Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Ký sinh trùng – Đề 9

Ký sinh trùng cơ hội (opportunistic parasite) thường không gây bệnh ở người khỏe mạnh với hệ miễn dịch bình thường, nhưng có thể gây bệnh nghiêm trọng ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, ví dụ như bệnh nhân HIV/AIDS, người dùng thuốc ức chế miễn dịch, hoặc trẻ em suy dinh dưỡng.

Sán dây bò (Taenia saginata) thuộc nhóm sán dây (Cestoda), không phải giun tròn (Nematoda). Giun đũa, giun kim và giun tóc đều là các loại giun tròn ký sinh ở người.

Ký sinh trùng tùy nghi (facultative) có thể sống ký sinh hoặc tự do. Chúng thường ít gây bệnh hơn ký sinh trùng bắt buộc vì chúng không hoàn toàn phụ thuộc vào vật chủ để tồn tại. Ví dụ về amip tùy nghi có thể gây bệnh viêm não màng não (Naegleria fowleri).

Ký sinh trùng có thể ảnh hưởng đến hành vi của vật chủ để tăng khả năng lây truyền của chúng. Ví dụ, ký sinh trùng Toxoplasma gondii có thể làm thay đổi hành vi của chuột, khiến chuột bớt sợ mèo, tăng khả năng bị mèo ăn và hoàn thành vòng đời của ký sinh trùng trong mèo.

Vaccine phòng bệnh chủ yếu tác động trực tiếp lên vật chủ (người), không phải vector truyền bệnh. Các biện pháp như màn chống muỗi, phun thuốc diệt côn trùng và cải thiện vệ sinh môi trường đều nhằm kiểm soát số lượng vector hoặc giảm sự tiếp xúc giữa vector và người, từ đó giảm nguy cơ lây truyền bệnh.

Trong vòng đời của Plasmodium falciparum, giai đoạn sporozoite là giai đoạn đầu tiên diễn ra trong cơ thể người. Khi muỗi Anopheles đốt người, sporozoite được tiêm vào máu và di chuyển đến gan, nơi chúng xâm nhập tế bào gan và phát triển tiếp.

Trong mối quan hệ ký sinh, ký sinh trùng hưởng lợi bằng cách nhận được chất dinh dưỡng và nơi trú ẩn từ vật chủ. Vật chủ thường bị hại ở mức độ khác nhau, từ suy yếu đến tử vong, tùy thuộc vào loại ký sinh trùng và mức độ nhiễm.

Viêm âm đạo do Trichomonas là bệnh lây truyền qua đường tình dục do ký sinh trùng Trichomonas vaginalis gây ra. Candida albicans là nấm gây viêm âm đạo do nấm, còn Chlamydia trachomatis và Neisseria gonorrhoeae là vi khuẩn gây các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.

Praziquantel là một loại thuốc tẩy giun hiệu quả, đặc biệt được sử dụng để điều trị các bệnh do sán lá (trematodes) và sán dây (cestodes) gây ra, như bệnh sán máng, bệnh sán lá gan, bệnh sán dây lợn, sán dây bò.

Amip di chuyển và bắt mồi bằng chân giả (pseudopodia), là những phần mở rộng tạm thời của tế bào chất. Lông mao và roi là cấu trúc vận động của các sinh vật khác, còn vỏ kitin là cấu trúc bảo vệ bên ngoài của một số động vật không xương sống.

Cải thiện vệ sinh môi trường (xử lý phân hợp lý, đảm bảo vệ sinh nguồn nước) và vệ sinh cá nhân (rửa tay sạch sẽ) là biện pháp quan trọng nhất để kiểm soát bệnh giun đũa. Giun đũa lây truyền chủ yếu qua đường phân - miệng do ô nhiễm môi trường và vệ sinh kém.

Toxoplasma gondii là ký sinh trùng đơn bào gây bệnh toxoplasmosis. Bệnh này đặc biệt nguy hiểm cho phụ nữ mang thai vì có thể gây dị tật bẩm sinh hoặc sẩy thai nếu mẹ nhiễm bệnh trong thai kỳ.

Ấu trùng giun đũa chó (Toxocara canis) và giun đũa mèo (Toxocara cati) không phát triển thành giun trưởng thành trong cơ thể người, nhưng ấu trùng có thể di chuyển lạc chỗ đến các cơ quan khác nhau, gây hội chứng ấu trùng di chuyển nội tạng (visceral larva migrans), đặc biệt nguy hiểm nếu ấu trùng xâm nhập não, gây tổn thương não nghiêm trọng (ấu trùng di chuyển thần kinh - neural larva migrans).

Giun móc (Ancylostoma duodenale) bám vào niêm mạc ruột non và hút máu vật chủ, gây thiếu máu mãn tính. Đây là cơ chế gây bệnh chính của loại giun này.

Ngoại ký sinh trùng là loại ký sinh trùng sống trên bề mặt hoặc bên ngoài cơ thể vật chủ, ví dụ như ve, rận. Nội ký sinh trùng sống bên trong cơ thể vật chủ.

Ăn rau sống và hoa quả tươi không rửa kỹ là một trong những con đường lây truyền amip Entamoeba histolytica phổ biến. Các biện pháp khác như rửa tay sạch sẽ, uống nước sạch và vệ sinh nguồn nước đều là các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Trong chu trình sống của sán lá gan lớn, ấu trùng lông (miracidium) nở ra từ trứng, xâm nhập vào ốc và phát triển thành ấu trùng bào tử (sporocyst). Ấu trùng bào tử sinh sản vô tính tạo ra ấu trùng रेडिया (redia), sau đó redia phát triển thành cercaria.

Nuôi cấy in vitro (nuôi cấy trong ống nghiệm) là phương pháp nuôi ký sinh trùng trong môi trường nhân tạo bên ngoài cơ thể vật chủ. Phương pháp này cho phép các nhà khoa học nghiên cứu vòng đời, sinh lý, dinh dưỡng và các đặc tính sinh học khác của ký sinh trùng trong điều kiện được kiểm soát, không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố phức tạp trong cơ thể vật chủ.

Bệnh giun chỉ bạch huyết (lymphatic filariasis), hay còn gọi là bệnh слон chân voi, do các loại giun chỉ như Wuchereria bancrofti, Brugia malayi và Brugia timori gây ra. Chúng ký sinh trong hệ bạch huyết và gây tắc nghẽn, dẫn đến phù bạch huyết mãn tính.

Kỹ thuật ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay) là một xét nghiệm huyết thanh học thường được sử dụng để phát hiện kháng thể kháng ký sinh trùng trong máu hoặc các dịch sinh học khác. Sự hiện diện của kháng thể cho thấy vật chủ đã từng hoặc đang nhiễm ký sinh trùng.

Ký sinh trùng sống phụ thuộc vào vật chủ để lấy chất dinh dưỡng, gây hại và thường nhỏ hơn vật chủ. Tuy nhiên, chúng không có khả năng tự tổng hợp chất dinh dưỡng từ môi trường vô cơ; chúng lấy chất dinh dưỡng từ vật chủ hữu cơ.

Hiện tượng tự nhiễm (autoinfection) xảy ra khi trứng giun kim nở ngay tại vùng hậu môn hoặc trên cơ thể vật chủ, ấu trùng quay ngược trở lại ruột và tiếp tục phát triển. Điều này làm cho bệnh giun kim dễ tái phát và khó điều trị dứt điểm nếu không có biện pháp vệ sinh tốt.

Thuốc tẩy giun (anthelmintic) là nhóm thuốc đặc hiệu được sử dụng để điều trị các bệnh nhiễm giun sán. Chúng có tác dụng tiêu diệt hoặc làm tê liệt giun sán, giúp loại bỏ chúng khỏi cơ thể vật chủ.

Xét nghiệm phân là phương pháp phổ biến và hiệu quả để chẩn đoán nhiễm ký sinh trùng đường ruột. Phân được kiểm tra để tìm trứng, ấu trùng hoặc ký sinh trùng trưởng thành, giúp xác định loại ký sinh trùng và mức độ nhiễm bệnh.

Nguyên tắc 'ăn chín, uống sôi' là một phần quan trọng của vệ sinh cá nhân và môi trường sống. Việc nấu chín thức ăn và đun sôi nước giúp tiêu diệt các mầm bệnh, bao gồm trứng và ấu trùng giun sán, từ đó ngăn ngừa nguy cơ nhiễm bệnh.

Bệnh ngủ châu Phi (African trypanosomiasis) do ký sinh trùng Trypanosoma brucei gây ra và được truyền qua vết đốt của ruồi Glossina, thường được gọi là ruồi tse-tse. Ruồi Anopheles là vector của bệnh sốt rét, ruồi Aedes là vector của sốt xuất huyết và sốt vàng da, ruồi Musca domestica (ruồi nhà) thường liên quan đến truyền bệnh đường tiêu hóa.

Bệnh sốt rét do ký sinh trùng Plasmodium gây ra, thuộc nhóm động vật nguyên sinh (protozoa). Chúng được truyền sang người qua vết đốt của muỗi Anopheles cái.

Mặc dù thường gây hại cho vật chủ, ký sinh trùng có vai trò quan trọng trong hệ sinh thái. Chúng có thể điều chỉnh số lượng quần thể vật chủ, ngăn chặn sự phát triển quá mức của một loài, từ đó duy trì sự cân bằng sinh thái. Chúng cũng có thể ảnh hưởng đến cấu trúc quần xã và dòng năng lượng trong hệ sinh thái.

Tái nhiễm (re-infection) là tình trạng vật chủ bị nhiễm lại ký sinh trùng sau khi đã được điều trị và loại bỏ ký sinh trùng khỏi cơ thể. Điều này thường xảy ra do môi trường sống không đảm bảo vệ sinh hoặc tiếp xúc lại với nguồn lây.

Vật chủ trung gian là vật chủ mà ký sinh trùng cần để phát triển qua một hoặc nhiều giai đoạn ấu trùng, nhưng không phải là nơi ký sinh trùng trưởng thành và sinh sản hữu tính (đây là vật chủ chính).