Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Giải phẫu bệnh – Đề 4

Ung thư biểu mô (carcinoma) là loại ung thư phổ biến nhất, có nguồn gốc từ mô biểu mô, là lớp mô phủ bề mặt cơ thể, lót các khoang và ống trong cơ thể, và tạo thành các tuyến. Ví dụ về ung thư biểu mô bao gồm ung thư phổi, ung thư vú, ung thư đại tràng.

Xét nghiệm tế bào học (cytology) nghiên cứu tế bào riêng lẻ hoặc nhóm nhỏ tế bào, thường thu được qua phết tế bào hoặc chọc hút kim nhỏ. Xét nghiệm mô học (histology) nghiên cứu cấu trúc mô, thường cần lấy mẫu mô lớn hơn qua sinh thiết hoặc phẫu thuật. Cả hai đều quan trọng trong chẩn đoán bệnh.

Apoptosis (chết tế bào theo chương trình) là một quá trình chết tế bào có trật tự, không gây viêm. Các cơ chế chính bao gồm hoạt hóa caspase, phân mảnh DNA, co rút tế bào và hình thành thể apoptosis để tế bào bị thực bào một cách sạch sẽ. Giải phóng nội dung tế bào gây viêm là đặc điểm của hoại tử (necrosis), không phải apoptosis.

Trong bệnh hen suyễn, viêm mạn tính chủ yếu xảy ra ở tiểu phế quản, dẫn đến phù nề niêm mạc, tăng tiết chất nhầy và co thắt cơ trơn phế quản, gây ra tắc nghẽn đường thở và các triệu chứng của hen suyễn. Phế nang ít bị ảnh hưởng trực tiếp bởi quá trình viêm trong hen suyễn.

U ác tính (malignant tumor), hay còn gọi là ung thư, có đặc điểm chính là khả năng xâm lấn mô xung quanh và di căn đến các cơ quan xa qua đường máu hoặc bạch huyết. U lành tính không có khả năng xâm lấn và di căn. U nang là khối chứa dịch, không phải khối u thực sự. U hạt là tổn thương viêm mạn tính.

Thiếu máu cục bộ (ischemia) là tình trạng giảm hoặc ngừng cung cấp máu đến một mô hoặc cơ quan, dẫn đến giảm cung cấp oxy (hypoxia) và chất dinh dưỡng cần thiết cho tế bào. Điều này gây ra tổn thương tế bào do thiếu năng lượng và tích tụ các sản phẩm chuyển hóa độc hại.

Viêm mạn tính được đặc trưng bởi sự xâm nhập chủ yếu của tế bào lympho (Lymphocytes) và đại thực bào (Macrophages). Các tế bào này tham gia vào quá trình trình diện kháng nguyên, sản xuất cytokine và chemokine, và thực bào, duy trì phản ứng viêm kéo dài. Bạch cầu đa nhân trung tính chiếm ưu thế trong viêm cấp tính.

Dị sản (Metaplasia) là sự thay đổi có thể đảo ngược, trong đó một loại tế bào trưởng thành (biểu mô hoặc trung mô) được thay thế bằng một loại tế bào trưởng thành khác. Đây thường là một cơ chế bảo vệ để thích ứng với môi trường bất lợi, ví dụ như dị sản biểu mô trụ thành biểu mô lát tầng ở khí quản của người hút thuốc lá.

Ung thư hạch (lymphoma) là loại ung thư có nguồn gốc từ tế bào lympho, là một loại tế bào bạch cầu quan trọng của hệ thống miễn dịch. Ung thư hạch có thể phát triển từ hạch bạch huyết hoặc các cơ quan khác chứa mô lympho.

Năm dấu hiệu chính của viêm cấp tính là: sưng (tumor), nóng (calor), đỏ (rubor), đau (dolor) và mất chức năng (functio laesa). Ngứa (pruritus) không phải là một trong các dấu hiệu cardinal này, mặc dù có thể xảy ra trong một số trường hợp viêm.

Phù trong viêm cấp tính xảy ra do tăng tính thấm thành mạch máu, làm cho protein huyết tương và dịch thoát ra khỏi lòng mạch vào mô kẽ. Điều này làm tăng áp lực thủy tĩnh mô kẽ và giảm áp lực keo huyết tương, dẫn đến tích tụ dịch.

Hang lao là tổn thương đặc trưng của lao phổi thứ phát, hình thành do hoại tử bã đậu và hóa lỏng trong trung tâm nốt lao, sau đó vỡ ra phế quản tạo thành hang. Các tổn thương khác có thể gặp trong lao phổi nhưng hang lao là đặc trưng nhất về mặt đại thể.

Mô liên kết, đặc biệt là mô hạt (granulation tissue) và sau đó là mô sẹo (scar tissue), đóng vai trò chính trong việc thay thế mô bị tổn thương trong quá trình lành vết thương. Mô hạt chứa nguyên bào sợi và mạch máu mới, dần dần trưởng thành thành mô sẹo xơ hóa.

Hẹp động mạch vành do xơ vữa động mạch là nguyên nhân phổ biến nhất gây nhồi máu cơ tim. Mảng xơ vữa động mạch có thể nứt vỡ, hình thành huyết khối làm tắc nghẽn hoàn toàn dòng máu đến cơ tim, gây ra hoại tử cơ tim vùng bị thiếu máu.

Bệnh tự miễn (autoimmune disease) là tình trạng hệ thống miễn dịch của cơ thể nhận diện nhầm các thành phần bình thường của cơ thể (tự kháng nguyên) là lạ và tấn công chúng, gây tổn thương và bệnh tật. Các đáp án khác mô tả các mục tiêu tấn công của hệ miễn dịch trong các bệnh nhiễm trùng và ung thư.

Đột biến vô nghĩa (Nonsense mutation) là loại đột biến điểm thay đổi một codon mã hóa amino acid thành một codon kết thúc (codon vô nghĩa), dẫn đến kết thúc sớm quá trình dịch mã và tạo ra protein ngắn và thường không chức năng. Các loại đột biến khác có tác động khác nhau đến protein.

Bệnh võng mạc do đái tháo đường (diabetic retinopathy) là biến chứng vi mạch phổ biến nhất của bệnh đái tháo đường ảnh hưởng đến mắt. Tình trạng tăng đường huyết kéo dài gây tổn thương mạch máu nhỏ ở võng mạc, có thể dẫn đến mù lòa nếu không được điều trị.

Chẩn đoán hình ảnh (ví dụ: CT, MRI, PET) đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá giai đoạn của ung thư, giúp xác định kích thước khối u, sự xâm lấn tại chỗ, và sự di căn đến hạch bạch huyết và các cơ quan xa. Sinh thiết xác định loại ung thư, nhưng chẩn đoán hình ảnh cần thiết để đánh giá mức độ lan rộng của bệnh.

Viêm u hạt là một dạng đặc biệt của viêm mạn tính, đặc trưng bởi sự hình thành u hạt, là tập hợp các tế bào viêm mạn tính, chủ yếu là đại thực bào hoạt hóa (tế bào dạng biểu mô), tế bào lympho và đôi khi có tế bào khổng lồ đa nhân. Lao, sarcoidosis và bệnh Crohn là những ví dụ về bệnh viêm u hạt.

Quá sản (Hyperplasia) là sự tăng số lượng tế bào, khác với phì đại (Hypertrophy) là tăng kích thước tế bào. Loạn sản và dị sản là những thay đổi bất thường khác của tế bào.

Xét nghiệm hóa mô miễn dịch (immunohistochemistry) sử dụng kháng thể để phát hiện protein đặc hiệu trong tế bào và mô. Kỹ thuật này rất hữu ích trong giải phẫu bệnh để chẩn đoán phân biệt các loại ung thư, xác định nguồn gốc tế bào, và đánh giá các dấu ấn sinh học khác.

Bạch cầu đa nhân trung tính (Neutrophils) là tế bào viêm chủ đạo trong giai đoạn sớm của viêm cấp tính, chúng nhanh chóng đến ổ viêm để thực bào và giải phóng các chất trung gian viêm. Các tế bào khác tham gia vào giai đoạn muộn hơn hoặc trong viêm mạn tính.

Viêm loét đại tràng mạn tính (ulcerative colitis) là một bệnh viêm ruột mạn tính, tổn thương viêm chủ yếu giới hạn ở lớp niêm mạc và dưới niêm mạc của đại tràng. Bệnh Crohn, một bệnh viêm ruột mạn tính khác, có thể ảnh hưởng đến toàn bộ chiều dày thành ruột và ở bất kỳ vị trí nào của đường tiêu hóa.

Hoại tử hóa lỏng (Liquefactive necrosis) thường xảy ra ở não do thiếu máu cục bộ, tế bào thần kinh và tế bào thần kinh đệm bị tiêu hủy, tạo thành khối dịch. Các loại hoại tử khác có đặc điểm và vị trí thường gặp khác nhau.

Tế bào Ito (tế bào hình sao gan) là tế bào chính chịu trách nhiệm cho quá trình xơ hóa trong xơ gan. Khi gan bị tổn thương mạn tính, tế bào Ito được hoạt hóa, chuyển đổi thành nguyên bào sợi và sản xuất quá mức collagen, dẫn đến xơ hóa và thay đổi cấu trúc gan.

Sinh thiết và giải phẫu bệnh là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán xác định ung thư. Bằng cách quan sát mô bệnh học dưới kính hiển vi, bác sĩ giải phẫu bệnh có thể xác định loại tế bào ung thư, độ ác tính và các đặc điểm khác quan trọng cho điều trị và tiên lượng. Các xét nghiệm khác có thể gợi ý ung thư nhưng không đủ để chẩn đoán xác định.

Loạn sản biểu mô (Epithelial dysplasia) là một tình trạng tiền ung thư, thể hiện sự tăng sinh và bất thường về hình thái của tế bào biểu mô, có nguy cơ tiến triển thành ung thư. Các loại u khác được liệt kê thường lành tính (u tuyến, u xơ, u mỡ).

Di căn (metastasis) là quá trình tế bào ung thư lan rộng từ khối u nguyên phát đến các cơ quan hoặc mô khác trong cơ thể, tạo thành các khối u thứ phát. Đây là đặc điểm quan trọng phân biệt ung thư ác tính với u lành tính.

Nhiễm độc tế bào (cytotoxicity) thường gây tổn thương trực tiếp đến màng tế bào và bào quan, làm rối loạn chức năng tế bào và dẫn đến chết tế bào. Các hóa chất độc hại có thể tác động lên nhiều bào quan khác nhau, gây ra các loại tổn thương tế bào khác nhau.

Đột biến soma (Somatic mutation) xảy ra trong các tế bào cơ thể (tế bào soma) sau khi thụ tinh, và do đó không di truyền cho thế hệ sau. Đột biến dòng mầm (Germline mutation) xảy ra trong tế bào sinh sản (tinh trùng hoặc trứng) và có thể di truyền cho con cái. Đột biến trội và lặn là cách phân loại dựa trên biểu hiện kiểu hình, không liên quan trực tiếp đến khả năng di truyền.