Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Miễn dịch – Đề 6

Phân tử MHC lớp I (Major Histocompatibility Complex class I) được biểu hiện trên bề mặt của tất cả các tế bào có nhân trong cơ thể. Chúng trình diện kháng nguyên peptide nội bào (ví dụ: kháng nguyên virus) cho tế bào T gây độc, cho phép tế bào Tc nhận diện và tiêu diệt tế bào bị nhiễm bệnh.

Miễn dịch dịch thể là loại đáp ứng miễn dịch qua trung gian kháng thể. Kháng thể được sản xuất bởi tế bào B và lưu hành trong dịch cơ thể (máu, bạch huyết), nơi chúng trung hòa hoặc loại bỏ các tác nhân gây bệnh ngoại bào. Cytokine là các protein tín hiệu, tế bào T gây độc tham gia miễn dịch tế bào, và bổ thể là một hệ thống protein huyết tương hỗ trợ cả miễn dịch tự nhiên và thu được.

Các APC chuyên nghiệp bao gồm tế bào tua, đại thực bào và tế bào lympho B. Chúng có khả năng trình diện kháng nguyên cho tế bào T hỗ trợ, khởi động đáp ứng miễn dịch thu được. Tế bào biểu mô có thể trình diện kháng nguyên trong một số trường hợp nhưng không được coi là APC chuyên nghiệp chính.

Phản ứng quá mẫn loại IV là phản ứng quá mẫn muộn, được trung gian bởi tế bào lympho T (chủ yếu là tế bào Th1). Phản ứng này xảy ra chậm hơn (sau 24-72 giờ) so với các loại phản ứng quá mẫn khác, và liên quan đến sự hoạt hóa tế bào T và giải phóng cytokine, dẫn đến viêm mô.

Miễn dịch tự nhiên là tuyến phòng thủ không đặc hiệu, bao gồm các hàng rào vật lý (da, niêm mạc), tế bào (thực bào, tế bào NK), và phản ứng viêm. Kháng thể IgG là sản phẩm của miễn dịch thu được (đặc hiệu), được tạo ra sau khi tiếp xúc với kháng nguyên.

Dung nạp miễn dịch là trạng thái hệ miễn dịch không phản ứng với các kháng nguyên cụ thể, đặc biệt là kháng nguyên của chính cơ thể (kháng nguyên bản thân). Điều này rất quan trọng để ngăn ngừa các bệnh tự miễn. Nếu dung nạp bị phá vỡ, có thể dẫn đến bệnh tự miễn.

Tế bào lympho T gây độc (Tc) đóng vai trò chính trong việc giám sát miễn dịch và tiêu diệt tế bào ung thư và tế bào bị nhiễm virus. Chúng nhận diện các tế bào bất thường thông qua các kháng nguyên trình diện trên bề mặt tế bào và gây chết tế bào theo chương trình (apoptosis).

Liệu pháp kháng thể đơn dòng sử dụng kháng thể được sản xuất từ một dòng tế bào B duy nhất (clone), do đó chúng có tính đồng nhất cao và đặc hiệu tuyệt đối với một kháng nguyên mục tiêu cụ thể (ví dụ: kháng nguyên trên tế bào ung thư, virus, hoặc cytokine viêm). Tính đặc hiệu cao giúp kháng thể đơn dòng nhắm trúng đích một cách chính xác và giảm thiểu tác dụng phụ.

Trí nhớ miễn dịch là đặc trưng của miễn dịch thu được (đặc hiệu). Sau lần tiếp xúc đầu tiên với kháng nguyên, hệ miễn dịch tạo ra các tế bào nhớ (tế bào B nhớ và tế bào T nhớ). Khi gặp lại kháng nguyên đó lần thứ hai, đáp ứng miễn dịch sẽ nhanh hơn, mạnh hơn và hiệu quả hơn do sự hoạt động của các tế bào nhớ này.

Phản ứng thải ghép trong ghép tạng chủ yếu do đáp ứng miễn dịch tế bào, đặc biệt là tế bào lympho T gây ra. Tế bào T nhận diện các phân tử MHC khác biệt trên tế bào ghép là 'không bản thân' và tấn công mô ghép, dẫn đến thải ghép.

Các dấu hiệu điển hình của phản ứng viêm bao gồm sưng (đỏ), nóng, đau và mất chức năng. Chúng là kết quả của sự giãn mạch, tăng tính thấm thành mạch máu và sự xâm nhập của tế bào miễn dịch đến vị trí viêm. Hạ thân nhiệt không phải là dấu hiệu của viêm, ngược lại, sốt (tăng thân nhiệt) có thể xảy ra trong viêm toàn thân.

Kháng nguyên (antigen) là bất kỳ chất nào (thường là protein hoặc polysaccharide) khi xâm nhập vào cơ thể có khả năng kích thích hệ miễn dịch tạo ra đáp ứng miễn dịch, ví dụ như sản xuất kháng thể hoặc hoạt hóa tế bào T. Kháng nguyên có thể là thành phần của tác nhân gây bệnh (vi khuẩn, virus), hoặc các chất lạ khác.

Tuyến ức là cơ quan lympho sơ cấp, nơi tế bào T trưởng thành và được chọn lọc. Các cơ quan lympho thứ phát (hạch bạch huyết, lách, MALT) là nơi tế bào lympho gặp gỡ kháng nguyên, được hoạt hóa và khởi động đáp ứng miễn dịch. Tủy xương cũng là cơ quan lympho sơ cấp, nơi tế bào B trưởng thành.

Phản ứng dị ứng loại I được trung gian bởi kháng thể IgE. IgE gắn vào tế bào mast và bạch cầu ái kiềm. Khi kháng nguyên (dị nguyên) liên kết với IgE trên các tế bào này, chúng giải phóng các chất trung gian hóa học như histamine, gây ra các triệu chứng dị ứng.

Vaccine sống giảm độc lực sử dụng tác nhân gây bệnh (virus, vi khuẩn) đã được làm yếu đi, mất khả năng gây bệnh hoặc giảm độc lực đáng kể, nhưng vẫn còn sống. Chúng có khả năng kích thích đáp ứng miễn dịch mạnh mẽ và tạo trí nhớ miễn dịch lâu dài, thường hiệu quả hơn vaccine bất hoạt.

Hệ thống bổ thể là một nhóm protein huyết tương hoạt động theo chuỗi phản ứng. Chức năng chính của bổ thể bao gồm: ly giải trực tiếp tế bào đích (vi khuẩn, tế bào bị nhiễm virus), tăng cường phản ứng viêm, và opson hóa (gắn vào tác nhân gây bệnh để tăng cường thực bào).

Kháng thể (Immunoglobulin) được sản xuất bởi tế bào lympho B đã được hoạt hóa và biệt hóa thành tương bào (plasma cell). Tế bào T tham gia đáp ứng miễn dịch tế bào, tế bào mast liên quan đến dị ứng, và tế bào thực bào tham gia miễn dịch tự nhiên.

IgG là loại kháng thể chiếm tỷ lệ cao nhất trong huyết thanh và dịch mô. Nó cũng là loại kháng thể duy nhất có khả năng đi qua nhau thai từ mẹ sang con, cung cấp miễn dịch thụ động cho trẻ sơ sinh trong những tháng đầu đời.

Liệu pháp miễn dịch ung thư tập trung vào việc kích thích và tăng cường khả năng của hệ miễn dịch của chính bệnh nhân để nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư. Các phương pháp miễn dịch trị liệu khác nhau có thể bao gồm sử dụng kháng thể đơn dòng, vaccine ung thư, liệu pháp tế bào (ví dụ: tế bào CAR T), và thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch.

Tế bào T hỗ trợ (Th) đóng vai trò trung tâm trong việc điều phối đáp ứng miễn dịch. Chúng hỗ trợ hoạt hóa cả tế bào B (để sản xuất kháng thể) và tế bào T gây độc (để tiêu diệt tế bào nhiễm bệnh). Suy giảm chức năng tế bào Th, như trong bệnh HIV/AIDS, dẫn đến suy giảm cả miễn dịch dịch thể và miễn dịch tế bào, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng cơ hội và ung thư.

Đại thực bào (macrophage) có nguồn gốc từ моноцит trong máu. Chúng là tế bào thực bào chuyên nghiệp, tham gia vào cả miễn dịch tự nhiên (thực bào tác nhân gây bệnh, sản xuất cytokine viêm) và miễn dịch thu được (trình diện kháng nguyên cho tế bào T, sản xuất cytokine điều hòa đáp ứng miễn dịch).

Phản ứng viêm là một quá trình phức tạp nhằm bảo vệ cơ thể, nhưng vai trò chính của nó KHÔNG phải là tiêu diệt trực tiếp tác nhân gây bệnh. Viêm giúp giới hạn sự lây lan của nhiễm trùng, loại bỏ tế bào chết và mảnh vụn mô, và tạo môi trường thuận lợi cho việc khởi động và điều hòa đáp ứng miễn dịch thu được. Việc tiêu diệt trực tiếp tác nhân gây bệnh thường do các tế bào thực bào và các cơ chế miễn dịch khác đảm nhiệm.

Đáp ứng miễn dịch tế bào chủ yếu do tế bào lympho T gây độc (Tc) đảm nhiệm. Chúng trực tiếp tiêu diệt tế bào bị nhiễm virus, tế bào ung thư hoặc tế bào ghép. Tế bào Th hỗ trợ, tế bào B sản xuất kháng thể, và tế bào NK thuộc miễn dịch tự nhiên.

Bệnh xơ cứng rải rác (multiple sclerosis - MS) là một bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm vào myelin, lớp vỏ bọc bảo vệ các sợi thần kinh trong não và tủy sống. Sự phá hủy myelin gây ra sự gián đoạn trong dẫn truyền thần kinh, dẫn đến các triệu chứng thần kinh đa dạng.

Vaccine hoạt động bằng cách đưa vào cơ thể kháng nguyên đã được làm yếu hoặc bất hoạt của tác nhân gây bệnh. Điều này kích thích hệ miễn dịch tạo ra đáp ứng miễn dịch chủ động và trí nhớ miễn dịch, giúp cơ thể phản ứng nhanh và hiệu quả hơn khi gặp lại tác nhân gây bệnh thực sự trong tương lai.

Điểm khác biệt chính là tế bào NK thuộc hệ thống miễn dịch tự nhiên (bẩm sinh), phản ứng nhanh chóng và không đặc hiệu, trong khi tế bào T gây độc (Tc) thuộc hệ thống miễn dịch thu được (đặc hiệu), cần thời gian hoạt hóa và đáp ứng đặc hiệu với kháng nguyên cụ thể.

Cytokine là các phân tử truyền tin giữa các tế bào miễn dịch. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa cường độ và thời gian của đáp ứng miễn dịch, cũng như phối hợp các hoạt động của các loại tế bào miễn dịch khác nhau. Ví dụ, interleukin, interferon, TNF-alpha là các loại cytokine quan trọng.

IgA là loại kháng thể chính được tìm thấy trong dịch tiết. IgA niêm mạc đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ các bề mặt niêm mạc (đường hô hấp, tiêu hóa, sinh dục) khỏi sự xâm nhập của tác nhân gây bệnh. IgA trong sữa mẹ cung cấp miễn dịch thụ động cho trẻ sơ sinh qua đường tiêu hóa.

Opson hóa là quá trình các phân tử opsonin (ví dụ: kháng thể, bổ thể) gắn vào bề mặt tác nhân gây bệnh (vi khuẩn, virus). Opsonin hoạt động như 'dấu hiệu' giúp tế bào thực bào (đại thực bào, bạch cầu trung tính) nhận diện và bắt giữ tác nhân gây bệnh dễ dàng và hiệu quả hơn, từ đó tăng cường quá trình thực bào và tiêu diệt tác nhân gây bệnh.

Bệnh tự miễn là bệnh lý do hệ miễn dịch bị rối loạn, mất khả năng phân biệt 'bản thân' và 'không bản thân', dẫn đến việc tấn công và phá hủy các mô và cơ quan của chính cơ thể. Các ví dụ về bệnh tự miễn bao gồm viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, viêm tuyến giáp Hashimoto.