Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Kinh tế phát triển – Đề 14

Khu vực nông thôn thường đối mặt với nhiều thách thức trong phát triển kinh tế, bao gồm cơ sở hạ tầng kém phát triển, thiếu dịch vụ công (giáo dục, y tế), cơ hội việc làm phi nông nghiệp hạn chế, di cư lao động ra thành thị và nguy cơ tụt hậu so với khu vực thành thị.

Phát triển bền vững nhấn mạnh sự cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường. Nó đảm bảo rằng các thế hệ hiện tại có thể phát triển mà không làm cạn kiệt tài nguyên hoặc gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến khả năng phát triển của các thế hệ sau.

Nền kinh tế xanh hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế bền vững, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường. Nó khuyến khích sử dụng năng lượng tái tạo, công nghệ sạch, quản lý tài nguyên hiệu quả và giảm thiểu ô nhiễm để đảm bảo phát triển kinh tế không gây tổn hại đến môi trường và các thế hệ tương lai.

Chỉ số Gini là một thước đo phổ biến về bất bình đẳng thu nhập hoặc giàu có trong một quốc gia hoặc khu vực. Chỉ số Gini có giá trị từ 0 (hoàn toàn bình đẳng) đến 1 (hoàn toàn bất bình đẳng).

Bẫy thu nhập trung bình là tình trạng các quốc gia đạt đến mức thu nhập trung bình nhưng không thể tiếp tục tăng trưởng để trở thành quốc gia thu nhập cao, thường do mất lợi thế cạnh tranh về chi phí lao động thấp và chưa đủ năng lực cạnh tranh trong các ngành công nghệ cao.

Mô hình Solow-Swan cho thấy rằng trong dài hạn, tăng trưởng kinh tế bền vững chủ yếu phụ thuộc vào tiến bộ công nghệ. Tỷ lệ tiết kiệm và tăng trưởng dân số chỉ ảnh hưởng đến mức thu nhập bình quân đầu người trong dài hạn, chứ không ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng dài hạn.

Toàn cầu hóa mở ra cơ hội cho các nước đang phát triển tiếp cận thị trường quốc tế, thu hút vốn đầu tư nước ngoài, tiếp nhận công nghệ và tri thức tiên tiến, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Tỷ giá hối đoái cố định có thể làm mất đi tính linh hoạt của chính sách tiền tệ. Khi nền kinh tế gặp phải các cú sốc (ví dụ, cú sốc cung hoặc cầu), ngân hàng trung ương có thể gặp khó khăn trong việc điều chỉnh lãi suất hoặc các công cụ tiền tệ khác để ổn định kinh tế vĩ mô do phải duy trì tỷ giá cố định.

Chính sách tiền tệ thắt chặt làm tăng chi phí vay vốn, giảm tổng cầu, từ đó giúp kiềm chế lạm phát. Tuy nhiên, nó cũng có thể làm chậm tăng trưởng kinh tế và tăng thất nghiệp trong ngắn hạn.

GDP bình quân đầu người chỉ là một giá trị trung bình và không phản ánh sự bất bình đẳng trong phân phối thu nhập. Một quốc gia có GDP bình quân đầu người cao vẫn có thể có mức độ bất bình đẳng thu nhập lớn, khiến cho phúc lợi kinh tế của đa số dân chúng không cao như con số GDP bình quân đầu người thể hiện.

Kinh tế học hành vi nhận thấy rằng con người không phải lúc nào cũng đưa ra các quyết định kinh tế hoàn toàn hợp lý. Các yếu tố tâm lý, cảm xúc, định kiến nhận thức và các yếu tố xã hội khác có thể ảnh hưởng đáng kể đến hành vi kinh tế. Việc hiểu rõ các yếu tố này có thể giúp thiết kế các chính sách phát triển hiệu quả hơn.

Lý thuyết phụ thuộc cho rằng các nước đang phát triển bị mắc kẹt trong tình trạng chậm phát triển do mối quan hệ phụ thuộc và bóc lột từ các nước phát triển. Các nước phát triển tận dụng lợi thế để khai thác tài nguyên, lao động giá rẻ và thị trường của các nước đang phát triển, cản trở sự phát triển tự chủ của họ.

GDP là thước đo tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ được sản xuất ra trong một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm. Nó phản ánh quy mô và tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế.

HDI là chỉ số tổng hợp đo lường sự phát triển con người trên ba khía cạnh chính: sức khỏe (tuổi thọ), giáo dục (số năm đi học trung bình và số năm đi học kỳ vọng) và mức sống (thu nhập bình quân đầu người).

Giáo dục và y tế nâng cao kiến thức, kỹ năng và sức khỏe của người dân, từ đó tăng năng suất lao động và đóng góp vào sự phát triển kinh tế. Đây được gọi là đầu tư vào vốn con người.

Biến đổi khí hậu gây ra nhiều rủi ro và thách thức nghiêm trọng đối với phát triển kinh tế, bao gồm thiên tai (bão, lũ lụt, hạn hán), suy thoái tài nguyên thiên nhiên, ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất lao động, phá hủy cơ sở hạ tầng và tăng chi phí ứng phó với biến đổi khí hậu.

Chính sách ISI được các nước đang phát triển áp dụng sau Thế chiến II nhằm giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu và phát triển các ngành công nghiệp trong nước thông qua bảo hộ thương mại, trợ cấp và các biện pháp khác.

Ngoại ứng tiêu cực xảy ra khi một hoạt động kinh tế gây ra chi phí hoặc tác động xấu cho bên thứ ba không liên quan trực tiếp đến hoạt động đó. Ô nhiễm môi trường là một ví dụ điển hình, trong đó hoạt động sản xuất gây ô nhiễm ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và môi trường sống của cộng đồng.

Trong dài hạn, tăng trưởng năng suất lao động chủ yếu dựa vào tiến bộ công nghệ và tích lũy tri thức. Công nghệ mới và phương pháp sản xuất hiệu quả hơn cho phép sản xuất nhiều sản lượng hơn với cùng một lượng đầu vào.

Thông thường, các nền kinh tế phát triển trải qua quá trình chuyển dịch cơ cấu từ nông nghiệp (chiếm tỷ trọng lớn ban đầu) sang công nghiệp (khi công nghiệp hóa) và sau đó là dịch vụ (khi nền kinh tế trở nên phát triển và đa dạng hơn).

Vốn xã hội là một yếu tố quan trọng trong phát triển kinh tế và xã hội. Nó bao gồm các yếu tố như niềm tin, chuẩn mực xã hội, mạng lưới quan hệ và khả năng hợp tác giữa các cá nhân và nhóm trong xã hội. Vốn xã hội cao có thể giảm chi phí giao dịch, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tăng cường hiệu quả hoạt động của các thể chế.

Hàng hóa công cộng có hai đặc tính chính: không loại trừ (không thể ngăn người khác sử dụng) và không cạnh tranh (việc một người sử dụng không làm giảm khả năng sử dụng của người khác). Quốc phòng là một ví dụ điển hình, vì một khi được cung cấp, tất cả mọi người trong nước đều được hưởng lợi và việc một người được bảo vệ không làm giảm sự bảo vệ của người khác.

Kinh tế phi chính thức chiếm tỷ trọng lớn ở nhiều nước đang phát triển. Nó bao gồm các hoạt động kinh tế nhỏ lẻ, tự phát, thường có năng suất thấp, điều kiện làm việc không đảm bảo và ít được bảo vệ bởi pháp luật. Tuy nhiên, nó cũng đóng vai trò quan trọng trong tạo việc làm và thu nhập cho người nghèo.

Thể chế kinh tế hiệu quả (bao gồm luật pháp, hệ thống thực thi pháp luật, cơ quan quản lý nhà nước minh bạch, v.v.) tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, giảm rủi ro và chi phí giao dịch, khuyến khích đầu tư và đổi mới sáng tạo, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế.

Tự do hóa thương mại giúp các quốc gia chuyên môn hóa sản xuất theo lợi thế so sánh, tăng cường cạnh tranh, giảm giá cả, mở rộng thị trường xuất khẩu và nhập khẩu, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao phúc lợi cho người tiêu dùng.

Lý thuyết lợi thế so sánh của David Ricardo khẳng định rằng các quốc gia nên chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội thấp hơn (tức là từ bỏ ít giá trị nhất khi sản xuất hàng hóa đó), ngay cả khi họ không có lợi thế tuyệt đối trong sản xuất bất kỳ hàng hóa nào.

Tăng trưởng dân số nhanh chóng, nếu không đi kèm với tăng trưởng năng suất tương ứng, có thể gây áp lực lên tài nguyên và làm giảm thu nhập bình quân đầu người. Trong dài hạn, tiến bộ công nghệ, tích lũy vốn (vật chất và con người) và thể chế hiệu quả mới là động lực chính của tăng trưởng kinh tế bền vững.

Vốn tự nhiên là các nguồn tài nguyên thiên nhiên (như khoáng sản, rừng, đất đai, nguồn nước), hệ sinh thái (như rừng ngập mặn, rạn san hô) và các dịch vụ hệ sinh thái (như điều hòa khí hậu, cung cấp nước sạch, thụ phấn) mang lại lợi ích cho con người và nền kinh tế.

Chính sách tài khóa mở rộng được sử dụng để kích thích kinh tế, thường bao gồm tăng chi tiêu chính phủ (ví dụ, đầu tư cơ sở hạ tầng, an sinh xã hội) hoặc giảm thuế. Tăng chi tiêu chính phủ cho đầu tư cơ sở hạ tầng là một ví dụ về chính sách tài khóa mở rộng.

Chính sách EOI khuyến khích các ngành công nghiệp tập trung vào sản xuất hàng hóa xuất khẩu để tận dụng lợi thế so sánh, tiếp cận thị trường quốc tế và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dựa trên xuất khẩu. Các nước Đông Á đã thành công với mô hình EOI.