Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Phần mềm mã nguồn mở – Đề 13

Người bảo trì (maintainer) đóng vai trò quan trọng trong các dự án mã nguồn mở, chịu trách nhiệm quản lý dự án, xem xét các đóng góp từ cộng đồng, đưa ra quyết định về hướng phát triển và đảm bảo chất lượng của phần mềm.

Mặc dù phần mềm mã nguồn mở có thể ổn định và được cộng đồng hỗ trợ, nhưng không có sự đảm bảo chắc chắn về hỗ trợ lâu dài từ một công ty duy nhất như khi sử dụng phần mềm thương mại. Sự ổn định và hỗ trợ phụ thuộc vào sức khỏe của cộng đồng và dự án mã nguồn mở đó.

Linux là một hệ điều hành mã nguồn mở nổi tiếng, được xây dựng dựa trên nhân Linux và được phát triển bởi cộng đồng trên toàn thế giới. Windows, macOS và iOS là các hệ điều hành độc quyền.

Hầu hết các giấy phép mã nguồn mở phổ biến (ví dụ: MIT, Apache, GPL) đều cho phép sử dụng phần mềm cho cả mục đích thương mại và phi thương mại, miễn là tuân thủ các điều khoản của giấy phép.

Tham gia cộng đồng mã nguồn mở mang lại nhiều lợi ích như cơ hội học hỏi từ các nhà phát triển khác, nâng cao kỹ năng lập trình, mở rộng mạng lưới quan hệ chuyên nghiệp và đóng góp vào các dự án có ý nghĩa.

Phần mềm mã nguồn mở (Open Source Software - OSS) là phần mềm mà mã nguồn được công bố công khai. Điều này cho phép người dùng có quyền tự do sử dụng, nghiên cứu, thay đổi và phân phối phần mềm, thường theo các điều khoản giấy phép nhất định.

Mô hình 'bazaar', được mô tả bởi Eric S. Raymond trong 'The Cathedral and the Bazaar', nhấn mạnh vào sự phát triển phân tán, nhiều người đóng góp và quá trình kiểm tra ngang hàng (peer review) rộng rãi, trái ngược với mô hình 'cathedral' tập trung và có tổ chức hơn.

Mô hình 'open core' là một mô hình kinh doanh mà trong đó phiên bản cốt lõi của phần mềm là mã nguồn mở và miễn phí, trong khi các tính năng, module hoặc dịch vụ nâng cao hơn (thường hướng đến doanh nghiệp) được cung cấp dưới dạng độc quyền và có tính phí.

Tính minh bạch của mã nguồn mở cho phép nhiều người, bao gồm cả chuyên gia bảo mật, xem xét và phân tích mã nguồn để tìm ra các lỗ hổng bảo mật. Điều này có thể dẫn đến việc phát hiện và vá lỗi nhanh hơn so với phần mềm độc quyền, nơi mã nguồn được giữ kín.

Mặc dù 'phần mềm tự do' và 'phần mềm mã nguồn mở' có nhiều điểm chung và thường được sử dụng thay thế cho nhau trong thực tế, chúng xuất phát từ hai phong trào khác nhau với triết lý riêng. Phần mềm tự do tập trung vào quyền tự do đạo đức và chính trị của người dùng, trong khi mã nguồn mở tập trung vào lợi ích thực tế của việc có mã nguồn mở.

React là một thư viện JavaScript mã nguồn mở để xây dựng giao diện người dùng (UI), được phát triển và duy trì bởi Facebook và cộng đồng. Ruby on Rails (Ruby), Django (Python), Laravel (PHP) là các framework mã nguồn mở khác, nhưng không dựa trên JavaScript.

Git là một hệ thống quản lý phiên bản phân tán mã nguồn mở, cực kỳ phổ biến trong cộng đồng phát triển phần mềm, giúp theo dõi và quản lý các thay đổi mã nguồn.

Giấy phép GPL (GNU General Public License) là một giấy phép mã nguồn mở phổ biến, đảm bảo người dùng được quyền tự do sử dụng, nghiên cứu, sửa đổi và phân phối phần mềm, đồng thời yêu cầu các tác phẩm phái sinh cũng phải tuân theo giấy phép GPL.

Forking là quá trình tạo ra một bản sao độc lập của kho mã nguồn (repository) trên các nền tảng như GitHub hoặc GitLab. Điều này cho phép các nhà phát triển tách ra và phát triển dự án theo hướng riêng của họ, độc lập với dự án gốc.

RStudio là một môi trường phát triển tích hợp (IDE) mã nguồn mở rất phổ biến cho ngôn ngữ lập trình R, được sử dụng rộng rãi trong phân tích dữ liệu, thống kê và khoa học dữ liệu. SPSS, SAS, MATLAB chủ yếu là các phần mềm thương mại.

Giấy phép copyleft, như GPL, yêu cầu rằng bất kỳ tác phẩm phái sinh nào dựa trên phần mềm gốc cũng phải được phân phối theo giấy phép tương tự, đảm bảo tính 'mở' được duy trì.

Chuyển đổi sang phần mềm mã nguồn mở có thể đòi hỏi đào tạo lại nhân viên để làm quen với các công cụ và quy trình mới, cũng như tích hợp phần mềm mã nguồn mở vào hệ thống IT hiện có của tổ chức. Điều này có thể là một thách thức về mặt thời gian và nguồn lực.

Một số phần mềm mã nguồn mở, đặc biệt là các dự án nhỏ hoặc cộng đồng, có thể thiếu hỗ trợ kỹ thuật chuyên nghiệp so với các sản phẩm thương mại. Giao diện người dùng cũng có thể không được trau chuốt bằng.

Phần mềm mã nguồn mở thường có ưu điểm về tính minh bạch (do mã nguồn mở), khả năng tùy biến (do người dùng có thể sửa đổi mã nguồn) và chi phí thường thấp hơn (hoặc miễn phí) so với phần mềm độc quyền.

Mặc dù phần mềm mã nguồn mở thường miễn phí, nhưng việc sử dụng nó vẫn đi kèm với các điều khoản giấy phép. Vi phạm các điều khoản này, chẳng hạn như không tuân thủ các yêu cầu về ghi nhận tác giả hoặc phân phối lại mã nguồn khi cần, có thể dẫn đến rủi ro pháp lý.

Richard Stallman và Free Software Foundation định nghĩa 'bốn quyền tự do' của phần mềm tự do (và thường được áp dụng cho mã nguồn mở) là: tự do chạy chương trình cho bất kỳ mục đích gì, tự do nghiên cứu cách chương trình hoạt động và sửa đổi nó, tự do phân phối lại bản sao, và tự do phân phối các bản sao đã sửa đổi.

Maven là một công cụ quản lý dự án và xây dựng tự động mã nguồn mở, đặc biệt phổ biến trong cộng đồng Java. npm (Node.js), pip (Python), Composer (PHP) là các công cụ quản lý gói và xây dựng cho các ngôn ngữ lập trình khác.

Mô hình phát triển mở cho phép nhiều người xem xét và đóng góp vào mã nguồn, giúp phát hiện và sửa lỗi nhanh chóng hơn. Điều này có thể dẫn đến chất lượng phần mềm cao hơn so với mô hình phát triển khép kín.

LibreOffice là một bộ ứng dụng văn phòng mã nguồn mở miễn phí, bao gồm các chương trình tương tự Word, Excel, PowerPoint, và được xem là một sự thay thế mạnh mẽ cho Microsoft Office. Adobe Acrobat (PDF), Corel WordPerfect Office (văn phòng độc quyền), Google Workspace (dịch vụ trực tuyến) không phải là ứng dụng văn phòng mã nguồn mở thay thế trực tiếp.

Một trong những khác biệt chính giữa phần mềm mã nguồn mở và độc quyền là phần mềm mã nguồn mở thường không đi kèm với hỗ trợ kỹ thuật chính thức từ một nhà cung cấp duy nhất như phần mềm độc quyền. Hỗ trợ thường đến từ cộng đồng hoặc các nhà cung cấp dịch vụ bên thứ ba.

Pull request (hay merge request trên GitLab) là một cơ chế phổ biến trên các nền tảng như GitHub và GitLab, cho phép các nhà phát triển đề xuất các thay đổi mã nguồn của mình cho dự án gốc. Người bảo trì dự án sẽ xem xét pull request và quyết định có chấp nhận và hợp nhất (merge) các thay đổi đó hay không.

Các dự án mã nguồn mở thành công thường dựa vào sự tham gia của cộng đồng, tài liệu tốt, và giấy phép rõ ràng. Việc bị kiểm soát chặt chẽ bởi một công ty duy nhất thường không phải là đặc điểm của dự án mã nguồn mở điển hình, mà thường gặp ở phần mềm độc quyền hoặc mô hình open core.

MySQL là một hệ quản trị cơ sở dữ liệu mã nguồn mở phổ biến, được sử dụng rộng rãi trong các ứng dụng web và doanh nghiệp. Các lựa chọn khác (SQL Server, Oracle, DB2) chủ yếu là các hệ quản trị cơ sở dữ liệu độc quyền.

Giấy phép permissive (ví dụ: MIT, BSD, Apache) cho phép người dùng tự do sử dụng, sửa đổi và phân phối phần mềm, kể cả trong các sản phẩm độc quyền, mà không bắt buộc các tác phẩm phái sinh phải là mã nguồn mở. Ngược lại, giấy phép copyleft (ví dụ: GPL) yêu cầu các tác phẩm phái sinh phải tiếp tục được phân phối dưới giấy phép copyleft tương tự.

MIT License là một giấy phép mã nguồn mở permissive, cho phép sử dụng, sửa đổi, phân phối và bán lại phần mềm một cách rất tự do, với ít hạn chế nhất. Các giấy phép khác (AGPL, MPL, GPL) có xu hướng copyleft hoặc có các điều khoản phức tạp hơn.