Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Kế toán hành chính sự nghiệp – Đề 3

Trong báo cáo kết quả hoạt động của đơn vị HCSN, chỉ tiêu 'Thặng dư (thâm hụt) hoạt động sự nghiệp' phản ánh phần chênh lệch giữa tổng thu và tổng chi từ hoạt động sự nghiệp. Đây là chỉ tiêu chính để đánh giá hiệu quả hoạt động sự nghiệp của đơn vị. 'Lợi nhuận sau thuế' là chỉ tiêu của doanh nghiệp. 'Tổng doanh thu' và 'Tổng chi phí' chỉ là các yếu tố cấu thành kết quả, không phải bản thân kết quả.

Nguyên tắc hoạt động liên tục giả định rằng đơn vị kế toán sẽ tiếp tục hoạt động bình thường trong tương lai gần. Trong kế toán hành chính sự nghiệp, mục tiêu chính không phải là lợi nhuận và việc 'giải thể' đơn vị không ảnh hưởng đến mục tiêu phục vụ công nên nguyên tắc này ít được chú trọng bằng trong kế toán doanh nghiệp.

Trong kế toán HCSN, cả ba phương pháp tính giá xuất kho vật tư, công cụ, dụng cụ (FIFO, LIFO, Bình quân gia quyền) đều có thể được áp dụng, tùy thuộc vào đặc điểm quản lý vật tư và quy định cụ thể của đơn vị. Tuy nhiên, FIFO và Bình quân gia quyền thường được sử dụng phổ biến hơn do tính đơn giản và phù hợp với nhiều loại vật tư.

Phương pháp kế toán kép (ghi Nợ và Có) là phương pháp kế toán cơ bản và phổ biến, được áp dụng trong cả kế toán doanh nghiệp và kế toán hành chính sự nghiệp. Phương pháp này đảm bảo tính cân đối và phản ánh đầy đủ mối quan hệ giữa các đối tượng kế toán trong mỗi nghiệp vụ kinh tế phát sinh.

Bảng cân đối kế toán (hay còn gọi là Bảng tình hình tài chính) là báo cáo tài chính tổng hợp, phản ánh tổng quát tình hình tài sản, nợ phải trả và nguồn vốn chủ sở hữu của đơn vị tại một thời điểm cụ thể (thường là cuối kỳ kế toán).

Kế toán trưởng có vai trò quan trọng trong việc tổ chức và điều hành toàn bộ công tác kế toán của đơn vị. Chức năng chính của kế toán trưởng là tổ chức bộ máy kế toán, xây dựng quy trình, quy chế kế toán, kiểm soát hoạt động tài chính, đảm bảo tuân thủ pháp luật và chế độ kế toán, và chịu trách nhiệm chung về thông tin tài chính của đơn vị.

Luồng tiền từ hoạt động tài chính phản ánh các hoạt động liên quan đến việc huy động và sử dụng vốn của đơn vị. Tiền vay ngân hàng để đầu tư xây dựng cơ bản là hoạt động huy động vốn vay, do đó thuộc luồng tiền từ hoạt động tài chính. Các luồng tiền khác thuộc luồng tiền từ hoạt động sự nghiệp (thu dịch vụ) hoặc hoạt động thường xuyên (chi lương, mua vật tư).

Mục lục ngân sách nhà nước là bảng hệ thống mã số và tên gọi các khoản thu, chi ngân sách nhà nước, được sắp xếp theo nội dung kinh tế (ví dụ: chi thường xuyên, chi đầu tư, thu thuế...). Nó giúp phân loại và quản lý chi tiết các khoản thu chi, đảm bảo tính thống nhất và minh bạch trong quản lý ngân sách.

Đơn vị hành chính sự nghiệp là các tổ chức nhà nước hoặc tổ chức được nhà nước giao nhiệm vụ, hoạt động bằng kinh phí nhà nước, thực hiện chức năng quản lý nhà nước hoặc cung cấp dịch vụ công. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, do đó là đơn vị hành chính sự nghiệp.

Kinh phí thường xuyên là nguồn kinh phí để đảm bảo hoạt động hàng ngày, liên tục của đơn vị hành chính sự nghiệp. Kinh phí hoạt động nghiệp vụ thuộc phạm vi kinh phí thường xuyên, trong khi các loại kinh phí khác thường có tính chất dự án, mục tiêu cụ thể hoặc đầu tư dài hạn.

Nguyên tắc cơ bản trong quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước là sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm, hiệu quả. Việc sử dụng nguồn kinh phí hoạt động của đơn vị HCSN cho mục đích cho vay hoặc góp vốn vào doanh nghiệp (vốn không phải mục tiêu chính của đơn vị HCSN) thường không được phép, trừ khi có quy định pháp luật riêng cho phép trong một số trường hợp đặc biệt.

Hệ thống tài khoản kế toán, chế độ kế toán và các quy định chi tiết về kế toán hành chính sự nghiệp được quy định chủ yếu trong các Thông tư hướng dẫn chế độ kế toán hành chính sự nghiệp do Bộ Tài chính ban hành. Các văn bản khác (Luật Kế toán, Chuẩn mực kế toán) có phạm vi rộng hơn hoặc quy định chung, còn Thông tư là văn bản hướng dẫn nghiệp vụ chi tiết và trực tiếp nhất.

Nguyên tắc tuân thủ pháp luật là nguyên tắc quan trọng hàng đầu trong kế toán hành chính sự nghiệp. Việc sử dụng kinh phí sai mục đích là vi phạm trực tiếp các quy định của pháp luật về quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước, do đó vi phạm nguyên tắc này.

Vai trò quan trọng nhất của kế toán hành chính sự nghiệp là đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong việc quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước. Kế toán HCSN cung cấp thông tin để các cơ quan quản lý, người dân và các bên liên quan có thể giám sát, đánh giá việc sử dụng nguồn lực công, đảm bảo sử dụng đúng mục đích, hiệu quả và tuân thủ pháp luật.

Khi phát hiện thiếu tiền mặt trong quỹ, cần phải thực hiện kiểm tra, xác minh nguyên nhân gây thiếu hụt trước khi đưa ra bút toán xử lý. Việc ghi giảm chi hoạt động hoặc tăng thu nhập khác ngay lập tức khi chưa rõ nguyên nhân là không phù hợp. Cần chờ kết quả xác minh để có hướng xử lý đúng đắn (ví dụ: nếu do thủ quỹ làm mất thì có thể phải bồi thường, nếu do nguyên nhân khách quan thì có thể ghi giảm chi khác).

Tài khoản 131 - Phải thu khách hàng được sử dụng để theo dõi các khoản nợ phải thu phát sinh từ quan hệ mua bán, cung cấp dịch vụ với khách hàng bên ngoài đơn vị. Trong trường hợp đơn vị HCSN cung cấp dịch vụ sự nghiệp và có các khoản phải thu từ người sử dụng dịch vụ (khách hàng), tài khoản 131 là phù hợp.

Khi mua tài sản cố định, giá trị tài sản cố định tăng lên, do đó tài khoản 211 - Tài sản cố định hữu hình (hoặc tương tự cho TSCĐ vô hình) sẽ được ghi Nợ để phản ánh sự tăng lên của tài sản. Các tài khoản khác không phản ánh trực tiếp việc tăng giá trị tài sản cố định.

Tài khoản 531 – Thu hoạt động sự nghiệp là tài khoản đặc thù trong kế toán HCSN, dùng để phản ánh các khoản thu từ các hoạt động sự nghiệp của đơn vị (như học phí, viện phí, phí dịch vụ,...). Các tài khoản khác không phù hợp với bản chất khoản thu này trong đơn vị HCSN.

Quy định về công khai tài chính đối với đơn vị HCSN yêu cầu phải công khai thông tin tài chính để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Hình thức công khai phổ biến và bắt buộc là trên trang thông tin điện tử của đơn vị hoặc cơ quan chủ quản, tạo điều kiện cho người dân và các bên liên quan tiếp cận thông tin.

Quy trình lập dự toán bắt đầu bằng việc mỗi đơn vị tự xây dựng dự toán thu, chi ngân sách dựa trên kế hoạch hoạt động và các căn cứ liên quan. Sau đó, dự toán này được tổng hợp, thuyết minh, bảo vệ và cuối cùng là phân bổ khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Phương pháp khấu hao theo đường thẳng (khấu hao đều) là phương pháp đơn giản, dễ tính toán và phù hợp với đặc điểm sử dụng tài sản cố định trong nhiều đơn vị hành chính sự nghiệp, nơi mà việc sử dụng tài sản thường ổn định và không biến động lớn theo sản lượng.

Báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu thường áp dụng cho các doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu và sự thay đổi vốn đó là trọng yếu. Trong đơn vị HCSN, vốn chủ sở hữu không phải là khái niệm trọng tâm như trong doanh nghiệp, và báo cáo này không thuộc báo cáo tài chính bắt buộc theo chế độ kế toán HCSN hiện hành.

Bút toán 'Nợ TK 461 - Nguồn kinh phí hoạt động, Có TK 111, 112 - Tiền mặt, Tiền gửi ngân hàng' phản ánh việc sử dụng nguồn kinh phí hoạt động để chi tiêu. Khi chi tiền, nguồn kinh phí hoạt động giảm (ghi Nợ TK 461), và tiền mặt/tiền gửi ngân hàng giảm (ghi Có TK 111, 112).

Tài khoản 521 - Thu viện trợ, vay nợ nước ngoài là tài khoản đặc thù trong kế toán HCSN, dùng để phản ánh các khoản thu từ viện trợ không hoàn lại hoặc vay nợ nước ngoài. Khoản thu viện trợ không hoàn lại từ nước ngoài phù hợp với bản chất của tài khoản này.

Chi thường xuyên là các khoản chi để đảm bảo hoạt động thường xuyên, liên tục của đơn vị. Chi trả lương cho cán bộ, viên chức là khoản chi quan trọng và mang tính thường xuyên để duy trì hoạt động của đơn vị. Các khoản chi khác (mua TSCĐ lớn, xây dựng cơ bản, dự án mục tiêu) thường là chi đầu tư hoặc chi có tính chất không thường xuyên.

Tài khoản 008 - Dự toán chi ngân sách là tài khoản ngoài bảng, được sử dụng để theo dõi dự toán ngân sách được giao, chưa thực chi. Khi nhận thông báo cấp dự toán, đơn vị sẽ ghi Nợ TK 008 để ghi nhận dự toán chi ngân sách được giao, phục vụ cho việc quản lý và kiểm soát chi tiêu theo dự toán.

Phiếu chi là chứng từ kế toán bắt buộc sử dụng khi thực hiện các khoản chi tiền mặt. Nó ghi nhận thông tin về người nhận tiền, lý do chi, số tiền chi và là căn cứ để kế toán ghi sổ các nghiệp vụ chi tiền mặt.

Hoạt động sự nghiệp là các hoạt động cung cấp dịch vụ công hoặc thực hiện các nhiệm vụ do nhà nước giao, thường không đặt mục tiêu lợi nhuận lên hàng đầu. Hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hóa để bán kiếm lợi nhuận là hoạt động kinh tế, thuộc phạm vi của doanh nghiệp, không phải hoạt động sự nghiệp của đơn vị HCSN.

Tài khoản 008 - Dự toán chi ngân sách là tài khoản ngoài bảng, ghi Nợ để phản ánh dự toán được giao và ghi Có để phản ánh việc điều chỉnh giảm dự toán hoặc khi thực chi ngân sách. Do đó, khi điều chỉnh giảm dự toán chi ngân sách, kế toán sẽ ghi Có tài khoản 008 để giảm số dự toán đã được giao trước đó.

Mục tiêu cốt lõi của kế toán hành chính sự nghiệp là quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn lực công (ngân sách) để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của đơn vị, phục vụ lợi ích công cộng. Trong khi đó, mục tiêu chính của kế toán doanh nghiệp là theo dõi hoạt động kinh doanh, tạo ra lợi nhuận và gia tăng giá trị cho chủ sở hữu/cổ đông.