Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Kinh tế môi trường – Đề 15

Trợ cấp môi trường là các khoản hỗ trợ tài chính hoặc ưu đãi mà chính phủ cung cấp để khuyến khích các hoạt động có lợi cho môi trường, như đầu tư vào năng lượng tái tạo, công nghệ giảm phát thải, bảo tồn đa dạng sinh học, v.v.

Thất bại thị trường trong môi trường thường xảy ra do ngoại ứng, hàng hóa công cộng và tài sản chung. 'Thông tin hoàn hảo' là điều kiện của thị trường cạnh tranh hoàn hảo, và sự thiếu vắng thông tin hoàn hảo (thông tin bất cân xứng) cũng có thể dẫn đến thất bại thị trường, nhưng 'thông tin hoàn hảo' tự nó KHÔNG phải là nguyên nhân gây thất bại thị trường mà là điều kiện lý tưởng mà thị trường thực tế hiếm khi đạt được.

Lãi suất chiết khấu (discount rate) được sử dụng trong phân tích chi phí - lợi ích để phản ánh việc con người thường ưu tiên lợi ích và chi phí xảy ra ở hiện tại hơn là trong tương lai. Khi phân tích các dự án môi trường dài hạn (như bảo tồn rừng), lãi suất chiết khấu có thể làm giảm giá trị tương đối của các lợi ích môi trường trong tương lai (ví dụ: hấp thụ carbon, bảo tồn đa dạng sinh học) so với chi phí hiện tại.

Phát triển các giống cây trồng chịu hạn và chịu mặn tốt hơn là một biện pháp 'thích ứng' với biến đổi khí hậu, vì nó giúp nông nghiệp thích nghi với các điều kiện khí hậu khắc nghiệt hơn (ví dụ: hạn hán, xâm nhập mặn) do biến đổi khí hậu gây ra. Các lựa chọn khác (1, 3, 4) thuộc về 'giảm thiểu'.

Không khí sạch là hàng hóa công cộng vì nó không có tính loại trừ (không thể ngăn người khác hưởng lợi) và không có tính cạnh tranh (việc một người sử dụng không làm giảm lượng có sẵn cho người khác).

Phát triển bền vững đòi hỏi sự cân bằng và hài hòa giữa ba trụ cột chính: tăng trưởng kinh tế (đảm bảo thịnh vượng), công bằng xã hội (đảm bảo mọi người được hưởng lợi từ phát triển) và bảo vệ môi trường (đảm bảo tài nguyên cho thế hệ tương lai). Việc đạt được sự cân bằng này là một thách thức phức tạp.

Giá trị sử dụng (use value) của một khu rừng bao gồm tất cả các lợi ích kinh tế và xã hội mà con người nhận được từ việc sử dụng trực tiếp hoặc gián tiếp khu rừng. Điều này bao gồm giá trị từ gỗ và lâm sản, du lịch sinh thái, các sản phẩm ngoài gỗ (như dược liệu, thực phẩm), và các dịch vụ hệ sinh thái khác (như điều hòa nước, bảo vệ đất).

Thuế Pigou (hoặc thuế carbon) là một công cụ kinh tế môi trường nhằm nội hóa chi phí ngoại ứng tiêu cực (ví dụ: ô nhiễm) vào giá cả hàng hóa và dịch vụ, khiến người gây ô nhiễm phải trả chi phí xã hội đầy đủ của hành động của họ.

Kinh tế tuần hoàn là mô hình kinh tế hướng đến việc kéo dài vòng đời sản phẩm, giảm thiểu chất thải và tận dụng tối đa giá trị của vật liệu và tài nguyên bằng cách tái chế, tái sử dụng, phục hồi và thiết kế sản phẩm bền vững.

Dấu chân sinh thái là một chỉ số đo lường nhu cầu tài nguyên thiên nhiên của con người (như đất đai, nước, năng lượng) để duy trì lối sống của họ và so sánh nó với khả năng tái tạo tài nguyên của Trái Đất (hay còn gọi là 'dung lượng sinh học').

Mặc dù cả hai đều nghiên cứu mối quan hệ kinh tế - môi trường, 'kinh tế môi trường' thường nằm trong khuôn khổ kinh tế học tân cổ điển, tập trung vào hiệu quả thị trường và công cụ kinh tế để giải quyết vấn đề môi trường. 'Sinh thái học kinh tế' có cách tiếp cận rộng hơn, liên ngành hơn, kết hợp sinh thái học, vật lý học và kinh tế học, nhấn mạnh giới hạn sinh thái của Trái Đất và sự phụ thuộc của hệ thống kinh tế vào hệ sinh thái, đôi khi đặt câu hỏi về mô hình tăng trưởng kinh tế truyền thống.

Việc định lượng và định giá các lợi ích môi trường (ví dụ: không khí sạch hơn, bảo tồn đa dạng sinh học, cảnh quan đẹp) thường khó khăn vì chúng không có giá thị trường trực tiếp và khó đo lường bằng tiền tệ, nhưng lại rất quan trọng trong phân tích chi phí - lợi ích của dự án môi trường.

Hệ thống mua bán phát thải (cap-and-trade) đặt ra một giới hạn tổng lượng phát thải (cap) và cho phép các đơn vị phát thải mua bán quyền phát thải (trade). Ưu điểm chính là nó đảm bảo đạt được một mục tiêu giảm phát thải cụ thể đã định trước (cap), điều mà thuế carbon không thể đảm bảo chắc chắn.

Quy định 'command-and-control' (ví dụ: tiêu chuẩn khí thải cố định) có thể thiếu linh hoạt và không khuyến khích các doanh nghiệp tìm kiếm các giải pháp giảm ô nhiễm chi phí thấp nhất. Các công cụ kinh tế như thuế môi trường hoặc thị trường carbon thường được coi là hiệu quả chi phí hơn.

'Giảm thiểu' biến đổi khí hậu (mitigation) là các hành động nhằm giảm phát thải khí nhà kính hoặc tăng cường hấp thụ khí nhà kính, từ đó làm chậm hoặc ngăn chặn sự nóng lên toàn cầu. 'Thích ứng' (adaptation) là các hành động nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu đã và sẽ xảy ra.

Phương pháp 'chuyển giao lợi ích' (benefit transfer) được sử dụng khi không có đủ thời gian, nguồn lực hoặc dữ liệu để thực hiện một nghiên cứu đánh giá lợi ích môi trường sơ cấp (tốn kém và mất thời gian). Thay vào đó, phương pháp này sử dụng kết quả từ các nghiên cứu đã có ở các địa điểm khác (có đặc điểm tương tự) để ước tính lợi ích cho địa điểm mới.

Đánh giá ngẫu nhiên có điều kiện là một phương pháp điều tra khảo sát được sử dụng để ước tính giá trị sẵn lòng trả (WTP) hoặc sẵn lòng chấp nhận (WTA) của con người cho các hàng hóa và dịch vụ môi trường, đặc biệt là những thứ không được giao dịch trên thị trường.

Dịch vụ hệ sinh thái là những lợi ích mà con người nhận được từ các hệ sinh thái tự nhiên. Thụ phấn cây trồng bởi côn trùng là một ví dụ điển hình, vì nó là một quá trình tự nhiên quan trọng giúp duy trì sản lượng nông nghiệp và đa dạng sinh học.

Nguyên tắc 'người gây ô nhiễm phải trả tiền' (PPP) là một nguyên tắc cơ bản trong chính sách môi trường, quy định rằng những người gây ra ô nhiễm phải chịu trách nhiệm về mặt tài chính cho việc ngăn chặn, kiểm soát và khắc phục ô nhiễm do hoạt động của họ gây ra.

Thuế môi trường, trợ cấp môi trường và quy định 'command-and-control' là các công cụ chính sách môi trường phổ biến. 'Giá trần' (price ceiling) là một công cụ kiểm soát giá thường được sử dụng để giới hạn giá tối đa của một hàng hóa hoặc dịch vụ, ít liên quan trực tiếp đến chính sách môi trường, mặc dù đôi khi có thể được sử dụng gián tiếp trong một số trường hợp (ví dụ: kiểm soát giá năng lượng).

Hiệu quả Pareto (Pareto efficiency) là một trạng thái phân bổ nguồn lực mà tại đó không thể thực hiện bất kỳ sự thay đổi nào để làm cho ít nhất một người tốt hơn mà không làm cho bất kỳ ai khác trở nên tệ hơn. Đây là một tiêu chuẩn hiệu quả quan trọng trong kinh tế học, bao gồm cả kinh tế môi trường.

Ngoại ứng xảy ra khi hoạt động sản xuất hoặc tiêu dùng của một cá nhân hoặc doanh nghiệp gây ra lợi ích (ngoại ứng tích cực) hoặc chi phí (ngoại ứng tiêu cực) cho những người khác mà không có sự đền bù hoặc thanh toán trên thị trường.

Thuế Pigou, hay còn gọi là thuế môi trường, được thiết kế để đánh vào các hoạt động gây ô nhiễm hoặc tạo ra ngoại ứng tiêu cực, nhằm giảm thiểu những tác động xấu này bằng cách tăng chi phí của các hoạt động đó.

Đường cong Kuznets môi trường (EKC) giả thuyết rằng khi nền kinh tế mới bắt đầu phát triển, chất lượng môi trường có xu hướng suy giảm, nhưng đến một mức thu nhập bình quân đầu người nhất định, chất lượng môi trường sẽ bắt đầu được cải thiện khi kinh tế tiếp tục tăng trưởng.

Bi kịch của tài sản chung cho thấy khi nhiều cá nhân cùng khai thác một nguồn tài nguyên chung (như đồng cỏ chung), mỗi người sẽ có xu hướng khai thác quá mức vì lợi ích cá nhân, dẫn đến cạn kiệt tài nguyên và gây hại cho tất cả.

Vốn tự nhiên bao gồm tất cả các nguồn tài nguyên thiên nhiên (ví dụ: tài nguyên tái tạo và không tái tạo) và các dịch vụ hệ sinh thái mà thiên nhiên cung cấp, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống và hỗ trợ hoạt động kinh tế.

Kinh tế môi trường tập trung vào việc phân tích cách hệ thống kinh tế ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên và ngược lại, nhằm tìm ra giải pháp cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.

Thị trường carbon (ví dụ: hệ thống mua bán phát thải) hoạt động bằng cách đặt ra một giới hạn tổng lượng khí thải cho một nhóm các doanh nghiệp hoặc quốc gia, sau đó phân bổ hoặc bán 'quyền phát thải'. Các đơn vị phát thải có thể mua bán quyền này, tạo ra động lực kinh tế để giảm khí thải ở những nơi chi phí giảm thấp nhất.

Thuế carbon là một loại thuế đánh vào lượng carbon dioxide (CO2) hoặc các khí nhà kính khác phát thải từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch hoặc các hoạt động công nghiệp. Mục đích chính là làm tăng chi phí của các hoạt động gây phát thải, từ đó khuyến khích giảm phát thải và chuyển sang các lựa chọn ít carbon hơn.

Giá trị tồn tại là một loại giá trị phi sử dụng, phản ánh sự sẵn lòng trả của con người để bảo tồn một loài hoặc một hệ sinh thái, chỉ vì họ tin rằng nó có quyền tồn tại, hoặc vì lý do đạo đức, ngay cả khi họ không có ý định sử dụng nó.