Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Kháng sinh – Đề 14

Kháng sinh là các chất có khả năng tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn, được sử dụng để điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra.

Việc sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi, đặc biệt là sử dụng rộng rãi và không đúng mục đích, là một trong những nguyên nhân quan trọng góp phần làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh ở vi khuẩn. Vi khuẩn kháng thuốc từ động vật có thể lây lan sang người thông qua thực phẩm hoặc tiếp xúc trực tiếp, gây khó khăn trong điều trị nhiễm trùng ở người.

Beta-lactam là một nhóm lớn kháng sinh, bao gồm penicillin, cephalosporin, carbapenem và monobactam. Penicillin là đại diện tiêu biểu của nhóm này.

Meropenem là một kháng sinh thuộc nhóm Carbapenem, có phổ tác dụng rất rộng, bao gồm nhiều loại vi khuẩn Gram dương, Gram âm và kỵ khí. Carbapenem thường được coi là 'kháng sinh dự trữ', sử dụng trong điều trị các nhiễm trùng nặng, phức tạp hoặc do vi khuẩn đa kháng gây ra.

Staphylococcus aureus là một loại vi khuẩn Gram dương phổ biến, gây ra nhiều bệnh nhiễm trùng khác nhau. Các vi khuẩn còn lại (E. coli, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae) là vi khuẩn Gram âm.

Viêm đại tràng giả mạc do Clostridium difficile thường được điều trị bằng Vancomycin (dạng uống) hoặc Metronidazole. Các kháng sinh này có khả năng tác động tại chỗ trong ruột và ít hấp thu vào máu, tập trung tiêu diệt C. difficile tại đường tiêu hóa.

Thuốc ức chế beta-lactamase (như clavulanate, sulbactam, tazobactam) thường được phối hợp với Penicillin (ví dụ amoxicillin, piperacillin) để bảo vệ vòng beta-lactam của penicillin khỏi bị phá hủy bởi enzyme beta-lactamase do vi khuẩn sinh ra, từ đó mở rộng phổ tác dụng và tăng hiệu quả của penicillin.

Glycopeptide như Vancomycin hoạt động bằng cách ức chế giai đoạn muộn của quá trình tổng hợp vách tế bào vi khuẩn, cụ thể là ngăn chặn sự tổng hợp và liên kết chéo của peptidoglycan, thành phần chính của vách tế bào vi khuẩn.

Quinolone hoạt động bằng cách ức chế enzyme DNA gyrase và topoisomerase IV, là những enzyme cần thiết cho quá trình sao chép, phiên mã và sửa chữa DNA của vi khuẩn.

Sử dụng kháng sinh hợp lý bao gồm việc chỉ dùng khi có nhiễm trùng do vi khuẩn, được bác sĩ kê đơn, dùng đúng loại, đúng liều, đúng đường dùng, đúng thời gian và không tự ý ngưng thuốc khi chưa hết liệu trình.

Ciprofloxacin là một Quinolone thường được sử dụng trong điều trị nhiễm trùng đường tiết niệu do phổ tác dụng rộng và khả năng đạt nồng độ cao trong nước tiểu.

Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng, có thể xảy ra sau khi dùng kháng sinh (đặc biệt là penicillin). Các triệu chứng bao gồm khó thở, tụt huyết áp, phù mạch, cần được cấp cứu kịp thời.

Vancomycin là một kháng sinh Glycopeptide có phổ tác dụng hẹp, chủ yếu tác dụng trên vi khuẩn Gram dương, đặc biệt hiệu quả với các chủng Staphylococcus aureus kháng methicillin (MRSA). Các kháng sinh còn lại (Ciprofloxacin, Ceftriaxone, Imipenem) có phổ tác dụng rộng hơn, bao gồm cả vi khuẩn Gram âm.

Phổ tác dụng của kháng sinh là phạm vi các loại vi khuẩn mà kháng sinh đó có hiệu quả. Kháng sinh phổ rộng có tác dụng trên nhiều loại vi khuẩn khác nhau (cả Gram dương và Gram âm), trong khi kháng sinh phổ hẹp chỉ có tác dụng trên một số loại vi khuẩn nhất định.

Sử dụng kháng sinh không hợp lý, đặc biệt là lạm dụng hoặc dùng không đúng chỉ định, là nguyên nhân chính gây ra tình trạng kháng kháng sinh, làm giảm hiệu quả điều trị và gây khó khăn trong kiểm soát nhiễm trùng.

Macrolide hoạt động bằng cách gắn vào ribosome 50S của vi khuẩn, từ đó ức chế quá trình tổng hợp protein của vi khuẩn, ngăn chặn sự phát triển và sinh sản của chúng.

Tetracycline chống chỉ định cho phụ nữ có thai do có thể gây độc cho thai nhi, đặc biệt là ảnh hưởng đến sự phát triển xương và răng. Các kháng sinh còn lại (Amoxicillin, Erythromycin, Cephalexin) thường được coi là an toàn hơn khi sử dụng cho phụ nữ có thai (tuy nhiên vẫn cần cân nhắc và sử dụng theo chỉ định của bác sĩ).

Cảm cúm thông thường là bệnh do virus gây ra, trong khi kháng sinh chỉ có tác dụng đối với vi khuẩn. Sử dụng kháng sinh trong trường hợp này không những không hiệu quả mà còn góp phần làm tăng nguy cơ kháng kháng sinh.

Xét nghiệm MIC (Minimum Inhibitory Concentration) là xét nghiệm xác định nồng độ kháng sinh thấp nhất có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn trong ống nghiệm. MIC là một chỉ số quan trọng trong kháng sinh đồ, giúp đánh giá độ nhạy cảm của vi khuẩn với kháng sinh và lựa chọn liều dùng phù hợp.

Kháng kháng sinh là hiện tượng vi khuẩn thay đổi đặc tính sinh học, trở nên đề kháng với tác dụng của kháng sinh, khiến kháng sinh mất hiệu quả trong điều trị nhiễm trùng.

Tự ý mua và sử dụng kháng sinh khi bị bệnh (đặc biệt là khi không có chỉ định của bác sĩ) là một trong những hành vi chính góp phần làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh. Các biện pháp khác như rửa tay, sử dụng kháng sinh theo đơn, tiêm vaccine đều là những biện pháp giúp phòng ngừa nhiễm trùng và giảm nhu cầu sử dụng kháng sinh, từ đó góp phần hạn chế kháng kháng sinh.

Doxycycline là một kháng sinh thuộc nhóm Tetracycline, được sử dụng để điều trị nhiều loại nhiễm trùng khác nhau. Erythromycin là Macrolide, Ciprofloxacin là Quinolone, và Ceftriaxone là Cephalosporin.

Cơ chế kháng kháng sinh 'bơm đẩy' (efflux pump) là cơ chế vi khuẩn phát triển hệ thống bơm đặc biệt trên màng tế bào, có khả năng chủ động vận chuyển và đẩy các phân tử kháng sinh ra khỏi tế bào, làm giảm nồng độ kháng sinh bên trong tế bào và giảm hiệu quả của thuốc.

Tetracycline có thể gắn vào canxi trong răng và xương, gây ra tình trạng vàng răng vĩnh viễn ở trẻ em nếu sử dụng trong giai đoạn răng đang phát triển (từ khi mang thai đến khoảng 8 tuổi). Vì vậy, tetracycline thường chống chỉ định cho trẻ em dưới 8 tuổi và phụ nữ có thai, cho con bú.

Kháng sinh đồ là một xét nghiệm trong phòng thí nghiệm, giúp xác định loại kháng sinh nào còn nhạy cảm và loại nào vi khuẩn đã kháng, từ đó giúp bác sĩ lựa chọn kháng sinh phù hợp và hiệu quả nhất cho điều trị.

Đối với viêm phổi cộng đồng ở người lớn khỏe mạnh, thường ưu tiên sử dụng các kháng sinh nhóm Macrolide (ví dụ azithromycin, clarithromycin) hoặc Doxycycline do phổ tác dụng phù hợp với các tác nhân gây bệnh thường gặp và ít gây kháng thuốc hơn so với các nhóm kháng sinh phổ rộng khác.

Viêm đại tràng giả mạc là một biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra khi sử dụng kháng sinh, đặc biệt là các kháng sinh phổ rộng. Nguyên nhân chính là do sự phát triển quá mức của vi khuẩn Clostridium difficile trong ruột, sau khi các vi khuẩn có lợi khác bị tiêu diệt bởi kháng sinh.

Aminoglycoside nổi tiếng với tác dụng phụ độc tính trên thận (gây suy thận) và độc tính trên tai (gây điếc hoặc mất thăng bằng). Cần theo dõi chức năng thận và thính giác khi sử dụng nhóm kháng sinh này.

Một trong những cơ chế kháng kháng sinh phổ biến là vi khuẩn sản xuất enzyme có khả năng phá hủy cấu trúc của kháng sinh, ví dụ như enzyme beta-lactamase phá hủy vòng beta-lactam của kháng sinh nhóm penicillin và cephalosporin.

Gentamicin là một aminoglycoside, nhóm kháng sinh này thường ít có tác dụng trên vi khuẩn kỵ khí. Các kháng sinh còn lại (Metronidazole, Clindamycin, Amoxicillin-clavulanate) đều có hoạt tính tốt trên vi khuẩn kỵ khí.