Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Giải phẫu đại cương – Đề 8

Mô biểu mô có chức năng chính là bao phủ và bảo vệ bề mặt cơ thể, lót các khoang và ống dẫn, tạo thành các tuyến. Mô liên kết có chức năng liên kết, nâng đỡ và bảo vệ các mô khác. Mô cơ chịu trách nhiệm cho vận động. Mô thần kinh dẫn truyền xung thần kinh.

Tụy tạng vừa là tuyến ngoại tiết (tiết enzyme tiêu hóa) vừa là tuyến nội tiết (tiết insulin và glucagon). Gan, thận và dạ dày không phải là cơ quan nội tiết chính. Gan thuộc hệ tiêu hóa, thận thuộc hệ tiết niệu, dạ dày thuộc hệ tiêu hóa.

Tế bào là đơn vị sống cơ bản của cơ thể. Mô là tập hợp các tế bào cùng loại thực hiện chức năng chung. Cơ quan là tập hợp các mô khác nhau thực hiện chức năng cụ thể. Hệ cơ quan là tập hợp các cơ quan phối hợp thực hiện chức năng lớn hơn.

Sụn chun (elastic cartilage) có chứa nhiều sợi đàn hồi, giúp nó có độ dẻo dai và đàn hồi cao nhất trong các loại sụn. Nó được tìm thấy ở tai ngoài, sụn thanh quản và nắp thanh quản. Sụn trong phổ biến nhất, sụn sợi chịu lực kéo mạnh, sụn khớp là sụn trong đặc biệt ở bề mặt khớp.

Hệ bạch huyết có hai chức năng chính: (1) Miễn dịch: vận chuyển và lọc bạch huyết, chứa tế bào miễn dịch giúp bảo vệ cơ thể. (2) Dẫn lưu dịch mô: thu gom dịch thừa từ mô kẽ và trả lại hệ tuần hoàn. Vận chuyển oxy là chức năng của hệ tuần hoàn, tiêu hóa là của hệ tiêu hóa, điều hòa hormone là của hệ nội tiết.

Vị trí 'bụng' hoặc 'phía trước' trong giải phẫu học được gọi là 'trước' (Anterior) hoặc 'bụng' (Ventral). 'Sau' (Posterior) hoặc 'lưng' (Dorsal) chỉ vị trí phía sau. 'Trên' (Superior) hoặc 'đầu' (Cranial) và 'dưới' (Inferior) hoặc 'đuôi' (Caudal) chỉ vị trí theo chiều dọc.

Khoang sọ (cranial cavity) là khoang nằm trong hộp sọ, chứa não bộ và các cấu trúc liên quan. Các khoang khác chứa các cơ quan khác nhau: khoang bụng chứa cơ quan tiêu hóa, khoang chậu chứa cơ quan sinh dục và bài tiết, khoang ngực chứa tim và phổi.

Mô thần kinh được cấu tạo từ các tế bào thần kinh (neuron) và tế bào thần kinh đệm (glial cell). Neuron có khả năng dẫn truyền xung thần kinh, cho phép truyền thông tin nhanh chóng giữa các bộ phận của cơ thể. Các mô khác không có chức năng này.

Khoang ngực (thoracic cavity) là khoang cơ thể nằm ở phần trên của thân mình, chứa tim, phổi, thực quản và các mạch máu lớn. Khoang bụng chứa các cơ quan tiêu hóa, khoang chậu chứa các cơ quan sinh dục và bài tiết, khoang sọ chứa não.

Mô mỡ (adipose tissue) là một loại mô liên kết chuyên biệt, có chức năng chính là dự trữ năng lượng dưới dạng triglyceride (mỡ). Ngoài ra, mô mỡ còn có vai trò cách nhiệt và bảo vệ cơ học. Các mô liên kết khác có chức năng khác: sụn nâng đỡ, xương nâng đỡ và bảo vệ, máu vận chuyển chất.

Hệ bài tiết (chủ yếu là thận) có chức năng chính là lọc máu và loại bỏ chất thải, đặc biệt là chất thải nitơ (urea, creatinine) được tạo ra từ quá trình chuyển hóa protein. Hệ tiêu hóa loại bỏ chất thải rắn, hệ hô hấp loại bỏ CO2, hệ tuần hoàn vận chuyển chất thải nhưng không trực tiếp loại bỏ.

Hệ thần kinh và hệ nội tiết phối hợp chặt chẽ để điều hòa và kiểm soát hầu hết các hoạt động của cơ thể, bao gồm cả hoạt động của các hệ cơ quan khác. Hệ hô hấp đảm bảo cung cấp oxy, hệ tiêu hóa hấp thụ dinh dưỡng, hệ bài tiết loại bỏ chất thải, nhưng không phải hệ điều hòa chính.

Thuật ngữ 'ngoài màng bụng' (retroperitoneal) chỉ vị trí của các cơ quan nằm ở phía sau phúc mạc thành bụng, không được phúc mạc bao phủ hoàn toàn. Các cơ quan trong khoang phúc mạc (intraperitoneal) được phúc mạc bao phủ. Vị trí giữa phúc mạc tạng và thành không phải là 'ngoài màng bụng'. Vị trí trước phúc mạc thành bụng không có ý nghĩa trong giải phẫu bụng.

Hướng 'bên' (Lateral) trong giải phẫu học dùng để chỉ vị trí xa đường giữa của cơ thể. 'Gần đường giữa' là 'trong' (Medial). 'Phía trên' là 'trên' (Superior) hoặc 'đầu' (Cranial/Cephalic), 'phía dưới' là 'dưới' (Inferior) hoặc 'đuôi' (Caudal).

Hệ hô hấp (phổi và đường dẫn khí) có chức năng chính là trao đổi khí, lấy oxy từ không khí vào máu và loại bỏ carbon dioxide từ máu ra ngoài. Hệ tuần hoàn vận chuyển khí, hệ tiêu hóa hấp thụ dinh dưỡng, hệ bài tiết loại bỏ chất thải lỏng và rắn.

Thuật ngữ 'gần gốc chi' được gọi là 'đầu gần' (Proximal), và 'xa gốc chi' được gọi là 'đầu xa' (Distal). Đây là các thuật ngữ chỉ vị trí tương đối trên chi so với gốc chi. Các cặp thuật ngữ khác mô tả vị trí theo hướng khác (trong/ngoài, trên/dưới, trước/sau).

Khớp hoạt dịch là loại khớp có cấu trúc phức tạp nhất, bao gồm bao khớp, sụn khớp và dịch hoạt dịch, cho phép cử động tự do nhất giữa các xương. Khớp sợi và khớp sụn ít hoặc không có cử động. Khớp bán động cho phép một lượng cử động hạn chế.

Cơ tim là một loại cơ đặc biệt chỉ có ở tim, mặc dù có vân nhưng nó không thuộc loại cơ vân theo nghĩa hẹp (cơ xương). Cơ vân (cơ xương) là loại cơ gắn vào xương, chịu trách nhiệm cho vận động có ý thức. Cơ nhị đầu cánh tay, cơ đùi trước và cơ bụng đều là cơ vân.

Mặt phẳng cắt dọc giữa (midsagittal plane) là mặt phẳng đứng dọc chia cơ thể thành hai nửa đối xứng phải và trái. Nó còn được gọi là mặt phẳng giữa hoặc mặt phẳng dọc giữa. Các mặt phẳng khác có chức năng chia cơ thể theo hướng khác.

Thuật ngữ 'Đầu gần' (Proximal) trong giải phẫu học dùng để chỉ vị trí gần gốc chi hoặc gần điểm bám của một cấu trúc so với một điểm tham chiếu khác trên cùng chi hoặc cấu trúc đó. 'Đầu xa' (Distal) ngược lại, chỉ vị trí xa gốc chi hơn. 'Hướng tâm' và 'Hướng trục' không liên quan trực tiếp đến vị trí gần gốc chi.

Thuật ngữ 'trung gian' (Intermediate) trong giải phẫu học dùng để chỉ vị trí nằm giữa hai cấu trúc khác. 'Gần bề mặt' là 'nông' (Superficial), 'xa bề mặt' là 'sâu' (Deep), 'ở phía sau' là 'sau' (Posterior).

Hệ thần kinh trung ương (CNS) bao gồm não bộ và tủy sống, là trung tâm xử lý thông tin chính của cơ thể. Dây thần kinh sọ não thuộc hệ thần kinh ngoại biên (PNS), kết nối não bộ với các cơ quan và mô ngoại vi. Tiểu não là một phần của não bộ.

Khí quản là một phần của hệ hô hấp, có chức năng dẫn khí vào và ra khỏi phổi. Thực quản, túi mật và ruột non đều là các bộ phận của hệ tiêu hóa, tham gia vào quá trình tiêu hóa và hấp thụ thức ăn.

Xương (thuộc hệ xương) có nhiều chức năng quan trọng bao gồm nâng đỡ cơ thể, bảo vệ các cơ quan nội tạng (ví dụ: xương sườn bảo vệ phổi và tim, hộp sọ bảo vệ não), và là nơi tạo ra tế bào máu (tủy xương). Co cơ là chức năng của mô cơ, dẫn truyền xung thần kinh là chức năng của mô thần kinh, trao đổi khí là chức năng của hệ hô hấp.

Mặt phẳng trán (hay mặt phẳng vành) chia cơ thể thành nửa trước (phía bụng) và nửa sau (phía lưng). Mặt phẳng đứng dọc giữa chia cơ thể thành nửa phải và nửa trái. Mặt phẳng ngang chia cơ thể thành phần trên và phần dưới.

Hệ tuần hoàn có chức năng chính là vận chuyển máu, mang theo oxy, chất dinh dưỡng, hormone và các chất khác đến các tế bào và mô trong cơ thể, đồng thời loại bỏ chất thải trao đổi chất. Hệ bài tiết đảm nhận chức năng loại bỏ chất thải. Hệ thần kinh và nội tiết tham gia điều hòa nhiệt độ. Hệ miễn dịch bảo vệ cơ thể.

Da (hệ bì) có nhiều chức năng quan trọng bao gồm bảo vệ, điều hòa nhiệt độ, cảm giác và sản xuất vitamin D. Vận chuyển oxy đến các tế bào là chức năng của hệ tuần hoàn, không phải hệ bì.

Cơ vân là một loại mô cơ, chịu trách nhiệm cho vận động có ý thức. Sụn, xương và máu đều là các loại mô liên kết, có chức năng nâng đỡ, bảo vệ và liên kết các bộ phận khác của cơ thể.

Mô liên kết có đặc điểm nổi bật là tế bào nằm rải rác trong chất nền ngoại bào phong phú. Chất nền này quyết định tính chất cơ học của mô liên kết (ví dụ: cứng chắc của xương, dẻo dai của sụn, lỏng của máu). Các mô khác có ít chất nền ngoại bào hơn.

Mô cơ có đặc tính co rút, tạo ra lực và vận động. Có ba loại mô cơ: cơ vân (skeletal), cơ trơn (smooth) và cơ tim (cardiac). Mô liên kết nâng đỡ và liên kết, mô thần kinh dẫn truyền xung điện, mô biểu mô bảo vệ và bao phủ.