỉnh FSH cũng góp phần vào quá trình này.

Melatonin, được sản xuất bởi tuyến tùng, chủ yếu điều hòa chu kỳ ngủ-thức (nhịp sinh học). Sản xuất melatonin tăng lên vào buổi tối khi trời tối và giảm vào ban ngày khi có ánh sáng.

Đái tháo đường type 2 chủ yếu do tình trạng kháng insulin, tức là các tế bào đích (như tế bào cơ và tế bào mỡ) giảm đáp ứng với insulin. Tuyến tụy vẫn sản xuất insulin, nhưng không đủ hiệu quả để đưa glucose vào tế bào, dẫn đến tăng đường huyết. Bệnh thường liên quan đến lối sống, thừa cân, béo phì và di truyền.

Insulin là một hormon peptide, không thể trực tiếp xuyên qua màng tế bào. Thay vào đó, nó gắn vào thụ thể insulin trên màng tế bào, kích hoạt các con đường tín hiệu nội bào và cuối cùng dẫn đến việc tăng vận chuyển glucose vào tế bào.

Aldosterone, được sản xuất bởi vỏ thượng thận, có chức năng chính là điều hòa huyết áp và cân bằng điện giải, đặc biệt là nồng độ natri (Na+) và kali (K+). Aldosterone tăng tái hấp thu natri và bài tiết kali ở thận, từ đó giữ nước và tăng huyết áp.

Progesterone, được sản xuất chủ yếu bởi hoàng thể sau rụng trứng, có chức năng chính là chuẩn bị và duy trì lớp niêm mạc tử cung để sẵn sàng cho sự làm tổ của trứng đã thụ tinh. Progesterone cũng ức chế sự co bóp tử cung để duy trì thai kỳ.

Tuyến yên sau không tự sản xuất hormon, mà chỉ dự trữ và giải phóng hai hormon được sản xuất bởi vùng dưới đồi là ADH (Vasopressin) và Oxytocin. ACTH, TSH và FSH được sản xuất bởi tuyến yên trước.

Tuyến tụy là tuyến hỗn hợp. Phần ngoại tiết của tuyến tụy sản xuất enzyme tiêu hóa đổ vào ống tiêu hóa, còn phần nội tiết (tế bào đảo Langerhans) sản xuất insulin và glucagon đổ vào máu.

Cortisol là một hormon steroid, được sản xuất từ cholesterol. Các hormon steroid khác bao gồm aldosterone, testosterone, estrogen và progesterone. Insulin, GH và Thyroxin là hormon peptide hoặc dẫn xuất amino acid, không phải steroid.

Trong suy tuyến thượng thận (bệnh Addison), tuyến thượng thận không sản xuất đủ cortisol. Do đó, nồng độ cortisol trong máu giảm thấp. Để bù đắp, tuyến yên trước tăng cường sản xuất ACTH (hormon hướng vỏ thượng thận) để cố gắng kích thích tuyến thượng thận sản xuất cortisol, dẫn đến nồng độ ACTH tăng cao.

Tuyến tùng sản xuất melatonin chủ yếu vào ban đêm khi trời tối. Ánh sáng ức chế sản xuất melatonin, trong khi bóng tối kích thích sản xuất. Melatonin giúp điều hòa chu kỳ ngủ-thức và thường được gọi là 'hormon bóng tối′.