Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Kinh tế học đại cương – Đề 14

Chi phí cơ hội là giá trị của lựa chọn tốt nhất bị bỏ qua. Tiền thuê nhà ở ký túc xá là chi phí trực tiếp, không phải chi phí cơ hội. Học phí, thu nhập mất đi và chi phí sinh hoạt là các yếu tố thuộc chi phí cơ hội khi chọn đi học đại học thay vì các lựa chọn khác (ví dụ đi làm ngay).

Lạm phát do cầu kéo xảy ra khi tổng cầu trong nền kinh tế tăng lên quá mức, vượt quá khả năng cung ứng hàng hóa và dịch vụ, tạo áp lực tăng giá chung.

Chính sách tiền tệ, do ngân hàng trung ương thực hiện, sử dụng lãi suất (lãi suất chiết khấu, lãi suất tái cấp vốn, lãi suất thị trường mở...) như công cụ chính để điều chỉnh lượng tiền cung ứng và kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế.

Ngoại ứng xảy ra khi hành động sản xuất hoặc tiêu dùng của một cá nhân hoặc doanh nghiệp gây ra chi phí (ngoại ứng tiêu cực) hoặc lợi ích (ngoại ứng tích cực) cho những người khác không trực tiếp tham gia vào giao dịch đó. Ví dụ, ô nhiễm là ngoại ứng tiêu cực, giáo dục là ngoại ứng tích cực.

Các mục tiêu chính sách kinh tế vĩ mô thường bao gồm ổn định giá cả, tăng trưởng kinh tế, việc làm đầy đủ và cán cân thanh toán ổn định. Tối đa hóa lợi nhuận cho từng doanh nghiệp là mục tiêu của kinh tế vi mô, không phải vĩ mô.

Lợi thế so sánh, theo David Ricardo, cho thấy các quốc gia nên chuyên môn hóa và xuất khẩu những hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội sản xuất thấp hơn so với các quốc gia khác, và nhập khẩu những hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội sản xuất cao hơn. Điều này mang lại lợi ích cho tất cả các bên tham gia thương mại.

GDP danh nghĩa được tính theo giá thị trường hiện hành, do đó bị ảnh hưởng bởi lạm phát. GDP thực tế loại bỏ ảnh hưởng của sự thay đổi giá cả bằng cách sử dụng giá của năm gốc, do đó phản ánh chính xác hơn sự tăng trưởng sản lượng thực tế của nền kinh tế.

Độc quyền tự nhiên xảy ra khi chi phí trung bình để sản xuất ra sản phẩm hoặc dịch vụ giảm liên tục khi quy mô sản xuất tăng lên. Các ngành có chi phí cố định lớn và chi phí biến đổi thấp, như cung cấp điện, nước, thường có xu hướng hình thành độc quyền tự nhiên vì một doanh nghiệp duy nhất có thể cung cấp dịch vụ cho toàn bộ thị trường với chi phí thấp hơn so với nhiều doanh nghiệp.

Đường Lorenz biểu diễn sự phân phối thu nhập thực tế so với phân phối thu nhập hoàn toàn bình đẳng. Hệ số Gini là một chỉ số số hóa mức độ bất bình đẳng thu nhập, được tính dựa trên đường Lorenz. Hệ số Gini càng cao, bất bình đẳng thu nhập càng lớn.

Hàng hóa công cộng có hai đặc tính: (1) Tính không cạnh tranh (non-rivalry), nghĩa là việc một người tiêu dùng hàng hóa không làm giảm lượng hàng hóa có sẵn cho người khác; (2) Tính không loại trừ (non-excludability), nghĩa là không thể ngăn chặn người khác tiêu dùng hàng hóa ngay cả khi họ không trả tiền. Ví dụ: quốc phòng, đèn đường.

Kinh tế hỗn hợp kết hợp cả cơ chế thị trường và sự can thiệp của chính phủ. Vai trò của chính phủ là khắc phục các khuyết tật thị trường (như ngoại ứng, độc quyền), cung cấp hàng hóa công và đảm bảo công bằng xã hội, bên cạnh việc để thị trường vận hành tự do trong nhiều lĩnh vực khác.

Độ co giãn của cầu theo giá đo lường mức độ phản ứng của lượng cầu khi giá thay đổi. Nếu độ co giãn lớn hơn 1, điều đó có nghĩa là phần trăm thay đổi trong lượng cầu lớn hơn phần trăm thay đổi trong giá, và cầu được coi là co giãn nhiều, hay nhạy cảm với sự thay đổi giá.

Đường Phillips là một mô hình kinh tế vĩ mô thể hiện mối quan hệ nghịch biến ngắn hạn giữa lạm phát và thất nghiệp. Theo đường Phillips, khi thất nghiệp giảm, lạm phát có xu hướng tăng lên, và ngược lại.

Kinh tế học thực chứng tập trung mô tả và giải thích các hiện tượng kinh tế khách quan, dựa trên dữ liệu và lý thuyết có thể kiểm chứng, trả lời câu hỏi 'là gì'. Kinh tế học chuẩn tắc đưa ra các đánh giá chủ quan, đề xuất chính sách dựa trên giá trị và mục tiêu xã hội, trả lời câu hỏi 'nên là gì'.

Khan hiếm là vấn đề kinh tế cơ bản, xuất phát từ việc nhu cầu của con người là vô hạn trong khi nguồn lực để đáp ứng nhu cầu đó lại có hạn.

Giá trần là mức giá tối đa mà nhà nước quy định, thường thấp hơn giá cân bằng. Khi giá bị khống chế ở mức thấp hơn giá cân bằng, lượng cầu vượt quá lượng cung, dẫn đến tình trạng thiếu hụt hàng hóa.

Hàng hóa Giffen là trường hợp đặc biệt, thường là hàng hóa thứ cấp, mà khi giá của nó tăng lên, lượng cầu lại tăng lên, đi ngược lại quy luật cầu thông thường. Điều này xảy ra do hiệu ứng thu nhập lớn hơn hiệu ứng thay thế và có dấu dương.

Cán cân thương mại là một phần của cán cân thanh toán, phản ánh sự chênh lệch giữa tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ xuất khẩu và tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định. Cán cân thương mại có thể thặng dư (xuất khẩu > nhập khẩu), thâm hụt (nhập khẩu > xuất khẩu), hoặc cân bằng (xuất khẩu = nhập khẩu).

Đường bàng quan trong lý thuyết người tiêu dùng biểu diễn tất cả các giỏ hàng hóa khác nhau mà người tiêu dùng cảm thấy thỏa mãn như nhau, tức là mang lại cùng một mức lợi ích hoặc độ thỏa dụng.

Nghiệp vụ thị trường mở là một công cụ chính sách tiền tệ, trong đó ngân hàng trung ương mua hoặc bán trái phiếu chính phủ trên thị trường mở để tăng hoặc giảm lượng tiền cung ứng trong nền kinh tế. Mua trái phiếu làm tăng cung tiền, bán trái phiếu làm giảm cung tiền.

Thất nghiệp cơ cấu là loại thất nghiệp dài hạn phát sinh do sự thay đổi trong cơ cấu kinh tế, công nghệ, hoặc nhu cầu của thị trường lao động, khiến kỹ năng và trình độ của một số người lao động trở nên lạc hậu hoặc không còn phù hợp với công việc hiện có. Ví dụ, sự tự động hóa làm giảm nhu cầu về lao động thủ công.

Chi phí sản xuất tăng làm giảm lợi nhuận của nhà sản xuất tại mọi mức giá, khiến họ cung ứng ít sản phẩm hơn. Điều này thể hiện bằng sự dịch chuyển của đường cung sang trái.

Thặng dư sản xuất là phần chênh lệch giữa giá thị trường mà nhà sản xuất nhận được và chi phí sản xuất tối thiểu mà họ sẵn lòng chấp nhận để cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ đó. Nó thể hiện lợi ích ròng mà nhà sản xuất thu được từ việc bán hàng hóa trên thị trường.

Hàng rào thuế quan là một loại thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu. Mục đích của thuế quan thường là tăng giá hàng nhập khẩu để bảo hộ sản xuất trong nước, tăng thu ngân sách, hoặc trả đũa thương mại.

Tỷ giá hối đoái danh nghĩa là giá của một đồng tiền quốc gia được biểu thị bằng đồng tiền của quốc gia khác. Nó cho biết cần bao nhiêu đơn vị tiền tệ của quốc gia này để đổi lấy một đơn vị tiền tệ của quốc gia khác.

Quy luật năng suất cận biên giảm dần nói rằng khi một doanh nghiệp tăng dần một yếu tố đầu vào (ví dụ lao động) trong khi các yếu tố khác (ví dụ vốn) không đổi, thì năng suất tăng thêm (năng suất cận biên) từ mỗi đơn vị yếu tố đầu vào tăng thêm cuối cùng sẽ giảm xuống.

Chính sách tài khóa mở rộng, như tăng chi tiêu chính phủ hoặc giảm thuế, được sử dụng để kích thích tổng cầu, tăng sản lượng và giảm thất nghiệp trong thời kỳ suy thoái kinh tế.

Tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên bao gồm thất nghiệp ma sát và thất nghiệp cơ cấu, là mức thất nghiệp không thể tránh khỏi trong một nền kinh tế năng động, ngay cả khi nền kinh tế đang ở trạng thái toàn dụng nhân công. Nó không bao gồm thất nghiệp chu kỳ do biến động kinh tế.

Trong ngắn hạn, nhiều giá cả và tiền lương có tính chất cứng nhắc, không điều chỉnh ngay lập tức theo sự thay đổi của tổng cầu. Khi tổng cầu tăng, các doanh nghiệp có thể tăng sản lượng mà chi phí không tăng tương ứng ngay lập tức do chi phí đầu vào (đặc biệt là tiền lương) chưa kịp điều chỉnh, dẫn đến đường tổng cung ngắn hạn dốc lên.

Đường cầu thị trường phản ánh tổng nhu cầu của tất cả người tiêu dùng trên thị trường đối với một sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể. Để có được đường cầu thị trường, chúng ta cần cộng các lượng cầu cá nhân tại mỗi mức giá khác nhau.