Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Kỹ thuật môi trường – Đề 1

Vi sinh vật trong bùn hoạt tính đóng vai trò trung tâm trong việc phân hủy sinh học các chất hữu cơ ô nhiễm trong nước thải. Chúng sử dụng các chất hữu cơ này làm nguồn thức ăn, chuyển hóa chúng thành CO2, H2O và sinh khối mới.

Thứ tự ưu tiên trong quản lý chất thải rắn (giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế, xử lý, chôn lấp) đặt 'giảm thiểu nguồn thải' lên hàng đầu. Giảm lượng chất thải tạo ra ngay từ đầu là giải pháp bền vững nhất.

Xử lý sơ bộ nước thải thường bắt đầu bằng việc loại bỏ các vật liệu thô và cát sỏi. Lắng cát là quá trình trọng lực đơn giản để loại bỏ các hạt nặng như cát, sỏi, giúp bảo vệ các công trình xử lý phía sau.

Năng lượng mặt trời được xem là nguồn năng lượng tái tạo có tiềm năng lớn nhất và dồi dào nhất trên toàn cầu. Lượng năng lượng mặt trời chiếu xuống Trái Đất mỗi ngày lớn hơn rất nhiều so với tổng nhu cầu năng lượng của nhân loại.

Công trình xanh (green building) hướng tới mục tiêu phát triển bền vững trong ngành xây dựng. Mục tiêu chính là thiết kế, xây dựng và vận hành các công trình sao cho giảm thiểu tối đa tác động xấu đến môi trường, sử dụng hiệu quả năng lượng và tài nguyên, đồng thời tạo môi trường sống và làm việc khỏe mạnh cho người sử dụng.

Khi xảy ra sự cố tràn dầu trên biển, biện pháp ứng phó ban đầu và phổ biến là sử dụng phao quây để khoanh vùng dầu loang, ngăn chặn dầu lan rộng, sau đó sử dụng các phương tiện vớt dầu cơ học để thu gom dầu trên bề mặt nước.

BOD (Biochemical Oxygen Demand) đo lượng oxy cần thiết để vi sinh vật phân hủy các chất hữu cơ trong nước. BOD cao chỉ ra mức độ ô nhiễm chất hữu cơ dễ phân hủy sinh học cao, có thể gây suy giảm oxy hòa tan trong nguồn nước.

Trồng cây xanh là biện pháp giảm thiểu ô nhiễm tiếng ồn trên đường truyền, tức là giảm tiếng ồn lan truyền đến khu vực xung quanh. Các biện pháp còn lại (vật liệu cách âm, quy trình ít ồn, bảo trì máy móc) đều là biện pháp kiểm soát ô nhiễm tiếng ồn trực tiếp tại nguồn phát sinh.

Phát thải âm (negative emission) hay còn gọi là thu giữ carbon (carbon removal) là các quá trình và công nghệ nhằm loại bỏ CO2 đã có trong khí quyển, chứ không chỉ đơn thuần là giảm phát thải. Mục tiêu là kéo giảm nồng độ CO2 trong khí quyển để hạn chế biến đổi khí hậu. Ví dụ: trồng rừng, công nghệ BECCS, DACCS.

Sức chịu tải của môi trường là khả năng của một hệ sinh thái hoặc môi trường tự nhiên có thể hỗ trợ một quần thể sinh vật (bao gồm cả con người), hoặc chịu đựng các tác động từ hoạt động của con người (như khai thác tài nguyên, phát thải ô nhiễm) mà vẫn duy trì được chức năng và cấu trúc cơ bản của nó trong dài hạn.

Kinh tế tuyến tính hoạt động theo mô hình 'khai thác - sản xuất - tiêu thụ - thải bỏ', tạo ra nhiều chất thải và lãng phí tài nguyên. Kinh tế tuần hoàn hướng tới một hệ thống khép kín, trong đó tài nguyên được giữ vòng lặp sử dụng càng lâu càng tốt thông qua tái sử dụng, tái chế, sửa chữa, phục hồi, nhằm giảm thiểu chất thải và khai thác tài nguyên mới.

Giai đoạn 'xác định phạm vi' (scoping) là bước quan trọng ban đầu của ĐTM. Mục tiêu chính là xác định rõ ràng phạm vi nghiên cứu, các vấn đề môi trường trọng tâm cần xem xét, các bên liên quan cần tham vấn, và giới hạn về không gian, thời gian của ĐTM.

Tháp rửa khí (scrubber) là thiết bị kiểm soát ô nhiễm không khí được thiết kế để loại bỏ các chất ô nhiễm dạng khí, đặc biệt hiệu quả trong việc loại bỏ SOx (sulfur oxides) và NOx (nitrogen oxides) từ khí thải công nghiệp bằng cách hấp thụ chúng vào chất lỏng.

Phân tích vòng đời sản phẩm (LCA) là phương pháp đánh giá toàn diện các tác động môi trường tiềm tàng của một sản phẩm, dịch vụ hoặc quy trình trong suốt vòng đời của nó, từ giai đoạn khai thác nguyên liệu, sản xuất, sử dụng, đến khi thải bỏ (từ 'cradle to grave').

Hồ kỵ khí (anaerobic lagoon) là hệ thống xử lý nước thải đơn giản, chi phí thấp, thường được sử dụng để xử lý nước thải có nồng độ chất hữu cơ cao như nước thải chăn nuôi. Quá trình phân hủy kỵ khí diễn ra trong điều kiện thiếu oxy, giúp giảm BOD và COD.

Chỉ số AQI (Air Quality Index) là công cụ đơn giản, dễ hiểu để thông báo chất lượng không khí cho cộng đồng. AQI tổng hợp nồng độ của một số chất ô nhiễm chính thành một con số duy nhất, kèm theo các mức độ cảnh báo sức khỏe để người dân có thể chủ động phòng tránh.

Hấp phụ là quá trình chất ô nhiễm (chất bị hấp phụ) bám dính và tích tụ trên bề mặt của vật liệu hấp phụ (ví dụ than hoạt tính). Lực hút có thể là lực vật lý (Van der Waals) hoặc lực hóa học. Hấp phụ là phương pháp hiệu quả để loại bỏ nhiều loại chất ô nhiễm khỏi nước và khí.

Quá trình nitrat hóa và khử nitrat là phương pháp sinh học phổ biến để loại bỏ nitrogen. Nitrat hóa chuyển đổi amoni thành nitrat, sau đó khử nitrat chuyển nitrat thành khí nitơ (N2) bay vào khí quyển.

Các tiêu chuẩn đánh giá chất lượng nước cấp tập trung vào các khía cạnh đảm bảo an toàn và sức khỏe cho người sử dụng, bao gồm tiêu chuẩn vi sinh vật, cảm quan, và hóa lý. Tiêu chuẩn kinh tế (giá thành) không phải là tiêu chí trực tiếp đánh giá chất lượng nước, mà là yếu tố liên quan đến chi phí sản xuất và khả năng chi trả.

Vùng đệm xanh là dải cây xanh được thiết kế để tách biệt các khu vực chức năng khác nhau (ví dụ khu dân cư và khu công nghiệp). Chúng có vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu ô nhiễm tiếng ồn, hấp thụ bụi và khí thải, cải thiện chất lượng không khí, và tạo không gian xanh, cảnh quan cho đô thị.

Công nghệ sạch hơn (cleaner production) là chiến lược phòng ngừa ô nhiễm tập trung vào việc giảm thiểu chất thải và sử dụng tài nguyên hiệu quả ngay từ khâu thiết kế sản phẩm, lựa chọn nguyên liệu, quy trình sản xuất, đến tiêu thụ sản phẩm, nhằm giảm tác động môi trường trong toàn bộ chu trình sản xuất.

Nước thải xám là nước thải sinh hoạt ít ô nhiễm hơn nước thải đen, thường từ các hoạt động như tắm rửa, giặt giũ, rửa tay. Nước thải xám có thể được xử lý và tái sử dụng cho các mục đích không yêu cầu chất lượng nước cao như tưới cây, xả bồn cầu.

Bãi chôn lấp hợp vệ sinh, dù cải tiến hơn so với bãi chôn lấp lộ thiên, vẫn đòi hỏi diện tích đất đáng kể. Quá trình phân hủy chất thải tạo ra nước rỉ rác ô nhiễm và khí metan (CH4), một khí nhà kính mạnh, gây nguy cơ ô nhiễm môi trường.

Biofilter (đệm lót sinh học) là công nghệ xử lý khí thải dựa trên quá trình sinh học. Khí thải ô nhiễm được dẫn qua lớp vật liệu lọc chứa vi sinh vật. Vi sinh vật sẽ phân hủy các chất ô nhiễm trong khí thải thành các chất vô hại như CO2 và H2O.

Khử trùng bằng tia UV có ưu điểm nổi bật là không tạo ra các sản phẩm phụ khử trùng độc hại (như THMs khi dùng clo) và không làm thay đổi mùi vị của nước. Tia UV tiêu diệt vi sinh vật bằng cách phá hủy DNA của chúng.

Carbon dioxide (CO2) là khí nhà kính quan trọng nhất do hoạt động của con người gây ra. Sự gia tăng nồng độ CO2 và các khí nhà kính khác trong khí quyển giữ nhiệt, dẫn đến hiện tượng nóng lên toàn cầu và biến đổi khí hậu.

Công nghệ lọc màng sử dụng màng bán thấm với kích thước lỗ lọc rất nhỏ để tách các chất ô nhiễm khỏi nước. Tùy thuộc vào loại màng, lọc màng có thể loại bỏ hiệu quả các chất ô nhiễm có kích thước từ micromet đến nanomet, bao gồm vi sinh vật, virus, vi khuẩn, các chất hữu cơ hòa tan và keo, thậm chí cả ion kim loại nặng.

Ô nhiễm nguồn điểm xuất phát từ các nguồn có vị trí xả thải cụ thể, dễ dàng xác định như ống xả thải nhà máy. Ô nhiễm diện rộng (non-point source pollution) đến từ các nguồn phân tán, khó xác định vị trí chính xác, ví dụ như nước mưa chảy tràn trên đồng ruộng mang theo phân bón và thuốc trừ sâu.

Bể lắng trong xử lý nước cấp sử dụng trọng lực để tách các chất rắn lơ lửng có kích thước và trọng lượng lớn hơn nước. Quá trình lắng giúp loại bỏ độ đục và giảm tải cho các công đoạn xử lý tiếp theo như lọc.

Nguyên tắc 'người gây ô nhiễm phải trả tiền' là một nguyên tắc cơ bản trong chính sách môi trường. Nó quy định rằng các tổ chức hoặc cá nhân gây ra ô nhiễm môi trường phải chịu trách nhiệm về mặt tài chính đối với việc khắc phục hậu quả ô nhiễm và bồi thường thiệt hại môi trường do hành vi của họ gây ra.