Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đo lường sự thay đổi giá cả trung bình của một giỏ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng theo thời gian, và là thước đo lạm phát phổ biến nhất ở Việt Nam và nhiều quốc gia khác.

Lãi suất chiết khấu là lãi suất mà Ngân hàng Trung ương cho các ngân hàng thương mại vay. Tăng lãi suất chiết khấu làm tăng chi phí vay vốn của ngân hàng, từ đó giảm cung tiền trong nền kinh tế và giúp kiềm chế lạm phát.

Mô hình Keynesian nhấn mạnh vai trò của tổng cầu trong việc xác định mức sản lượng và việc làm. Chi tiêu tự định, bao gồm tiêu dùng tự định, đầu tư tự định, chi tiêu chính phủ và xuất khẩu ròng, là các thành phần của tổng cầu không phụ thuộc vào mức thu nhập hiện tại và đóng vai trò là động lực ban đầu thúc đẩy tổng cầu.

Chính sách tài khóa thu hẹp (contractionary fiscal policy) được sử dụng để giảm tổng cầu trong nền kinh tế, thường được thực hiện bằng cách tăng thuế và/hoặc giảm chi tiêu chính phủ. Mục tiêu là làm chậm lại tăng trưởng kinh tế hoặc kiềm chế lạm phát.

Đường Phillips mô tả mối quan hệ nghịch biến ngắn hạn giữa tỷ lệ lạm phát và tỷ lệ thất nghiệp. Khi thất nghiệp thấp, lạm phát có xu hướng cao và ngược lại. Tuy nhiên, mối quan hệ này có thể không ổn định trong dài hạn.

Tài khoản vãng lai (current account) trong cán cân thanh toán quốc tế ghi lại các giao dịch về hàng hóa, dịch vụ, thu nhập đầu tư và chuyển giao vãng lai giữa một quốc gia và phần còn lại của thế giới. Xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa là thành phần chính của cán cân thương mại, nằm trong tài khoản vãng lai.

Tỷ giá hối đoái danh nghĩa (nominal exchange rate) là giá của một đơn vị tiền tệ nước này được biểu thị bằng đơn vị tiền tệ nước khác. Nó phản ánh giá trị tương đối bề mặt của hai đồng tiền mà không điều chỉnh theo mức giá khác nhau giữa các quốc gia.

Phá giá đồng tiền làm cho hàng xuất khẩu của quốc gia đó trở nên rẻ hơn và hàng nhập khẩu trở nên đắt hơn đối với người nước ngoài. Nếu điều kiện Marshall-Lerner được thỏa mãn (tổng độ co giãn của cầu xuất khẩu và cầu nhập khẩu lớn hơn 1), phá giá sẽ cải thiện cán cân thương mại trong ngắn hạn.

Thất nghiệp tự nhiên (natural rate of unemployment) là mức thất nghiệp mà nền kinh tế có xu hướng quay trở lại trong dài hạn. Nó bao gồm thất nghiệp cọ xát (frictional unemployment) do quá trình tìm việc và chuyển đổi công việc của người lao động và thất nghiệp cơ cấu (structural unemployment) do sự không phù hợp giữa kỹ năng của người lao động và yêu cầu của công việc.

GDP danh nghĩa (nominal GDP) được tính theo giá hiện hành, do đó nó chịu ảnh hưởng của cả sự thay đổi về sản lượng và sự thay đổi về giá cả. GDP thực tế (real GDP) được tính theo giá cố định của một năm gốc, do đó đã loại trừ ảnh hưởng của lạm phát và chỉ phản ánh sự thay đổi về sản lượng thực tế.

Chi tiêu chính phủ là một công cụ của chính sách tài khóa, không phải chính sách tiền tệ. Các công cụ chính sách tiền tệ bao gồm nghiệp vụ thị trường mở (mua bán trái phiếu chính phủ), tỷ lệ dự trữ bắt buộc (tỷ lệ tiền gửi ngân hàng phải dự trữ tại Ngân hàng Trung ương), và lãi suất chiết khấu (lãi suất cho vay của Ngân hàng Trung ương đối với ngân hàng thương mại).

Trong mô hình tổng cung - tổng cầu (AD-AS), đường tổng cung ngắn hạn (SRAS) dốc lên. Khi tổng cầu (AD) tăng, đường AD dịch chuyển sang phải, dẫn đến điểm cân bằng mới có mức giá và sản lượng cao hơn trong ngắn hạn.

Thuế lũy thoái (regressive tax) là loại thuế mà tỷ lệ thuế giảm khi thu nhập tăng. Thuế giá trị gia tăng (VAT) thường được coi là thuế lũy thoái vì nó chiếm tỷ trọng lớn hơn trong thu nhập của người có thu nhập thấp so với người có thu nhập cao.

Mục tiêu chính của chính sách tiền tệ thường tập trung vào ổn định giá cả (kiểm soát lạm phát), hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững và đôi khi ổn định tỷ giá hối đoái. Giảm bất bình đẳng thu nhập thường được coi là mục tiêu của chính sách tài khóa và các chính sách xã hội hơn là chính sách tiền tệ.

GDP theo phương pháp chi tiêu được tính bằng tổng chi tiêu của các khu vực trong nền kinh tế: tiêu dùng hộ gia đình (C), đầu tư của doanh nghiệp (I), chi tiêu chính phủ (G) và xuất khẩu ròng (NX). Chi tiêu của hộ gia đình cho hàng hóa và dịch vụ (C) là một thành phần chính của GDP theo phương pháp này.

Ngay cả khi chi tiêu chính phủ và thuế tăng với một lượng tương đương, GDP vẫn có khả năng tăng. Điều này là do số nhân chi tiêu chính phủ thường lớn hơn số nhân thuế (về giá trị tuyệt đối). Do đó, tác động kích thích của tăng chi tiêu chính phủ thường lớn hơn tác động kìm hãm của tăng thuế, dẫn đến GDP tăng (hiệu ứng ngân sách cân bằng).

Đường Lorenz là một đường cong thể hiện sự phân phối thu nhập hoặc của cải trong một xã hội. Hệ số Gini là một chỉ số số hóa đo lường mức độ bất bình đẳng dựa trên đường Lorenz, với giá trị từ 0 (hoàn toàn bình đẳng) đến 1 (hoàn toàn bất bình đẳng).

Vòng xoáy tiền lương - giá cả (wage-price spiral) là một quá trình lạm phát tự duy trì. Khi giá cả tăng, người lao động đòi hỏi tiền lương cao hơn để duy trì mức sống, điều này làm tăng chi phí sản xuất của doanh nghiệp và khiến doanh nghiệp tăng giá bán, dẫn đến lạm phát tiếp tục gia tăng.

Lý thuyết lợi thế so sánh của David Ricardo cho rằng các quốc gia nên chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu những hàng hóa mà họ có lợi thế so sánh (chi phí cơ hội thấp hơn) và nhập khẩu những hàng hóa mà họ có bất lợi thế so sánh. Thương mại dựa trên lợi thế so sánh mang lại lợi ích cho tất cả các quốc gia tham gia.

Chính sách tiền tệ mở rộng (expansionary monetary policy) được sử dụng để kích thích tăng trưởng kinh tế khi nền kinh tế suy thoái hoặc tăng trưởng chậm. Các biện pháp bao gồm giảm lãi suất, giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc, và mua vào trái phiếu chính phủ (nghiệp vụ thị trường mở). Mục tiêu là tăng cung tiền, giảm chi phí vay vốn, khuyến khích đầu tư và tiêu dùng.

Trong mô hình tăng trưởng Solow, tiết kiệm và tích lũy vốn chỉ tạo ra tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn và trung hạn (hiệu ứng hội tụ). Tăng trưởng dân số cũng không phải là nguồn gốc của tăng trưởng bền vững trong mô hình này. Tiến bộ công nghệ (năng suất nhân tố tổng hợp - TFP) mới là nguồn gốc duy nhất của tăng trưởng kinh tế dài hạn trong mô hình Solow.

Lạm phát do cầu kéo (demand-pull inflation) xảy ra khi tổng cầu trong nền kinh tế tăng quá nhanh, vượt quá khả năng cung ứng hàng hóa và dịch vụ ở mức toàn dụng. Điều này tạo ra áp lực tăng giá chung trong nền kinh tế.

Đường IS (Investment-Saving) trong mô hình IS-LM biểu diễn tập hợp các kết hợp giữa lãi suất và sản lượng mà tại đó thị trường hàng hóa đạt trạng thái cân bằng (tổng đầu tư bằng tổng tiết kiệm dự kiến). Đường IS dốc xuống vì lãi suất cao hơn làm giảm đầu tư và do đó làm giảm sản lượng cân bằng trên thị trường hàng hóa.

Đường LM (Liquidity preference-Money supply) trong mô hình IS-LM biểu diễn tập hợp các kết hợp giữa lãi suất và sản lượng mà tại đó thị trường tiền tệ đạt trạng thái cân bằng (cung tiền bằng cầu tiền). Đường LM dốc lên vì sản lượng cao hơn làm tăng cầu tiền, và để thị trường tiền tệ cân bằng, lãi suất phải tăng.

Trong mô hình Mundell-Fleming với tỷ giá hối đoái thả nổi và vốn di chuyển hoàn hảo, chính sách tài khóa mở rộng làm dịch chuyển đường IS sang phải. Tuy nhiên, do tỷ giá hối đoái thả nổi, lãi suất phải trở về mức lãi suất thế giới để duy trì cân bằng cán cân thanh toán. Để đạt được điều này, tỷ giá hối đoái danh nghĩa tăng giá, làm giảm xuất khẩu ròng và triệt tiêu tác động kích thích của chính sách tài khóa lên sản lượng. Do đó, sản lượng không đổi, nhưng tỷ giá hối đoái tăng.

Hiệu ứng 'crowding-out' (hiệu ứng lấn át) xảy ra khi chính phủ tăng chi tiêu hoặc giảm thuế, dẫn đến tăng thâm hụt ngân sách và tăng vay nợ của chính phủ. Điều này làm tăng lãi suất, khiến chi phí vay vốn của khu vực tư nhân tăng lên, làm giảm đầu tư tư nhân và có thể làm giảm hiệu quả của chính sách tài khóa kích thích kinh tế.

GDP (Tổng sản phẩm quốc nội) đo lường tổng giá trị sản xuất của tất cả các khu vực kinh tế trong một quốc gia. Cả khu vực nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản, khu vực công nghiệp và xây dựng, và khu vực dịch vụ đều đóng góp vào việc tạo ra GDP. Khu vực tài chính - ngân hàng là một phần của khu vực dịch vụ và cũng đóng góp vào GDP thông qua các hoạt động trung gian tài chính.

Chỉ số HDI (Human Development Index) là một chỉ số tổng hợp đo lường sự phát triển con người dựa trên ba khía cạnh chính: sức khỏe (thể hiện qua tuổi thọ bình quân), kiến thức (thể hiện qua số năm đi học trung bình và số năm đi học kỳ vọng), và mức sống (thể hiện qua thu nhập bình quân đầu người - GNI bình quân đầu người). Mức độ bất bình đẳng giới không được đo lường trực tiếp bởi HDI, mặc dù có các chỉ số khác như GII (Gender Inequality Index) đo lường bất bình đẳng giới.

Đường cong Laffer là một đường cong lý thuyết minh họa mối quan hệ giữa tỷ lệ thuế và tổng thu ngân sách từ thuế. Đường cong này cho thấy rằng khi tỷ lệ thuế tăng từ 0%, tổng thu thuế ban đầu tăng lên, nhưng đến một điểm nhất định, nếu tỷ lệ thuế tiếp tục tăng quá cao, tổng thu thuế có thể giảm do tác động tiêu cực đến động lực làm việc và đầu tư.

Đường tổng cung ngắn hạn (SRAS) thể hiện mối quan hệ giữa mức giá chung và sản lượng mà doanh nghiệp sẵn sàng cung ứng trong ngắn hạn, với giả định giá cả yếu tố sản xuất là cố định. Khi giá cả yếu tố sản xuất (ví dụ: tiền lương danh nghĩa) tăng lên, chi phí sản xuất của doanh nghiệp tăng, làm giảm lợi nhuận và khiến doanh nghiệp giảm sản lượng cung ứng ở mọi mức giá. Do đó, đường SRAS dịch chuyển sang trái.