Đèn catot rỗng (HCL) là nguồn bức xạ đặc trưng được sử dụng trong AAS. Mỗi đèn HCL chứa catot làm từ nguyên tố cần phân tích. Khi phóng điện qua đèn, nguyên tố catot bị kích thích và phát ra phổ vạch đặc trưng của nguyên tố đó.

Phương pháp khối phổ ICP-MS là một trong những phương pháp phân tích nhạy nhất, có khả năng phát hiện và định lượng các chất ở nồng độ cực thấp (vết, siêu vết) trong nhiều loại nền mẫu khác nhau. Các phương pháp khác như phân tích khối lượng, thể tích và UV-Vis thường có độ nhạy kém hơn so với ICP-MS.

Độ lặp lại và độ tái lập là hai khái niệm khác nhau. Độ lặp lại đo độ chính xác trong điều kiện lý tưởng (cùng người, cùng thiết bị, cùng thời gian), trong khi độ tái lập đo độ chính xác trong điều kiện thực tế hơn (khác người, khác thiết bị, khác thời gian).

Điện cực so sánh cung cấp một điện thế tham chiếu ổn định, không đổi theo nồng độ ion H+ trong dung dịch mẫu. Điện thế đo được giữa điện cực thủy tinh (điện cực chỉ thị) và điện cực so sánh được sử dụng để tính toán pH của dung dịch.

Điện cực làm việc là điện cực mà tại đó phản ứng điện hóa của chất phân tích xảy ra. Tín hiệu phân tích (dòng điện hoặc thế) được đo tại điện cực làm việc để xác định nồng độ hoặc tính chất của chất phân tích.

Điểm tương đương là điểm lý thuyết mà tại đó chất chuẩn phản ứng vừa đủ với chất phân tích. Điểm cuối là điểm thực nghiệm, thường được nhận biết qua sự đổi màu của chất chỉ thị, và lý tưởng là gần với điểm tương đương.

Quang phổ học là một nhóm các kỹ thuật phân tích dựa trên tương tác giữa ánh sáng (bức xạ điện từ) và vật chất. Nó bao gồm các phương pháp như quang phổ hấp thụ UV-Vis, quang phổ hồng ngoại (IR), quang phổ huỳnh quang, v.v.

Phân tích nhiệt trọng lượng (TGA) là một kỹ thuật phân tích nhiệt đo sự thay đổi khối lượng của mẫu khi nhiệt độ thay đổi theo chương trình nhiệt độ định trước. Sự thay đổi khối lượng này thường liên quan đến các quá trình như mất nước, phân hủy nhiệt, hoặc phản ứng hóa học xảy ra khi nung nóng mẫu.

Chuẩn độ ngược được sử dụng khi phản ứng trực tiếp giữa chất phân tích và chất chuẩn diễn ra chậm, hoặc khi không có chỉ thị phù hợp cho phản ứng trực tiếp. Trong chuẩn độ ngược, người ta thêm một lượng dư chất chuẩn đã biết, sau đó chuẩn độ lượng chất chuẩn dư bằng một chất chuẩn thứ hai.

Phân tích định tính xác định sự có mặt hoặc vắng mặt của các chất, trong khi phân tích định lượng xác định lượng chất.

Indium (In) và các nguyên tố đất hiếm khác như Scandium (Sc), Yttrium (Y), hoặc Germanium (Ge) thường được sử dụng làm chất chuẩn nội trong ICP-MS. Chúng có khối lượng nguyên tử khác biệt so với nhiều chất phân tích thông thường và ít có mặt tự nhiên trong mẫu, giúp hiệu chỉnh các sai số do ma trận mẫu và sự trôi dạt của thiết bị.

Chất chỉ thị kim loại trong chuẩn độ EDTA là các thuốc thử hữu cơ tạo phức màu với ion kim loại. Phức màu này có màu sắc khác biệt so với phức EDTA-kim loại. Tại điểm tương đương, EDTA sẽ chiếm hết ion kim loại, làm cho chất chỉ thị giải phóng ion kim loại và thay đổi màu sắc, báo hiệu điểm cuối chuẩn độ.

Phương pháp thêm chuẩn (standard addition) là kỹ thuật hiệu quả để giảm thiểu hiệu ứng ma trận. Bằng cách thêm lượng chuẩn đã biết trực tiếp vào mẫu, ma trận của chuẩn và mẫu trở nên tương đồng, giúp bù trừ ảnh hưởng của ma trận lên tín hiệu phân tích.

Giá trị Rf trong TLC là tỷ lệ giữa khoảng cách mà chất phân tích di chuyển trên lớp mỏng so với khoảng cách mà pha động (dung môi khai triển) di chuyển từ vạch gốc. Rf là một giá trị đặc trưng cho mỗi chất trong điều kiện TLC cụ thể.

Stokes shift là sự khác biệt về bước sóng (hoặc tần số) giữa đỉnh hấp thụ và đỉnh phát huỳnh quang. Ánh sáng phát huỳnh quang luôn có bước sóng dài hơn (năng lượng thấp hơn) so với ánh sáng kích thích do một phần năng lượng bị mất đi trong quá trình chuyển trạng thái.

Quy trình phân tích hoá học thường bắt đầu bằng việc thu mẫu đại diện, sau đó mẫu được xử lý để chuẩn bị cho phân tích. Tiếp theo là giai đoạn phân tích để thu thập dữ liệu, dữ liệu được xử lý và cuối cùng là báo cáo kết quả phân tích.

Lỗi hệ thống (lỗi xác định) là lỗi có thể xác định được nguyên nhân và có thể điều chỉnh hoặc loại bỏ. Chúng thường gây ra sự sai lệch theo một hướng nhất định (hoặc cao hơn hoặc thấp hơn giá trị thực).

Quang phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa (FAAS) là phương pháp nhạy và tương đối đơn giản để phân tích định lượng các kim loại, đặc biệt là kim loại nặng, ở nồng độ vết trong mẫu nước. ICP-MS cũng là phương pháp rất nhạy, nhưng FAAS thường kinh tế và phổ biến hơn cho phân tích kim loại nặng thông thường.

Chuẩn độ Karl Fischer là phương pháp đặc hiệu và chính xác để xác định hàm lượng nước trong nhiều loại mẫu khác nhau, dựa trên phản ứng hóa học giữa iod, lưu huỳnh đioxit và nước.

Sắc ký ái lực là phương pháp tách dựa trên sự tương tác đặc hiệu giữa chất phân tích (ví dụ: protein, enzyme, kháng thể) và một phối tử (ligand) được gắn trên pha tĩnh. Phương pháp này rất hiệu quả để tách các phân tử sinh học lớn với độ chọn lọc cao.

Đối với các phương pháp ICP-OES và ICP-MS, mẫu thường phải được đưa vào trạng thái dung dịch để có thể được hóa hơi và ion hóa trong plasma argon. Quá trình hòa tan mẫu, thường bằng axit hoặc các phương pháp phá mẫu khác, là bước quan trọng để chuẩn bị mẫu rắn cho phân tích.

Sắc ký khí (GC) là phương pháp phù hợp để tách và phân tích các chất hữu cơ dễ bay hơi vì pha động là khí và quá trình tách dựa trên độ bay hơi khác nhau của các chất phân tích.

Detector đo độ dẫn điện là loại detector phổ biến nhất trong sắc ký ion (IC). IC chủ yếu được sử dụng để phân tích các ion, và độ dẫn điện là một tính chất vật lý phù hợp để phát hiện và định lượng các ion trong dung dịch.

Phenolphtalein là chất chỉ thị axit-bazơ phổ biến, không màu trong môi trường axit và chuyển sang màu hồng trong môi trường bazơ, với khoảng pH chuyển màu từ 8.3 đến 10.0.

Độ phân giải trong sắc ký phụ thuộc vào hiệu suất cột, hệ số chọn lọc và hệ số dung lượng, các yếu tố này liên quan đến đặc tính của cột và pha động/pha tĩnh. Kích thước mẫu tiêm vào chủ yếu ảnh hưởng đến độ nhạy và hình dạng peak, nhưng ít ảnh hưởng trực tiếp đến độ phân giải nếu không gây quá tải cột.

Phân tích khối lượng dựa trên việc đo khối lượng của chất phân tích hoặc một hợp chất có liên quan đến chất phân tích. Các phương pháp kết tủa, bay hơi và điện phân đều có thể được sử dụng trong phân tích khối lượng. Chuẩn độ axit-bazơ là một phương pháp phân tích thể tích, dựa trên việc đo thể tích chất chuẩn.

Đường chuẩn thiết lập mối quan hệ giữa tín hiệu đo được (ví dụ: độ hấp thụ quang) và nồng độ chất phân tích đã biết. Dựa vào đường chuẩn, có thể xác định nồng độ chất phân tích trong mẫu chưa biết từ tín hiệu đo được của mẫu đó.

Cột pha đảo trong HPLC sử dụng pha tĩnh không phân cực (ví dụ: C18, C8). Pha động thường phân cực hơn pha tĩnh (ví dụ: hỗn hợp nước và dung môi hữu cơ). Các chất phân tích không phân cực sẽ tương tác mạnh hơn với pha tĩnh và do đó bị giữ lại lâu hơn.

Giới hạn phát hiện (LOD) là nồng độ thấp nhất của chất phân tích mà phương pháp phân tích có thể phát hiện được một cách đáng tin cậy, nhưng không nhất thiết phải định lượng chính xác. Giới hạn định lượng (LOQ) là nồng độ thấp nhất có thể định lượng được với độ chính xác và độ đúng chấp nhận được.

Độ đúng (trueness) đánh giá mức độ gần đúng giữa kết quả phân tích trung bình và giá trị thực hoặc giá trị chấp nhận được. Phân tích mẫu chuẩn có chứng nhận (CRM) là phương pháp trực tiếp nhất để kiểm tra độ đúng, vì CRM có giá trị thành phần đã được xác định chính xác và được chứng nhận bởi tổ chức có thẩm quyền.

Phương pháp quang phổ dựa trên tương tác của ánh sáng với vật chất, thuộc phân loại phương pháp vật lý-hóa lý, không phải phương pháp hóa học thuần túy như chuẩn độ, trọng lượng, đo thể tích.

Đo huỳnh quang ở góc 90 độ giúp giảm thiểu ánh sáng kích thích trực tiếp đi vào detector, do đó giảm nhiễu nền và tăng tỷ số tín hiệu/nhiễu, cải thiện độ nhạy của phép đo huỳnh quang.

Đèn catot rỗng chứa catot làm từ nguyên tố cần phân tích. Khi phóng điện, catot phát ra bức xạ đơn sắc có bước sóng đặc trưng cho nguyên tố đó, đúng bước sóng hấp thụ của nguyên tố trong mẫu, đảm bảo tính chọn lọc của AAS.

Để đảm bảo tính đại diện và đồng nhất của mẫu phân tích, việc nghiền nhỏ và trộn đều mẫu đất là bước đầu tiên quan trọng. Bước này giúp giảm thiểu sai số do tính không đồng nhất của mẫu gốc trước khi thực hiện các bước xử lý tiếp theo như hòa tan hoặc chiết.

Chỉ thị kim loại là các thuốc thử hữu cơ tạo phức màu với ion kim loại. Sự đổi màu xảy ra khi ion kim loại chuyển từ phức với chỉ thị sang phức với EDTA (complexon) tại điểm tương đương.

Chuẩn hóa dung dịch chuẩn gốc là quá trình xác định nồng độ chính xác của nó thông qua chuẩn độ với một chất chuẩn gốc đã biết nồng độ chính xác, đảm bảo độ tin cậy của phân tích định lượng.

Chỉ thị màu hoạt động hiệu quả nhất khi khoảng pH đổi màu của nó trùng với bước nhảy pH tại điểm tương đương của phản ứng chuẩn độ, giúp xác định điểm kết thúc chuẩn độ chính xác.

Chuẩn độ bạc (phương pháp Mohr) là phương pháp cổ điển, đơn giản, nhanh chóng và đủ chính xác để định lượng ion Cl- trong nước trong nhiều trường hợp. AAS và MS thường phức tạp và tốn kém hơn cho phân tích Cl-. GC không phù hợp vì Cl- không bay hơi dưới dạng ion.

Phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) có độ nhạy rất cao, cho phép phân tích được hàm lượng vết của nhiều nguyên tố kim loại trong các nền mẫu khác nhau. Các phương pháp khác như chuẩn độ, trọng lượng, đo màu thường có độ nhạy kém hơn.

Chuẩn độ điện thế theo dõi sự thay đổi điện thế của điện cực chỉ thị khi thêm chất chuẩn độ. Điểm dừng chuẩn độ tương ứng với điểm uốn trên đường cong chuẩn độ, nơi có sự thay đổi điện thế lớn nhất.

Phương pháp gravimetry định lượng chất phân tích bằng cách chuyển nó thành một dạng kết tủa khó tan hoặc bay hơi hoàn toàn, sau đó cân khối lượng của chất kết tủa hoặc chất còn lại để tính hàm lượng chất phân tích ban đầu.

Chuẩn độ Von-Fajans sử dụng chỉ thị hấp phụ. Tại điểm tương đương, kết tủa AgX hấp phụ mạnh chỉ thị màu, gây ra sự đổi màu trên bề mặt kết tủa, báo hiệu điểm kết thúc chuẩn độ.

Sai số hệ thống có nguyên nhân cụ thể (ví dụ, dụng cụ đo bị hỏng, phương pháp sai) và luôn làm kết quả lệch theo một hướng nhất định (cao hơn hoặc thấp hơn giá trị thực). Sai số ngẫu nhiên là không xác định và biến đổi ngẫu nhiên.

Cột sắc ký chứa pha tĩnh, là nơi xảy ra quá trình tách các chất phân tích. Các chất có ái lực khác nhau với pha tĩnh sẽ di chuyển với tốc độ khác nhau qua cột, dẫn đến sự tách biệt.

Điện cực thủy tinh là điện cực chọn lọc ion H+, có điện thế phụ thuộc vào pH của dung dịch. Nó là điện cực chỉ thị pH phổ biến nhất trong phép đo pH điện hóa.

Độ thu hồi đánh giá hiệu quả của quy trình phân tích trong việc thu lại chất phân tích từ nền mẫu. Giá trị độ thu hồi gần 100% cho thấy phương pháp có độ đúng cao, ít gây mất mát hoặc sai lệch trong quá trình phân tích.

Phổ hồng ngoại dựa trên sự hấp thụ bức xạ hồng ngoại bởi các dao động của liên kết hóa học trong phân tử. Vị trí và cường độ các đỉnh phổ IR cung cấp thông tin về các nhóm chức (ví dụ, -OH, C=O, C-H) và loại liên kết có trong phân tử.

Bình định mức là dụng cụ thủy tinh được thiết kế để pha loãng dung dịch đến một thể tích xác định với độ chính xác cao. Nó có vạch mức duy nhất trên cổ bình, chỉ thể tích chính xác khi mức dung dịch trùng với vạch mức đó.

Đường chuẩn là đồ thị biểu diễn mối quan hệ giữa tín hiệu đo được (ví dụ, độ hấp thụ, cường độ huỳnh quang) và nồng độ của chất chuẩn. Dựa vào đường chuẩn, ta có thể suy ra nồng độ chất phân tích trong mẫu từ tín hiệu đo được của mẫu.

Giới hạn phát hiện (LOD) là nồng độ thấp nhất của chất phân tích mà phương pháp phân tích có thể phân biệt được với nền (blank), nhưng không nhất thiết phải định lượng chính xác được. Dưới LOD, tín hiệu trở nên không đáng tin cậy.

Sắc ký keo rây (hay sắc ký rây phân tử) tách các phân tử dựa trên kích thước. Protein có kích thước lớn nên phương pháp này phù hợp để tách và tinh chế protein dựa trên sự khác biệt về kích thước phân tử. RP-HPLC cũng có thể dùng nhưng sắc ký keo rây đặc hiệu hơn cho tách protein theo kích thước.

Nguyên tắc 'Tương tự hòa tan tương tự' chỉ ra rằng các chất có độ phân cực tương đồng sẽ hòa tan tốt vào nhau. Chất phân cực (như muối, đường) tan tốt trong dung môi phân cực (như nước), chất không phân cực (như dầu mỡ) tan tốt trong dung môi không phân cực (như hexan).

BOD là chỉ số quan trọng đánh giá mức độ ô nhiễm hữu cơ của nước. BOD cao cho thấy nước bị ô nhiễm hữu cơ nặng, cần nhiều oxy để vi sinh vật phân hủy, gây ảnh hưởng đến hệ sinh thái nước.

Sắc ký khí (GC) sử dụng pha động là khí trơ, phù hợp để phân tích các chất hữu cơ có khả năng bay hơi và chịu nhiệt, trong khi HPLC thích hợp cho các chất kém bay hơi hoặc dễ phân hủy nhiệt.

Mẫu trắng chứa tất cả các thành phần của mẫu thật (dung môi, thuốc thử, nền mẫu - nếu có thể) nhưng không chứa chất phân tích. Đo mẫu trắng giúp xác định và loại trừ tín hiệu nền, đảm bảo tín hiệu đo được sau khi trừ blank là tín hiệu thực sự của chất phân tích.

Theo định luật Beer-Lambert, độ hấp thụ ánh sáng tỷ lệ thuận với nồng độ của chất hấp thụ và chiều dài đường đi của ánh sáng qua dung dịch. Khi nồng độ chất hấp thụ tăng, độ hấp thụ cũng tăng tuyến tính (trong một giới hạn nồng độ nhất định).

Vitamin C hấp thụ ánh sáng trong vùng tử ngoại (UV). Phương pháp UV-Vis có thể được sử dụng để định lượng vitamin C dựa trên độ hấp thụ UV của nó sau khi hòa tan và pha loãng viên thuốc. GC không phù hợp vì vitamin C kém bay hơi. Đo độ dẫn điện và gravimetry không đặc hiệu cho vitamin C.

Sắc ký ion sử dụng pha tĩnh là vật liệu trao đổi ion, thường là silica gel hoặc polymer hữu cơ có gắn các nhóm chức mang điện tích (cation hoặc anion). Pha tĩnh này có khả năng trao đổi ion với các ion trong mẫu, dẫn đến sự tách biệt.

Điểm tương đương là điểm lý tưởng trên lý thuyết, khi lượng chất chuẩn độ thêm vào phản ứng vừa đủ với chất phân tích. Điểm kết thúc chuẩn độ là điểm thực tế quan sát được (ví dụ, đổi màu chỉ thị, thay đổi điện thế), thường hơi lệch so với điểm tương đương do sai số chỉ thị hoặc phương pháp quan sát. Mục tiêu là chọn chỉ thị hoặc phương pháp sao cho điểm kết thúc càng gần điểm tương đương càng tốt.

Chuẩn độ Karl Fischer là phương pháp đặc hiệu để xác định hàm lượng nước (độ ẩm) trong nhiều loại mẫu khác nhau, từ thực phẩm, dược phẩm đến hóa chất và dầu mỏ.