Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Kế toán thương mại và dịch vụ – Đề 5

Kế toán tiền mặt đơn giản, chỉ ghi nhận doanh thu và chi phí khi thực tế dòng tiền phát sinh. Nó phù hợp với doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt là doanh nghiệp dịch vụ có giao dịch chủ yếu bằng tiền mặt và ít giao dịch công nợ phức tạp. Các loại hình doanh nghiệp khác thường cần phương pháp dồn tích để phản ánh chính xác hơn tình hình tài chính.

Mục tiêu chính của kế toán là cung cấp thông tin tài chính hữu ích cho các bên liên quan để ra quyết định kinh tế, đảm bảo tuân thủ và ghi chép giao dịch. Tối đa hóa giá trị thị trường chứng khoán là mục tiêu của quản lý doanh nghiệp, không phải mục tiêu trực tiếp của kế toán, mặc dù kế toán có thể hỗ trợ mục tiêu này.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ trình bày chi tiết các dòng tiền vào và ra của doanh nghiệp trong kỳ, phân loại theo hoạt động kinh doanh, đầu tư và tài chính. Thông tin này rất quan trọng để đánh giá khả năng tạo tiền, khả năng thanh toán và nhu cầu vốn của doanh nghiệp.

Chi phí bán hàng (selling expenses) là chi phí phát sinh trực tiếp trong quá trình bán hàng và tiếp thị sản phẩm/dịch vụ. Chi phí quản lý doanh nghiệp (general and administrative expenses) là chi phí liên quan đến quản lý, điều hành và duy trì hoạt động chung của doanh nghiệp, không trực tiếp liên quan đến bán hàng.

Đối với doanh nghiệp dịch vụ, 'Doanh thu trên mỗi nhân viên' là chỉ tiêu quan trọng vì nó phản ánh năng suất và hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực, yếu tố cốt lõi trong ngành dịch vụ. Các chỉ tiêu khác phù hợp hơn với doanh nghiệp thương mại hoặc đánh giá cấu trúc vốn.

Chi phí trực tiếp trong kế toán dịch vụ là chi phí có thể gán trực tiếp cho việc cung cấp một dịch vụ cụ thể. Lương của nhân viên tư vấn dự án là chi phí trực tiếp vì nó gắn liền với việc thực hiện dự án đó, trong khi các chi phí khác thường là chi phí chung hoặc gián tiếp.

Hợp đồng dịch vụ là nền tảng pháp lý và kế toán cho việc cung cấp dịch vụ. Nó xác định rõ phạm vi dịch vụ, giá cả, điều khoản thanh toán và tiến độ thực hiện, từ đó làm cơ sở để kế toán ghi nhận doanh thu và chi phí một cách phù hợp, đặc biệt là đối với các hợp đồng dài hạn.

Dự phòng giảm giá hàng tồn kho được lập khi giá trị thuần có thể thực hiện được (giá trị thị trường) của hàng tồn kho giảm xuống thấp hơn giá gốc. Mục đích là để phản ánh giá trị hàng tồn kho trên Bảng cân đối kế toán theo giá trị thuần có thể thực hiện được, tuân thủ nguyên tắc thận trọng.

Chiết khấu thương mại là khoản giảm giá bán niêm yết, được trừ trực tiếp vào doanh thu gộp để xác định doanh thu thuần. Doanh thu thuần là cơ sở để tính toán lợi nhuận và các chỉ tiêu tài chính khác.

Bảng cân đối kế toán (Balance Sheet) hay Báo cáo tình hình tài chính là báo cáo tĩnh, phản ánh tình hình tài chính của doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể. Nó trình bày các yếu tố cơ bản của phương trình kế toán: Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu.

Giá vốn hàng bán (COGS) là khoản mục đặc trưng cho doanh nghiệp thương mại, phản ánh chi phí trực tiếp của hàng hóa đã bán. Doanh nghiệp dịch vụ, do không bán hàng hóa hữu hình, nên thường không có hoặc có COGS không đáng kể theo nghĩa truyền thống.

Lợi nhuận gộp là chỉ tiêu quan trọng trong kế toán thương mại, thể hiện hiệu quả hoạt động kinh doanh cốt lõi. Nó được tính bằng cách lấy doanh thu thuần (doanh thu sau chiết khấu và giảm giá) trừ đi giá vốn hàng bán (chi phí trực tiếp của hàng hóa đã bán).

Trong dịch vụ, chi phí chung thường được phân bổ dựa trên các tiêu chí liên quan đến hoạt động cung cấp dịch vụ. Số giờ lao động trực tiếp hoặc chi phí nhân công trực tiếp là tiêu chí hợp lý vì chúng phản ánh mức độ sử dụng nguồn lực chung để tạo ra dịch vụ.

Doanh nghiệp thương mại đối mặt với rủi ro liên quan đến hàng tồn kho vật chất như lỗi thời, hư hỏng, mất mát do lưu trữ và quản lý. Doanh nghiệp dịch vụ, do không kinh doanh hàng tồn kho hữu hình, thường không gặp phải rủi ro này.

Chi phí nhân công trực tiếp trong dịch vụ là chi phí liên quan trực tiếp đến nhân viên tham gia vào quá trình cung cấp dịch vụ. Nó bao gồm lương, thưởng, bảo hiểm và các phúc lợi khác của những nhân viên này.

Hàng gửi bán vẫn thuộc quyền sở hữu của bên giao hàng ký gửi cho đến khi được bán cho người mua cuối cùng. Do đó, hàng gửi bán được ghi nhận là hàng tồn kho của bên giao hàng ký gửi, không phải bên nhận hàng ký gửi (người bán hộ).

Sự khác biệt cốt lõi nằm ở bản chất của hoạt động tạo ra doanh thu. Doanh thu dịch vụ là kết quả của việc thực hiện các hoạt động vô hình (tư vấn, sửa chữa, vận chuyển,...), trong khi doanh thu bán hàng hóa là từ việc chuyển giao quyền sở hữu hàng hóa hữu hình.

Đối với hợp đồng dịch vụ dài hạn, phương pháp ghi nhận doanh thu theo tiến độ hoàn thành công việc (percentage of completion method) là phù hợp nhất. Phương pháp này giúp ghi nhận doanh thu và lợi nhuận dần dần trong suốt thời gian thực hiện hợp đồng, phản ánh đúng bản chất kinh tế của giao dịch.

Trong môi trường lạm phát, FIFO giả định hàng nhập trước được bán trước. Do đó, giá vốn hàng bán phản ánh chi phí cũ (thấp hơn), còn hàng tồn kho cuối kỳ phản ánh chi phí mới nhất (cao hơn), dẫn đến giá vốn hàng bán thấp hơn và giá trị hàng tồn kho cuối kỳ cao hơn.

Do dịch vụ chủ yếu dựa vào nguồn nhân lực, chi phí nhân công và thời gian cung cấp dịch vụ là yếu tố quan trọng nhất trong quản lý chi phí và định giá dịch vụ. Hiệu quả sử dụng nhân lực và thời gian ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành và lợi nhuận của dịch vụ.

Giá vốn hàng bán (COGS) trong kế toán thương mại được xác định bằng cách cộng giá trị hàng tồn kho đầu kỳ với chi phí mua hàng trong kỳ, sau đó trừ đi giá trị hàng tồn kho cuối kỳ. Công thức này phản ánh chi phí trực tiếp liên quan đến hàng hóa đã bán.

Theo nguyên tắc giá gốc, chi phí vận chuyển hàng mua là một phần chi phí cần thiết để đưa hàng hóa về trạng thái sẵn sàng sử dụng hoặc bán. Do đó, chi phí này được vốn hóa, tức là cộng vào giá trị hàng tồn kho, làm tăng giá gốc hàng mua.

Phương pháp dồn tích rất quan trọng vì nó đảm bảo nguyên tắc phù hợp, ghi nhận doanh thu khi dịch vụ được cung cấp và chi phí khi chúng phát sinh, bất kể thời điểm dòng tiền. Điều này cung cấp bức tranh trung thực hơn về hiệu quả hoạt động trong kỳ.

Kiểm kê định kỳ đơn giản và ít tốn kém hơn vì không yêu cầu hệ thống theo dõi hàng tồn kho liên tục. Tuy nhiên, nó có nhược điểm là không cung cấp thông tin hàng tồn kho theo thời gian thực và có thể kém chính xác hơn kiểm kê liên tục.

Đặc điểm chính phân biệt là kế toán dịch vụ thường không có khái niệm 'giá vốn hàng bán' hữu hình như trong kế toán thương mại. Thay vào đó, chi phí trong kế toán dịch vụ thường liên quan đến nhân công, vật tư tiêu hao và chi phí hoạt động khác để cung cấp dịch vụ.

Trong ngành dịch vụ, chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của khách hàng có vai trò quan trọng. Các chỉ tiêu phi tài chính như mức độ hài lòng của khách hàng, tỷ lệ khách hàng quay lại, đánh giá chất lượng dịch vụ... bổ sung cho các chỉ tiêu tài chính để đánh giá hiệu quả hoạt động toàn diện hơn.

Phương pháp bình quân gia quyền tính giá trị xuất kho và giá trị hàng tồn kho cuối kỳ dựa trên giá bình quân gia quyền của tổng số hàng tồn kho có sẵn để bán trong kỳ. Giá bình quân gia quyền được tính lại sau mỗi lần nhập hàng hoặc định kỳ.

Xác định thời điểm ghi nhận doanh thu dịch vụ có thể phức tạp do tính vô hình và quá trình cung cấp dịch vụ kéo dài, không có sự kiện 'bán hàng' rõ ràng như trong thương mại. Việc xác định khi nào dịch vụ 'hoàn thành' và đủ điều kiện ghi nhận doanh thu đòi hỏi xét đoán chuyên môn.

Thẻ chấm công ghi lại thời gian làm việc của nhân viên, đặc biệt quan trọng trong dịch vụ để theo dõi thời gian thực hiện dịch vụ cho từng khách hàng hoặc dự án. Thông tin này giúp phân bổ chi phí nhân công trực tiếp một cách chính xác và tính giá thành dịch vụ.

Doanh thu chưa thực hiện (deferred revenue) là nghĩa vụ phải cung cấp dịch vụ hoặc hàng hóa trong tương lai, phát sinh khi nhận tiền trước từ khách hàng. Doanh thu đã thực hiện (earned revenue) là doanh thu được ghi nhận khi nghĩa vụ đã được thực hiện, tức là dịch vụ hoặc hàng hóa đã được cung cấp.