Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Giải phẫu thần kinh – Đề 4

Hạch nền là một nhóm các nhân xám dưới vỏ não, đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và điều hòa vận động, đặc biệt là các vận động tự động và có mục đích. Hippocampus liên quan đến trí nhớ dài hạn, hạnh nhân liên quan đến cảm xúc, vùng Broca và Wernicke liên quan đến ngôn ngữ.

Thụ thể đau (nociceptor) là các thụ thể cảm giác chuyên biệt phản ứng với các kích thích có hại hoặc tiềm ẩn gây hại, dẫn đến cảm giác đau. Thụ thể hóa học phản ứng với hóa chất, thụ thể cơ học phản ứng với áp lực hoặc biến dạng cơ học, thụ thể nhiệt phản ứng với nhiệt độ.

Sừng trước chất xám của tủy sống chứa thân nơron vận động alpha và gamma, chi phối cơ vân. Sừng sau chất xám chứa nơron cảm giác, cột trắng chứa các bó sợi trục dẫn truyền thông tin, ống trung tâm chứa dịch não tủy.

Hội chứng Parkinson đặc trưng bởi sự thoái hóa của nơron sản xuất dopamine ở chất đen (substantia nigra), một phần của hạch nền. Thiếu dopamine gây ra các triệu chứng vận động như run, cứng đờ, chậm vận động và mất thăng bằng.

Hạ đồi thị là trung tâm điều hòa nội môi chính của cơ thể, kiểm soát các chức năng sống còn như thân nhiệt, cân bằng nước và điện giải, cảm giác đói, khát, và nhịp sinh học. Đồi thị là trạm chuyển tiếp cảm giác, hạnh nhân liên quan đến cảm xúc, hippocampus liên quan đến trí nhớ.

Trong tủy sống, chất trắng bao quanh chất xám. Chất xám hình chữ H ở trung tâm chứa thân nơron, chất trắng ở bên ngoài chứa các bó sợi trục myelin hóa (dẫn truyền nhanh), tạo nên màu trắng. Trong não bộ, sự phân bố này ngược lại ở một số vùng (vỏ não là chất xám bên ngoài).

Màng mềm (pia mater) là lớp màng não trong cùng, mỏng và bám sát bề mặt não và tủy sống. Màng nhện (arachnoid mater) nằm giữa màng cứng và màng mềm, màng cứng (dura mater) là lớp ngoài cùng và dày nhất. Khoang dưới nhện là không gian giữa màng nhện và màng mềm chứa dịch não tủy.

Thể chai (corpus callosum) là một bó sợi thần kinh lớn nhất trong não, kết nối hai bán cầu đại não, cho phép thông tin trao đổi giữa hai bán cầu. Các cấu trúc khác có chức năng khác nhau.

Đường gai - đồi thị bên (spinothalamic tract) dẫn truyền cảm giác đau, nhiệt và xúc giác thô sơ. Đường cột sau - bó liềm dẫn truyền cảm giác xúc giác tinh tế, rung và bản thể. Đường vỏ gai là đường vận động chính. Đường tiểu não liên quan đến điều hòa vận động.

Acetylcholine (ACh) là chất dẫn truyền thần kinh chính được sử dụng tại synapse thần kinh - cơ, nơi nơron vận động tiếp xúc với sợi cơ vân. ACh kích thích thụ thể nicotinic trên màng sợi cơ, gây khử cực và co cơ.

Dịch não tủy (CSF) được sản xuất chủ yếu bởi đám rối mạch mạc (choroid plexus) nằm trong các não thất. Đám rối mạch mạc là cấu trúc mạch máu đặc biệt được bao phủ bởi tế bào biểu mô tạo ra CSF bằng cách lọc máu.

Phản xạ đầu gối là một phản xạ đơn synapse, chỉ có một synapse giữa nơron cảm giác và nơron vận động trong cung phản xạ. Phản xạ đa synapse có nhiều hơn một synapse, phản xạ có điều kiện là phản xạ học được, phản xạ tự chủ điều hòa chức năng nội tạng.

Vỏ não trước trán đóng vai trò quan trọng trong các chức năng điều hành như lập kế hoạch, ra quyết định, kiểm soát xung động, trí nhớ làm việc và hành vi xã hội. Các chức năng khác thuộc về các vùng vỏ não khác.

Hệ thần kinh tự chủ (autonomic nervous system) điều hòa các chức năng nội tạng tự động, bao gồm hệ thần kinh giao cảm (sympathetic) và phó giao cảm (parasympathetic), hoạt động đối lập nhau để duy trì cân bằng nội môi. Hệ thần kinh vận động điều khiển cơ vân.

Hệ thần kinh trung ương bao gồm não bộ và tủy sống. Dây thần kinh sọ và dây thần kinh gai sống thuộc hệ thần kinh ngoại biên, kết nối hệ thần kinh trung ương với các cơ quan và mô trong cơ thể.

Võng mạc chứa các tế bào cảm thụ ánh sáng (tế bào que và tế bào nón) có khả năng chuyển đổi ánh sáng thành tín hiệu điện hóa, sau đó được truyền đến não bộ qua dây thần kinh thị giác để xử lý hình ảnh. Giác mạc và thủy tinh thể tập trung ánh sáng, mống mắt điều chỉnh lượng ánh sáng vào mắt.

Tiểu não đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa và phối hợp các cử động, duy trì thăng bằng và tư thế. Vỏ não vận động khởi phát vận động, vỏ não ngôn ngữ xử lý ngôn ngữ, vỏ não trước trán tham gia ra quyết định.

Não thất là hệ thống các khoang chứa dịch não tủy trong não bộ, bao gồm não thất bên, não thất ba, não thất tư và cống não kết nối não thất ba và bốn. Rãnh Sylvius (rãnh bên) là một rãnh lớn trên bề mặt vỏ não, không thuộc hệ thống não thất.

Ống bán khuyên và tiền đình (sacculus và utriculus) trong tai trong là hệ thống tiền đình, chịu trách nhiệm chính cho cảm giác thăng bằng và định hướng không gian. Ốc tai liên quan đến thính giác, xương bàn đạp và màng nhĩ truyền âm thanh.

Nơron là tế bào chuyên biệt có khả năng dẫn truyền xung thần kinh, thực hiện chức năng thu nhận, xử lý và truyền thông tin trong hệ thần kinh. Tế bào thần kinh đệm hỗ trợ nơron nhưng không phải đơn vị chức năng cơ bản. Synapse là cấu trúc kết nối giữa các nơron, hạch thần kinh là tập hợp thân nơron.

Dây thần kinh sọ não số II là dây thần kinh thị giác, có chức năng truyền tải thông tin thị giác từ võng mạc đến não bộ. Các dây thần kinh còn lại có số và chức năng khác nhau.

Tế bào Oligodendrocyte tạo ra myelin bao bọc các sợi trục nơron trong hệ thần kinh trung ương, giúp tăng tốc độ dẫn truyền xung thần kinh. Tế bào Schwann tạo myelin ở hệ thần kinh ngoại biên, tế bào hình sao và microglia có chức năng hỗ trợ và miễn dịch.

Ion canxi (Ca2+) đóng vai trò quan trọng trong việc giải phóng chất dẫn truyền thần kinh từ cúc synapse vào khe synapse. Khi điện thế hoạt động đến cúc synapse, kênh Ca2+ mở, Ca2+ đi vào, kích thích túi chứa chất dẫn truyền thần kinh hòa màng và giải phóng chất dẫn truyền.

Hippocampus đóng vai trò then chốt trong việc hình thành trí nhớ mới, đặc biệt là trí nhớ không gian (định hướng) và trí nhớ sự kiện (ký ức về các sự kiện). Hạnh nhân liên quan đến cảm xúc, đồi thị là trạm chuyển tiếp cảm giác, tiểu não điều hòa vận động.

Dây thần kinh hoành (phrenic nerve), xuất phát từ đám rối thần kinh cổ (chủ yếu C4), là dây thần kinh vận động chính cho cơ hoành, đóng vai trò thiết yếu trong hô hấp. Dây thần kinh lang thang có chức năng tự chủ rộng khắp, dây thần kinh liên sườn chi phối cơ liên sườn, dây thần kinh gai sống cổ có nhiều chức năng khác nhau.

Hệ thống lưới hoạt hóa (RAS) nằm trong thân não, đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa mức độ tỉnh táo, giấc ngủ - thức, sự chú ý và ý thức. RAS duy trì trạng thái kích thích của vỏ não, cần thiết cho sự tỉnh táo. Các chức năng khác thuộc về các hệ thống não bộ khác.

Thùy thái dương chứa vỏ não thính giác, là vùng chính xử lý thông tin âm thanh. Thùy trán liên quan đến chức năng điều hành và vận động, thùy đỉnh liên quan đến cảm giác thân thể, thùy chẩm liên quan đến thị giác.

Hàng rào máu não (BBB) được hình thành chủ yếu bởi các tế bào nội mô của mao mạch não và các liên kết chặt chẽ (tight junctions) giữa chúng, ngăn chặn sự khuếch tán tự do của nhiều chất từ máu vào não. Tế bào astrocyte hỗ trợ BBB nhưng không phải cấu trúc chính hình thành nó.

Thân não bao gồm hành não (medulla oblongata), cầu não (pons) và trung não (midbrain). Tiểu não nằm phía sau thân não và mặc dù liên quan chặt chẽ về chức năng, nhưng không được coi là một phần của thân não. Thân não điều khiển nhiều chức năng sống còn và là đường dẫn truyền thông tin giữa não và tủy sống.

Vùng Broca (thùy trán) liên quan đến sản xuất ngôn ngữ (nói và viết), vùng Wernicke (thùy thái dương) liên quan đến hiểu ngôn ngữ (nghe và đọc). Tổn thương các vùng này có thể gây ra các dạng mất ngôn ngữ.