Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Kháng sinh – Đề 8

Xét nghiệm kháng sinh đồ là một xét nghiệm vi sinh vật giúp xác định loại kháng sinh nào có hiệu quả nhất trong việc ức chế hoặc tiêu diệt một loại vi khuẩn cụ thể phân lập được từ bệnh phẩm của bệnh nhân. Kết quả kháng sinh đồ giúp bác sĩ lựa chọn kháng sinh phù hợp nhất cho điều trị, đặc biệt trong các trường hợp nhiễm trùng phức tạp hoặc nghi ngờ kháng thuốc.

Penicillin và các kháng sinh beta-lactam khác hoạt động bằng cách ức chế quá trình tổng hợp vách tế bào vi khuẩn, một cấu trúc quan trọng cho sự sống còn của vi khuẩn.

Kháng sinh phổ rộng là loại kháng sinh có khả năng tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của một loạt các loại vi khuẩn khác nhau, bao gồm cả vi khuẩn Gram dương và Gram âm.

Plasmid là các phân tử DNA nhỏ, dạng vòng, nằm ngoài nhiễm sắc thể của vi khuẩn. Chúng thường chứa các gen kháng kháng sinh và có khả năng tự nhân lên và truyền từ vi khuẩn này sang vi khuẩn khác thông qua cơ chế tiếp hợp, biến nạp hoặc tải nạp, góp phần lan rộng kháng kháng sinh.

Cảm lạnh thông thường thường do virus gây ra, chủ yếu là Rhinovirus. Kháng sinh không có tác dụng đối với virus. Viêm phổi do vi khuẩn, viêm họng do liên cầu khuẩn và nhiễm trùng da do tụ cầu khuẩn là các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn và có thể được điều trị bằng kháng sinh.

Phản ứng dị ứng, bao gồm phát ban, ngứa, phù mạch, và sốc phản vệ, là một dạng phản ứng quá mẫn của cơ thể đối với penicillin hoặc các kháng sinh khác. Đây không phải là tác dụng độc trực tiếp lên cơ quan mà là phản ứng của hệ miễn dịch.

Sử dụng kháng sinh trong nông nghiệp (chăn nuôi, trồng trọt) có thể tạo áp lực chọn lọc, thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn kháng kháng sinh trong động vật và môi trường. Các vi khuẩn kháng thuốc này có thể lây lan sang người thông qua chuỗi thức ăn, tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp qua môi trường, góp phần làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh ở người và làm giảm hiệu quả điều trị các bệnh nhiễm trùng.

Kháng sinh phổ hẹp tác động trên một số ít loại vi khuẩn cụ thể. Khi đã xác định được vi khuẩn gây bệnh, sử dụng kháng sinh phổ hẹp giúp nhắm mục tiêu điều trị chính xác, giảm thiểu tác động lên hệ vi sinh vật bình thường và hạn chế nguy cơ kháng thuốc so với việc lạm dụng kháng sinh phổ rộng.

Kháng kháng sinh là hiện tượng vi khuẩn phát triển khả năng chống lại tác dụng của một hoặc nhiều loại kháng sinh, khiến cho kháng sinh trở nên kém hiệu quả hoặc mất tác dụng trong điều trị nhiễm trùng.

Sử dụng kháng sinh không hợp lý, đặc biệt là khi không cần thiết (như trong trường hợp nhiễm virus), là một trong những nguyên nhân hàng đầu thúc đẩy sự phát triển và lan rộng của tình trạng kháng kháng sinh. Vi khuẩn tiếp xúc với kháng sinh không cần thiết sẽ có cơ hội phát triển cơ chế kháng thuốc.

Việc hoàn thành liệu trình kháng sinh giúp đảm bảo tiêu diệt hết vi khuẩn gây bệnh, kể cả những vi khuẩn yếu hơn có thể còn sót lại. Việc ngừng kháng sinh sớm có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn mạnh hơn sống sót và phát triển kháng thuốc.

Việc lựa chọn kháng sinh phù hợp đòi hỏi bác sĩ phải cân nhắc nhiều yếu tố, bao gồm phổ kháng khuẩn của kháng sinh (phù hợp với loại vi khuẩn nghi ngờ), tình hình kháng thuốc tại địa phương (để chọn kháng sinh còn hiệu quả), tình trạng bệnh nền của bệnh nhân (ảnh hưởng đến lựa chọn và liều dùng), tiền sử dị ứng thuốc, và các yếu tố dược động học, dược lực học khác.

Sử dụng kháng sinh một cách hợp lý và có trách nhiệm, chỉ khi thực sự cần thiết và theo chỉ định của bác sĩ, là biện pháp quan trọng để làm chậm sự phát triển của kháng kháng sinh. Điều này bao gồm việc sử dụng đúng loại kháng sinh, đúng liều lượng, đúng thời gian và hoàn thành đầy đủ liệu trình.

Tình trạng kháng kháng sinh lan rộng đe dọa nghiêm trọng đến khả năng điều trị các bệnh nhiễm trùng thông thường. Khi kháng sinh mất hiệu quả, các bệnh nhiễm trùng vốn có thể chữa khỏi trở nên khó điều trị hơn, kéo dài thời gian bệnh, tăng chi phí điều trị, và đặc biệt là tăng nguy cơ tàn tật và tử vong, làm suy yếu hệ thống y tế công cộng.

Kháng sinh dự phòng được sử dụng để ngăn chặn nhiễm trùng xảy ra ở những người có nguy cơ cao, ví dụ trước phẫu thuật, sau phơi nhiễm bệnh. Kháng sinh điều trị được sử dụng để điều trị nhiễm trùng đã xảy ra, nhằm tiêu diệt hoặc ức chế vi khuẩn gây bệnh.

Kháng sinh đặc hiệu cho vi khuẩn, có tác dụng tiêu diệt (diệt khuẩn) hoặc ức chế sự phát triển (kìm khuẩn) của chúng. Virus là đối tượng tác động của thuốc kháng virus, nấm là đối tượng của thuốc kháng nấm.

Việc phát triển kháng sinh mới gặp nhiều thách thức do vi khuẩn có khả năng tiến hóa và phát triển cơ chế kháng thuốc nhanh chóng. Đồng thời, quá trình nghiên cứu và phát triển kháng sinh mới tốn kém, kéo dài, và tỷ lệ thành công thấp, trong khi lợi nhuận thường không cao bằng các loại thuốc điều trị mạn tính, khiến các công ty dược phẩm ít đầu tư vào lĩnh vực này.

Vi khuẩn có thể phát triển kháng kháng sinh thông qua hai cơ chế chính: (1) Đột biến gen ngẫu nhiên xảy ra trong quá trình nhân lên của vi khuẩn, có thể tạo ra các biến thể kháng thuốc. (2) Tiếp nhận gen kháng thuốc từ vi khuẩn khác thông qua các cơ chế như tiếp hợp, biến nạp, tải nạp, giúp lan truyền khả năng kháng thuốc nhanh chóng trong cộng đồng vi khuẩn.

Điều trị theo kinh nghiệm là việc lựa chọn và sử dụng kháng sinh dựa trên kinh nghiệm lâm sàng, kiến thức về các loại vi khuẩn gây bệnh thường gặp trong một tình huống cụ thể, và phổ kháng khuẩn dự kiến của các kháng sinh. Điều này thường được thực hiện khi chưa có kết quả xét nghiệm vi sinh vật, đặc biệt trong các trường hợp nhiễm trùng nặng cần điều trị sớm.

Sản xuất enzyme có khả năng phân hủy hoặc biến đổi cấu trúc kháng sinh là một trong những cơ chế kháng kháng sinh phổ biến và quan trọng nhất. Ví dụ, enzyme beta-lactamase phân hủy vòng beta-lactam trong penicillin và cephalosporin.

Phổ kháng khuẩn của một kháng sinh đề cập đến phạm vi các loại vi khuẩn mà kháng sinh đó có khả năng tiêu diệt hoặc ức chế. Kháng sinh phổ rộng có phổ kháng khuẩn rộng hơn, tác dụng trên nhiều loại vi khuẩn, trong khi kháng sinh phổ hẹp có phổ kháng khuẩn hẹp hơn, chủ yếu tác dụng trên một số loại vi khuẩn cụ thể.

Nồng độ ức chế tối thiểu (MIC) là một chỉ số quan trọng trong xét nghiệm kháng sinh đồ. Nó biểu thị nồng độ thấp nhất của một kháng sinh có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn trong môi trường thí nghiệm. MIC giúp đánh giá độ nhạy cảm của vi khuẩn với kháng sinh và lựa chọn kháng sinh phù hợp với liều lượng hiệu quả.

Kháng sinh được thiết kế để tác động lên các mục tiêu đặc hiệu trong tế bào vi khuẩn, như vách tế bào, ribosome, hoặc quá trình tổng hợp DNA. Virus có cấu trúc và cơ chế sinh sản khác biệt hoàn toàn so với vi khuẩn, do đó kháng sinh không có tác dụng đối với virus. Thuốc kháng virus được sử dụng để điều trị nhiễm virus.

Kháng sinh, đặc biệt là kháng sinh phổ rộng, có thể tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi và có hại trong đường ruột, gây mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột. Điều này có thể dẫn đến giảm đa dạng vi khuẩn, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh phát triển quá mức, và gây ra các vấn đề tiêu hóa hoặc các bệnh khác.

Tính độc tính chọn lọc là một đặc tính quan trọng của kháng sinh. Nó mô tả khả năng của kháng sinh tiêu diệt hoặc ức chế vi khuẩn mà gây ít hoặc không gây hại cho tế bào của người bệnh. Điều này dựa trên sự khác biệt về cấu trúc và chức năng giữa tế bào vi khuẩn và tế bào người.

Vi khuẩn Gram âm có cấu trúc màng tế bào phức tạp, bao gồm một màng ngoài chứa lipopolysaccharide (LPS) hoạt động như một hàng rào bảo vệ, hạn chế sự xâm nhập của nhiều loại kháng sinh. Màng ngoài này gây khó khăn trong việc phát triển các kháng sinh mới có thể tiếp cận và tác động hiệu quả lên các mục tiêu bên trong tế bào vi khuẩn Gram âm.

Rối loạn tiêu hóa, như tiêu chảy, buồn nôn, đau bụng, là tác dụng phụ phổ biến nhất của kháng sinh đường uống. Điều này xảy ra do kháng sinh có thể tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi trong đường ruột, gây mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột.

Fluoroquinolone như ciprofloxacin và levofloxacin là nhóm kháng sinh thường được sử dụng để điều trị nhiễm trùng đường tiết niệu do có phổ kháng khuẩn rộng và khả năng tập trung tốt tại đường tiết niệu. Tuy nhiên, việc sử dụng cần cân nhắc do nguy cơ kháng thuốc và tác dụng phụ.

Kháng sinh diệt khuẩn có cơ chế tác động trực tiếp tiêu diệt vi khuẩn, trong khi kháng sinh kìm khuẩn chỉ ức chế sự sinh trưởng và phát triển của vi khuẩn, giúp hệ miễn dịch của cơ thể có thời gian để loại bỏ chúng.

Bệnh nhân đóng vai trò quan trọng trong việc sử dụng kháng sinh có trách nhiệm. Bằng cách chỉ sử dụng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ, tuân thủ đúng hướng dẫn, và không tự ý sử dụng hoặc chia sẻ kháng sinh, bệnh nhân giúp hạn chế sự lạm dụng kháng sinh và góp phần làm chậm sự phát triển của kháng kháng sinh.