Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Miễn dịch – Nhiễm trùng – Đề 15

Miễn dịch quần thể xảy ra khi một tỷ lệ đủ lớn dân số có miễn dịch với một bệnh truyền nhiễm (thường thông qua vaccine hoặc mắc bệnh trước đó). Điều này tạo ra một 'hàng rào' bảo vệ cho những người chưa có miễn dịch, vì giảm đáng kể khả năng lây lan của bệnh trong cộng đồng, bao gồm cả những người dễ bị tổn thương như trẻ sơ sinh hoặc người suy giảm miễn dịch.

Xét nghiệm huyết thanh học (serology) là các xét nghiệm được thiết kế để phát hiện và định lượng kháng thể hoặc kháng nguyên trong huyết thanh (hoặc huyết tương). Chúng thường được sử dụng để chẩn đoán nhiễm trùng (bằng cách phát hiện kháng thể đặc hiệu với tác nhân gây bệnh) hoặc đánh giá đáp ứng miễn dịch sau tiêm vaccine (bằng cách đo nồng độ kháng thể).

Miễn dịch dịch thể được trung gian bởi kháng thể, được sản xuất bởi tế bào lympho B. Các cơ chế của miễn dịch dịch thể bao gồm sản xuất kháng thể, trung hòa độc tố, opsonin hóa và hoạt hóa hệ thống bổ thể. Hoạt hóa tế bào lympho T gây độc là một phần của miễn dịch tế bào, không phải miễn dịch dịch thể.

Opsonin hóa là quá trình 'gắn thẻ' tác nhân gây bệnh (như vi khuẩn) bằng các phân tử opsonin (như kháng thể hoặc protein bổ thể). Opsonin giúp tế bào thực bào (như đại thực bào, neutrophil) nhận diện và bắt giữ tác nhân gây bệnh dễ dàng và hiệu quả hơn, từ đó tăng cường quá trình thực bào.

Miễn dịch thụ động là loại miễn dịch được tạo ra khi cơ thể nhận kháng thể hoặc tế bào miễn dịch từ nguồn bên ngoài (không tự sản xuất). Miễn dịch chủ động (ngược lại) là loại miễn dịch được tạo ra khi cơ thể tự sản xuất kháng thể hoặc tế bào miễn dịch sau khi tiếp xúc với kháng nguyên (ví dụ, qua vaccine hoặc nhiễm trùng tự nhiên).

Hệ miễn dịch có các cơ chế ức chế ngược để điều chỉnh và kiểm soát phản ứng miễn dịch. Khi phản ứng miễn dịch đã đủ mạnh để loại bỏ tác nhân gây bệnh, các cơ chế ức chế ngược sẽ được kích hoạt để ngăn chặn phản ứng tiếp tục leo thang, tránh gây tổn thương mô do viêm quá mức hoặc tự miễn dịch.

Hệ thống bổ thể có nhiều chức năng, bao gồm opsonin hóa, gây viêm và ly giải tế bào. Cơ chế tiêu diệt trực tiếp vi khuẩn chính của hệ thống bổ thể là thông qua việc hình thành phức hợp tấn công màng (MAC). MAC tạo ra các lỗ thủng trên màng tế bào vi khuẩn, dẫn đến ly giải và tiêu diệt vi khuẩn.

Vaccine sống giảm độc lực chứa tác nhân gây bệnh đã được làm suy yếu, nhưng vẫn còn khả năng nhân lên giới hạn trong cơ thể. Điều này kích thích hệ miễn dịch một cách tự nhiên hơn, tạo ra đáp ứng mạnh mẽ và kéo dài hơn, thường chỉ cần ít liều hơn so với vaccine bất hoạt (chứa tác nhân gây bệnh đã bị giết chết).

Dòng tế bào lympho bao gồm tế bào lympho T, tế bào lympho B và tế bào NK. Tế bào Mast thuộc dòng tế bào myeloid và tham gia vào phản ứng viêm và dị ứng, không phải dòng lympho.

Histamine là chất trung gian hóa học chính được giải phóng từ tế bào mast trong phản ứng dị ứng type I. Histamine gây ra các triệu chứng điển hình như co thắt phế quản (khó thở), tăng tiết dịch nhầy (chảy nước mũi, ho), và giãn mạch (phát ban, đỏ da).

Cytokine là các protein tín hiệu quan trọng trong hệ miễn dịch. Chúng điều hòa nhiều khía cạnh của phản ứng miễn dịch, bao gồm sự phát triển, biệt hóa, giao tiếp giữa các tế bào miễn dịch và điều chỉnh cường độ, loại hình đáp ứng miễn dịch. Tuy nhiên, cytokine không trực tiếp tiêu diệt tác nhân gây bệnh; chức năng tiêu diệt trực tiếp thường do tế bào thực bào, tế bào Tc, hệ thống bổ thể hoặc kháng thể đảm nhiệm.

Interferon loại I (IFN-α và IFN-β) là cytokine quan trọng trong phản ứng miễn dịch kháng virus bẩm sinh. Chúng được sản xuất bởi tế bào bị nhiễm virus và có tác dụng ức chế sự nhân lên của virus trong tế bào bị nhiễm và các tế bào lân cận, đồng thời kích thích các tế bào miễn dịch khác.

Vắc-xin hoạt động bằng cách kích thích hệ miễn dịch tạo ra trí nhớ miễn dịch. Điều này bao gồm sản xuất kháng thể trung hòa (ngăn chặn virus/vi khuẩn xâm nhập tế bào) và tế bào nhớ (tế bào lympho B và T nhớ), cho phép phản ứng nhanh chóng và mạnh mẽ hơn khi gặp lại tác nhân gây bệnh thực sự trong tương lai.

Bốn dấu hiệu kinh điển của viêm được mô tả từ thời cổ đại bao gồm: Đỏ (Rubor), Nóng (Calor), Sưng (Tumor), và Đau (Dolor). Sốt (Fever) là một dấu hiệu toàn thân của viêm, nhưng không nằm trong bộ tứ kinh điển mô tả các biểu hiện tại chỗ.

Phản ứng quá mẫn loại II (type II) là phản ứng qua trung gian kháng thể IgG hoặc IgM. Trong phản ứng này, kháng thể gắn với kháng nguyên trên bề mặt tế bào, dẫn đến tổn thương tế bào thông qua hai cơ chế chính: (1) Hoạt hóa hệ thống bổ thể, gây ly giải tế bào; (2) Gây độc tế bào qua trung gian kháng thể (ADCC), trong đó tế bào NK hoặc đại thực bào gắn với kháng thể trên tế bào đích và tiêu diệt tế bào đích.

Khả năng gây bệnh (pathogenicity) của vi sinh vật phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm độc lực (khả năng gây hại), số lượng vi sinh vật xâm nhập, và tình trạng miễn dịch của vật chủ. Màu sắc của vi sinh vật không liên quan trực tiếp đến khả năng gây bệnh của chúng.

Dung nạp miễn dịch là trạng thái hệ miễn dịch không phản ứng lại với các kháng nguyên 'bản thân' của cơ thể. Cơ chế này rất quan trọng để ngăn ngừa bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm các mô và cơ quan của chính cơ thể.

Tế bào ung thư có thể 'thoát khỏi sự giám sát miễn dịch' bằng nhiều cơ chế, trong đó có việc giảm biểu hiện kháng nguyên ung thư trên bề mặt tế bào. Điều này khiến chúng 'vô hình' hơn đối với hệ miễn dịch, đặc biệt là tế bào lympho T gây độc, và tránh bị tiêu diệt.

Tế bào NK (tế bào giết tự nhiên) là một phần của miễn dịch bẩm sinh. Chúng có khả năng nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư và tế bào nhiễm virus mà không cần phải có mẫn cảm trước hoặc nhận diện kháng nguyên đặc hiệu MHC như tế bào Tc. Tế bào NK hoạt động dựa trên cơ chế nhận diện các dấu hiệu 'stress' hoặc sự thiếu hụt MHC lớp I trên bề mặt tế bào đích.

Phản ứng viêm cấp tính có lợi bằng cách tăng cường lưu lượng máu, thu hút tế bào miễn dịch và hạn chế sự lây lan của tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, nếu phản ứng viêm quá mức hoặc kéo dài, nó có thể gây tổn thương mô do các enzyme và chất trung gian hóa học giải phóng bởi các tế bào viêm.

Kháng thể trung hòa hoạt động bằng cách gắn đặc hiệu vào virus, ngăn chặn virus gắn kết vào thụ thể trên tế bào chủ. Điều này ngăn cản virus xâm nhập vào tế bào và bắt đầu chu trình nhân lên, từ đó bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng.

Miễn dịch bẩm sinh là hệ thống phòng thủ đầu tiên, không đặc hiệu, bao gồm các hàng rào vật lý (da, niêm mạc), phản ứng viêm, tế bào thực bào và tế bào NK. Sản xuất kháng thể là một phần của miễn dịch đặc hiệu (miễn dịch thu được), cần có sự nhận diện kháng nguyên đặc hiệu và phát triển trí nhớ miễn dịch.

Kháng sinh tập trung vào việc trực tiếp tấn công vi khuẩn, tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của chúng. Mặc dù kháng sinh gián tiếp giúp hệ miễn dịch bằng cách giảm gánh nặng tác nhân gây bệnh, mục tiêu chính của chúng không phải là trực tiếp tăng cường hệ miễn dịch của bệnh nhân. Các mục tiêu khác bao gồm giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Trong phản ứng thải ghép tạng cấp tính, tế bào lympho T gây độc (Tc) đóng vai trò chính. Tế bào Tc nhận diện các kháng nguyên MHC không tương đồng trên tế bào ghép và trực tiếp tấn công, phá hủy tế bào ghép thông qua cơ chế gây độc tế bào.

HIV tấn công và phá hủy tế bào lympho T hỗ trợ (CD4+), tế bào trung tâm của hệ miễn dịch đặc hiệu. Sự suy giảm nghiêm trọng tế bào CD4+ dẫn đến suy giảm miễn dịch mắc phải nghiêm trọng, khiến cơ thể mất khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh thông thường (nhiễm trùng cơ hội) và tăng nguy cơ phát triển ung thư.

Tế bào trình diện kháng nguyên (APC) như tế bào đuôi gai, đại thực bào và tế bào B chuyên biệt trong việc bắt giữ, xử lý và trình diện kháng nguyên cho tế bào lympho T hỗ trợ (Th) thông qua phân tử MHC lớp II. Sự tương tác này là bước quan trọng để kích hoạt đáp ứng miễn dịch đặc hiệu.

Phản ứng quá mẫn muộn (type IV) là phản ứng miễn dịch tế bào, được trung gian chủ yếu bởi tế bào lympho T, đặc biệt là tế bào Th1. Phản ứng này chậm phát triển (sau 24-72 giờ) và liên quan đến việc giải phóng cytokine và hoạt hóa đại thực bào, gây viêm và tổn thương mô.

Các bước của quá trình thực bào diễn ra theo trình tự: (1) Di chuyển của tế bào thực bào đến vị trí nhiễm trùng (nhờ các tín hiệu hóa học), (2) Gắn kết của tế bào thực bào với tác nhân gây bệnh, (3) Bao vây tác nhân gây bệnh và hình thành phagosome, (4) Phagosome hợp nhất với lysosome tạo thành phagolysosome, (5) Tiêu hóa tác nhân gây bệnh trong phagolysosome.

IgA là loại kháng thể chính được tìm thấy trong dịch tiết niêm mạc (như nước bọt, nước mắt, dịch ruột). IgA ngăn chặn sự bám dính của tác nhân gây bệnh vào bề mặt niêm mạc, cung cấp hàng rào bảo vệ đầu tiên tại các vị trí tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài.

Tế bào lympho T hỗ trợ (Th) đóng vai trò trung tâm trong miễn dịch đặc hiệu. Chúng nhận diện kháng nguyên và giải phóng cytokine để kích hoạt các tế bào miễn dịch khác, bao gồm cả tế bào T gây độc và tế bào B, điều phối phản ứng miễn dịch.