Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Địa lý kinh tế – Đề 8

Đô thị hóa mở rộng làm tăng nhu cầu về tài nguyên nước và đất ở khu vực nông thôn để phục vụ cho đô thị (như cung cấp nước, thực phẩm, vật liệu xây dựng), gây áp lực lên tài nguyên và có thể dẫn đến suy thoái môi trường nông thôn.

Toàn cầu hóa kinh tế được thúc đẩy bởi việc giảm rào cản thương mại (ví dụ, giảm thuế quan), chứ không phải sự gia tăng. Các yếu tố khác như công nghệ, tổ chức quốc tế và giảm chi phí vận chuyển đều hỗ trợ toàn cầu hóa.

Du lịch sinh thái (ecotourism) được thiết kế để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và văn hóa, đồng thời mang lại lợi ích kinh tế cho cộng đồng địa phương và góp phần vào bảo tồn thiên nhiên và văn hóa. Du lịch đại trà và các loại hình du lịch khác có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực hơn.

HDI là chỉ số tổng hợp đo lường sự phát triển con người dựa trên ba khía cạnh chính: sức khỏe (tuổi thọ), giáo dục (trình độ học vấn) và thu nhập (mức sống). Mức độ ô nhiễm môi trường KHÔNG nằm trong các thành phần cấu thành HDI.

Sở thích cá nhân của người tiêu dùng có thể ảnh hưởng đến nhu cầu và thị trường, nhưng KHÔNG phải là yếu tố *chính* quyết định sự phân bố không gian rộng lớn của các hoạt động kinh tế như vị trí tài nguyên, giao thông, chính sách, văn hóa.

Chuỗi giá trị toàn cầu (GVC) mô tả quá trình sản xuất một sản phẩm được phân chia thành nhiều giai đoạn khác nhau, và mỗi giai đoạn này có thể được thực hiện ở các quốc gia khác nhau, tận dụng lợi thế về chi phí, kỹ năng, nguồn lực của từng quốc gia.

Đường thủy, đặc biệt là đường biển, có khả năng vận chuyển khối lượng hàng hóa rất lớn trên các quãng đường dài với chi phí vận chuyển tính trên đơn vị hàng hóa thấp nhất so với các loại hình vận tải khác.

Tính kết dính (agglomeration) là xu hướng các hoạt động kinh tế tập trung lại với nhau. Lợi ích chính là tiết kiệm chi phí chung (ví dụ, sử dụng chung cơ sở hạ tầng, dịch vụ hỗ trợ) và tăng cường trao đổi thông tin, kiến thức, tạo môi trường thuận lợi cho đổi mới và phát triển.

Lý thuyết lợi thế so sánh của Ricardo tập trung vào sự khác biệt về chi phí cơ hội giữa các quốc gia. Mỗi quốc gia nên chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội thấp hơn, và nhập khẩu hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội cao hơn.

Lý thuyết vòng đời sản phẩm cho rằng, khi sản phẩm trưởng thành và tiêu chuẩn hóa, sản xuất có xu hướng chuyển từ các nước phát triển (nơi có chi phí lao động cao) sang các nước đang phát triển (nơi có chi phí lao động thấp hơn) để duy trì lợi thế cạnh tranh về chi phí.

Kinh tế học quy mô là lợi thế về chi phí mà doanh nghiệp có được khi tăng quy mô sản xuất. Khi sản lượng tăng, chi phí cố định được phân bổ trên nhiều đơn vị sản phẩm hơn, dẫn đến chi phí sản xuất bình quân trên mỗi đơn vị sản phẩm giảm xuống.

'Chảy máu chất xám' là hiện tượng người có trình độ chuyên môn cao di cư ra nước ngoài. Điều này làm các nước đang phát triển mất đi nguồn nhân lực quan trọng cho phát triển kinh tế, khoa học và xã hội, cản trở tiềm năng phát triển.

Mục tiêu chính của khu kinh tế đặc biệt là tạo ra môi trường kinh doanh ưu đãi (về thuế, thủ tục hành chính...) để thu hút đầu tư nước ngoài, thúc đẩy sản xuất hướng vào xuất khẩu và tạo việc làm.

Cụm công nghiệp tạo ra môi trường tập trung các doanh nghiệp cùng ngành hoặc liên quan, giúp các doanh nghiệp dễ dàng chia sẻ nguồn lao động có kỹ năng, tiếp cận dịch vụ hỗ trợ chuyên biệt, học hỏi lẫn nhau và giảm chi phí giao dịch.

Rau xanh và hoa quả tươi là những sản phẩm dễ hư hỏng, cần vận chuyển nhanh chóng đến thị trường tiêu thụ để đảm bảo chất lượng và giảm thiểu tổn thất. Khoảng cách vận chuyển càng xa, chi phí và rủi ro càng cao.

Phạm vi của hàng hóa (range) trong lý thuyết địa điểm trung tâm là khoảng cách xa nhất mà người tiêu dùng sẵn lòng đi để mua một loại hàng hóa hoặc dịch vụ. Vượt quá khoảng cách này, người tiêu dùng sẽ chọn địa điểm trung tâm khác gần hơn.

Công nghiệp phần mềm là ngành dịch vụ, giá trị gia tăng chủ yếu nằm ở trí tuệ và kỹ năng. Nó ít phụ thuộc vào tài nguyên thiên nhiên hay khí hậu so với nông nghiệp, khai thác khoáng sản hay du lịch biển. Vị trí địa lý ít ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất phần mềm.

Đô thị hóa quá nhanh, vượt quá khả năng đáp ứng về cơ sở hạ tầng và dịch vụ của đô thị, thường dẫn đến tình trạng thiếu nhà ở, giá nhà đất tăng cao, hình thành các khu ổ chuột và nhà ở không chính thức do người dân nghèo không đủ khả năng chi trả nhà ở chính thức.

Chính sách phân cấp đô thị nhằm mục tiêu phát triển một hệ thống các đô thị có quy mô và chức năng khác nhau, phân bố hợp lý trên lãnh thổ, để giảm áp lực tập trung dân số và kinh tế quá mức vào một vài đô thị lớn nhất, đồng thời thúc đẩy phát triển cân bằng giữa các vùng.

Dịch vụ y tế cơ sở là dịch vụ thiết yếu, cần thiết cho mọi người dân và phải dễ dàng tiếp cận. Do đó, chúng thường được phân bố rộng khắp, gần nơi dân cư sinh sống để đảm bảo khả năng tiếp cận dịch vụ y tế ban đầu.

Yếu tố 'kéo' (pull factors) là những yếu tố hấp dẫn người di cư đến một địa điểm mới. Cơ hội việc làm tốt hơn, thu nhập cao hơn và chất lượng cuộc sống tốt hơn là các yếu tố kéo. Thiên tai và xung đột là yếu tố 'đẩy' (push factors), buộc người dân phải rời khỏi nơi sinh sống.

Chính sách công nghiệp hóa hướng nội tập trung vào việc xây dựng và phát triển các ngành công nghiệp trong nước để sản xuất hàng hóa thay thế cho hàng nhập khẩu, nhằm giảm sự phụ thuộc vào nước ngoài và thúc đẩy công nghiệp hóa.

Vốn xã hội đề cập đến các nguồn lực và lợi ích phát sinh từ mạng lưới quan hệ xã hội, niềm tin, sự hợp tác và các chuẩn mực chung trong một cộng đồng hoặc khu vực. Thể chế chính trị là yếu tố thuộc về thể chế nhà nước, không trực tiếp cấu thành vốn xã hội, mặc dù thể chế có thể ảnh hưởng đến sự hình thành và vận hành của vốn xã hội.

Mô hình 'thành phố trung tâm và vùng phụ cận' tập trung vào sự phân chia kinh tế và xã hội giữa khu vực đô thị trung tâm (core) phát triển và khu vực nông thôn phụ cận (periphery) kém phát triển hơn, thường trong phạm vi một quốc gia hoặc vùng lãnh thổ.

Tính dễ tổn thương kinh tế đề cập đến mức độ nhạy cảm và khả năng bị tổn thương của một khu vực kinh tế trước các yếu tố gây sốc bên ngoài, như khủng hoảng kinh tế, biến động thị trường, thiên tai, dịch bệnh... Khả năng phục hồi sau các cú sốc này cũng là một phần của tính dễ tổn thương.

Đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ do đô thị thường mang lại cơ hội việc làm tốt hơn, thu nhập cao hơn, sự phát triển công nghiệp và dịch vụ, cũng như cơ sở hạ tầng và dịch vụ công cộng tốt hơn so với nông thôn. Chất lượng cuộc sống *cao hơn* ở nông thôn KHÔNG phải là động lực đô thị hóa, mà ngược lại, nhiều người di cư từ nông thôn ra đô thị để tìm kiếm chất lượng cuộc sống tốt hơn (dù thực tế có thể khác nhau).

Chỉ số Gini là thước đo mức độ bất bình đẳng trong phân phối thu nhập hoặc của cải trong một quốc gia. Chỉ số Gini càng cao, bất bình đẳng càng lớn; chỉ số Gini càng thấp, phân phối thu nhập càng bình đẳng hơn.

Lý thuyết cực tăng trưởng nhấn mạnh vai trò của các ngành công nghiệp đầu tàu (propulsive industries) có khả năng tạo ra hiệu ứng lan tỏa (spread effects) đến các ngành và khu vực khác, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vùng. Cực tăng trưởng là trung tâm của các ngành công nghiệp này.

Mô hình Von Thünen tập trung vào ảnh hưởng của chi phí vận chuyển đến thị trường đến việc lựa chọn loại cây trồng và vật nuôi. Các loại hình nông nghiệp có chi phí vận chuyển cao (như rau quả tươi) sẽ được trồng gần thị trường hơn so với các loại hình có chi phí vận chuyển thấp (như ngũ cốc).

Công nghiệp luyện kim cần lượng lớn nguyên liệu thô (quặng) có khối lượng lớn và giá trị thấp. Vận chuyển quặng đi xa tốn kém, nên nhà máy luyện kim thường đặt gần mỏ quặng để giảm chi phí vận chuyển đầu vào.