Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Địa lý kinh tế – Đề 11

GIS là công cụ mạnh mẽ để thu thập, lưu trữ, phân tích và hiển thị dữ liệu không gian. Trong địa lý kinh tế, GIS giúp phân tích sự phân bố không gian của các hoạt động kinh tế, mối quan hệ không gian giữa chúng, và hỗ trợ ra quyết định trong quy hoạch và quản lý kinh tế.

Địa hình là yếu tố tự nhiên, thuộc nhóm yếu tố tự nhiên ảnh hưởng đến kinh tế. Các yếu tố còn lại (dân số, cơ sở hạ tầng, thể chế chính trị) đều thuộc nhóm yếu tố kinh tế - xã hội.

Công nghệ thông tin và giao thông vận tải phát triển vượt bậc đã giảm chi phí và thời gian kết nối giữa các quốc gia, tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại, đầu tư và di chuyển lao động quốc tế, thúc đẩy toàn cầu hóa kinh tế.

Nông nghiệp phụ thuộc lớn vào điều kiện tự nhiên như đất đai, khí hậu, nguồn nước, vốn là các yếu tố chịu ảnh hưởng mạnh mẽ bởi vị trí địa lý.

Địa lý kinh tế cung cấp cơ sở khoa học để hiểu rõ sự phân bố không gian của các hoạt động kinh tế, các yếu tố ảnh hưởng, và mối quan hệ giữa chúng. Từ đó, nó giúp các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp đưa ra các quyết định quy hoạch, đầu tư và phát triển kinh tế - xã hội một cách hiệu quả, phù hợp với điều kiện địa lý và nguồn lực của từng vùng, quốc gia.

Phi công nghiệp hóa là quá trình giảm tỷ trọng của ngành công nghiệp trong cơ cấu kinh tế, thường đi kèm với sự tăng trưởng của khu vực dịch vụ, đặc biệt là các dịch vụ cao cấp như tài chính, công nghệ thông tin, và dịch vụ chuyên nghiệp.

Vốn xã hội là nguồn lực vô hình quan trọng, bao gồm mạng lưới xã hội, lòng tin, sự hợp tác, và các chuẩn mực xã hội. Vốn xã hội tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch kinh tế, giảm chi phí giao dịch, thúc đẩy đổi mới và tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là ở cấp độ địa phương và khu vực.

Đô thị hóa thường đi kèm với sự phát triển của ngành dịch vụ và công nghiệp do nhu cầu tiêu dùng và sản xuất tăng cao ở khu vực đô thị, đồng thời giảm tỷ trọng nông nghiệp do chuyển dịch lao động và đất đai.

Nền kinh tế chia sẻ dựa trên việc tận dụng tài sản nhàn rỗi (nhà ở, xe cộ, kỹ năng,...) để cung cấp dịch vụ hoặc cho thuê thông qua nền tảng trực tuyến. Mô hình này làm mờ ranh giới giữa người sản xuất và người tiêu dùng, vì người tiêu dùng cũng có thể trở thành nhà cung cấp dịch vụ (ví dụ: cho thuê nhà qua Airbnb, lái xe công nghệ).

Các MNCs đóng vai trò ngày càng lớn trong nền kinh tế toàn cầu, chi phối phần lớn dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), thương mại quốc tế, và chuyển giao công nghệ, do phạm vi hoạt động rộng khắp và sức mạnh kinh tế lớn mạnh của họ.

Trong lý thuyết địa điểm trung tâm, 'tầm với' (range) là khoảng cách tối đa mà người tiêu dùng sẵn sàng di chuyển để tiếp cận một hàng hóa hoặc dịch vụ. Nó là một trong hai yếu tố chính (cùng với ngưỡng - threshold) quyết định sự tồn tại và quy mô của các địa điểm trung tâm.

Chính sách kinh tế là yếu tố thuộc về con người và xã hội, không phải yếu tố tự nhiên. Các yếu tố còn lại (khí hậu, địa hình, tài nguyên) đều là yếu tố tự nhiên có ảnh hưởng đến kinh tế.

Hành lang kinh tế Đông - Tây là một sáng kiến liên kết các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á thông qua việc phát triển hạ tầng giao thông (đường bộ, đường sắt, cảng biển) để tăng cường thương mại, đầu tư, du lịch và hợp tác kinh tế giữa các vùng và quốc gia dọc theo hành lang.

Cụm công nghiệp hình thành khi các doanh nghiệp cùng ngành hoặc có liên quan (nhà cung cấp, khách hàng,...) tập trung gần nhau về mặt địa lý. Sự tập trung này tạo ra lợi thế về kinh tế ngoại sinh, chia sẻ nguồn lực, thông tin, và kỹ năng, thúc đẩy sự đổi mới và cạnh tranh.

Tái cấu trúc không gian là quá trình biến đổi sâu sắc trong cách thức tổ chức không gian của các hoạt động kinh tế và xã hội, bao gồm sự thay đổi trong phân bố dân cư, công nghiệp, dịch vụ, hạ tầng, và mối quan hệ giữa các vùng, khu vực. Quá trình này thường diễn ra dưới tác động của toàn cầu hóa, công nghệ, và chính sách phát triển.

Biến đổi khí hậu tác động trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp, ngư nghiệp, du lịch, và gây thiệt hại về cơ sở hạ tầng do thiên tai, dẫn đến những hậu quả kinh tế lớn. Tuy nhiên, việc gia tăng thất nghiệp ở đô thị không phải là hệ quả trực tiếp và duy nhất của biến đổi khí hậu.

Mô hình cực tăng trưởng cho rằng phát triển vùng hiệu quả nhất khi tập trung nguồn lực vào một số 'cực' (thường là các đô thị lớn hoặc ngành kinh tế mũi nhọn) để tạo ra hiệu ứng lan tỏa, thúc đẩy phát triển kinh tế cho cả vùng.

Bất bình đẳng vùng thể hiện sự chênh lệch về mức độ phát triển kinh tế - xã hội giữa các vùng lãnh thổ trong một quốc gia hoặc khu vực. Chỉ số thu nhập bình quân đầu người và các chỉ số về mức sống (giáo dục, y tế,...) thường được sử dụng để đo lường sự bất bình đẳng này.

Kinh tế xanh hướng tới phát triển kinh tế bền vững, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Năng lượng tái tạo là ngành kinh tế xanh điển hình vì sử dụng nguồn năng lượng sạch, giảm phát thải khí nhà kính và ô nhiễm môi trường.

Mô hình thế giới hệ thống của Immanuel Wallerstein chia thế giới thành ba nhóm quốc gia: trung tâm (core), ngoại vi (periphery), và bán ngoại vi (semi-periphery), dựa trên vai trò của chúng trong hệ thống kinh tế toàn cầu và mối quan hệ bất bình đẳng giữa các nhóm.

Mục tiêu chính của SEZ là tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi hơn (ưu đãi thuế, thủ tục hành chính đơn giản,...) để thu hút vốn đầu tư nước ngoài, thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu, góp phần tăng trưởng kinh tế.

Sức ép khoảng cách là trở ngại do chi phí và thời gian vận chuyển, thông tin tăng lên khi khoảng cách địa lý tăng. Công nghệ thông tin và truyền thông phát triển giúp giảm chi phí và thời gian liên lạc, trao đổi thông tin, làm giảm sức ép khoảng cách trong hoạt động kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ và thương mại điện tử.

Công nghiệp khai khoáng và luyện kim cần sử dụng lượng lớn nguyên liệu thô, thường có trọng lượng lớn và chi phí vận chuyển cao. Do đó, việc đặt nhà máy gần nguồn nguyên liệu giúp giảm chi phí vận chuyển đầu vào.

Địa lý kinh tế tập trung vào việc nghiên cứu vị trí, sự phân bố không gian và tổ chức không gian của các hoạt động kinh tế, bao gồm sản xuất, phân phối, tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ.

Lợi thế so sánh xuất phát từ sự khác biệt về nguồn lực, bao gồm tài nguyên thiên nhiên và các yếu tố sản xuất khác, vốn chịu ảnh hưởng lớn bởi vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên của mỗi quốc gia.

Chiến lược hướng nội tập trung vào việc phát triển kinh tế dựa vào thị trường nội địa, khuyến khích sản xuất trong nước để thay thế hàng nhập khẩu và sử dụng các biện pháp bảo hộ thương mại để bảo vệ các ngành công nghiệp non trẻ trong nước.

Mô hình Von Thünen được xây dựng để giải thích sự phân bố không gian của các loại hình nông nghiệp khác nhau xung quanh một thị trường trung tâm, dựa trên chi phí vận chuyển và giá trị sản phẩm.

Đô thị hóa quá mức, tức là tốc độ đô thị hóa vượt quá khả năng đáp ứng của hạ tầng và quản lý đô thị, dẫn đến nhiều vấn đề như ô nhiễm, tắc nghẽn giao thông, thiếu nhà ở, quá tải dịch vụ công cộng, và các vấn đề xã hội khác.

Phát triển bền vững hướng tới sự hài hòa giữa ba trụ cột: kinh tế (tăng trưởng), xã hội (công bằng, tiến bộ) và môi trường (bảo tồn, sử dụng hợp lý tài nguyên), đảm bảo nhu cầu hiện tại không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai.

Trung tâm công nghiệp là hình thức tập trung cao nhất về không gian, thường là một hoặc một vài đô thị lớn với mật độ công nghiệp rất cao. Các hình thức khác có mức độ tập trung thấp hơn, từ khu công nghiệp (trong phạm vi nhất định) đến vùng công nghiệp (phân tán hơn trên một vùng lãnh thổ).