Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Đại cương Y học lao động – Đề 11

Mục tiêu cốt lõi của Y học lao động là tập trung vào mối quan hệ giữa sức khỏe và công việc, đặc biệt là phòng ngừa và giải quyết các vấn đề sức khỏe phát sinh hoặc trầm trọng hơn do môi trường làm việc.

Đánh giá nguy cơ nghề nghiệp là quá trình có hệ thống để nhận diện các mối nguy hiểm, phân tích khả năng xảy ra và mức độ nghiêm trọng của các tác động tiêu cực đến sức khỏe người lao động, từ đó làm cơ sở cho việc xây dựng các biện pháp kiểm soát và phòng ngừa.

Phương pháp tiếp cận 'lấy người lao động làm trung tâm' trong Y học lao động đề cao vai trò chủ động của người lao động trong việc bảo vệ sức khỏe của chính mình. Nó nhấn mạnh sự tham gia, trao quyền, và tôn trọng nhu cầu, giá trị của người lao động trong mọi khía cạnh của Y học lao động.

Bụi là yếu tố hóa học hoặc sinh học, tùy thuộc vào thành phần của bụi. Tiếng ồn, rung động và ánh sáng là các yếu tố vật lý có hại phổ biến trong môi trường lao động.

Phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE) là biện pháp kiểm soát yếu tố nguy cơ ở mức độ ưu tiên thấp nhất. Nó chỉ bảo vệ cá nhân người lao động và chỉ hiệu quả khi được sử dụng đúng cách và thường xuyên. Các biện pháp ưu tiên cao hơn là loại bỏ, thay thế, kiểm soát kỹ thuật và kiểm soát hành chính, vì chúng tác động trực tiếp vào nguồn gốc của nguy cơ hoặc môi trường làm việc chung.

Ergonomics, hay Công thái học, là khoa học về việc thiết kế công việc, thiết bị, và nơi làm việc để phù hợp với người lao động, nhằm tối ưu hóa hiệu suất và giảm thiểu nguy cơ chấn thương hoặc bệnh tật liên quan đến công việc.

Thứ tự ưu tiên kiểm soát yếu tố nguy cơ nghề nghiệp, từ cao đến thấp, thường là: 1. Loại bỏ (Elimination), 2. Thay thế (Substitution), 3. Kiểm soát kỹ thuật (Engineering controls), 4. Kiểm soát hành chính (Administrative controls), 5. Phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE). Loại bỏ yếu tố nguy hiểm là biện pháp ưu tiên cao nhất.

Sức khỏe nghề nghiệp là một khái niệm toàn diện, bao gồm không chỉ tình trạng thể chất và tinh thần của người lao động mà còn cả khía cạnh xã hội, trong mối liên hệ mật thiết với công việc và môi trường làm việc. Nó nhấn mạnh sự khỏe mạnh toàn diện và khả năng làm việc hiệu quả trong môi trường nghề nghiệp.

DALYs (Disability-Adjusted Life Years) là một chỉ số tổng hợp được sử dụng để đo lường gánh nặng bệnh tật, bao gồm cả số năm sống bị mất đi do tử vong sớm và số năm sống với tình trạng tàn tật hoặc bệnh tật. Trong Y học lao động, DALYs được sử dụng để ước tính gánh nặng bệnh tật do các yếu tố nghề nghiệp gây ra.

Tăng huyết áp vô căn (tăng huyết áp nguyên phát) là bệnh lý phổ biến trong cộng đồng, có nhiều yếu tố nguy cơ không liên quan đến nghề nghiệp. Các bệnh còn lại (viêm da tiếp xúc, điếc nghề nghiệp, bụi phổi silic) là những bệnh nghề nghiệp được công nhận và có nguyên nhân trực tiếp từ môi trường làm việc.

Luật pháp và chính sách về Y học lao động đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập khung pháp lý, quy định các tiêu chuẩn về an toàn, vệ sinh lao động, bảo vệ sức khỏe người lao động, xác định quyền và nghĩa vụ của người lao động, người sử dụng lao động, và các cơ quan quản lý nhà nước, đảm bảo môi trường làm việc an toàn và lành mạnh.

Kiểm soát kỹ thuật là các biện pháp can thiệp vào thiết kế hoặc quy trình công nghệ để giảm thiểu nguy cơ tại nguồn. Hệ thống thông gió cục bộ là một ví dụ điển hình, nó hút và loại bỏ hơi hóa chất ngay tại nơi phát sinh, ngăn chặn sự lan truyền vào môi trường làm việc.

Người sử dụng lao động có trách nhiệm pháp lý và đạo đức trong việc bảo vệ sức khỏe người lao động. Vai trò chính của họ là tạo ra môi trường làm việc an toàn, lành mạnh, giảm thiểu các yếu tố nguy cơ, và thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh tật, tai nạn lao động.

Mục tiêu chính của điều tra tai nạn lao động là tìm ra nguyên nhân gốc rễ, từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa và cải thiện hệ thống an toàn lao động, tránh tái diễn các tai nạn tương tự. Việc tìm người chịu trách nhiệm và trừng phạt không phải là mục tiêu chính, mà tập trung vào việc học hỏi từ sự cố để phòng ngừa trong tương lai.

Các yếu tố sinh học có hại bao gồm vi sinh vật (vi khuẩn, virus, nấm mốc), ký sinh trùng, và các chất độc sinh học khác. Bức xạ ion hóa là yếu tố vật lý, hóa chất độc hại là yếu tố hóa học, và tiếng ồn lớn là yếu tố vật lý.

Y học lao động tập trung vào các yếu tố sức khỏe liên quan trực tiếp đến môi trường làm việc. Bệnh truyền nhiễm lây lan trong cộng đồng, mặc dù có thể ảnh hưởng đến người lao động, nhưng không phải là trọng tâm chính của Y học lao động trừ khi có yếu tố nghề nghiệp đặc thù.

Kiểm soát hành chính tập trung vào thay đổi quy trình làm việc hoặc chính sách quản lý. Luân phiên ca làm việc hợp lý và giới hạn số ca đêm liên tục là biện pháp kiểm soát hành chính nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của làm việc ca đêm lên sức khỏe và sự tỉnh táo của người lao động.

Bệnh bụi phổi silic là bệnh phổi gây ra bởi việc hít phải bụi silic dioxide, do đó nó thuộc nhóm 'Bệnh bụi phổi và bệnh phổi khác do bụi' trong phân loại bệnh nghề nghiệp.

Bệnh nghề nghiệp có nguyên nhân trực tiếp và chủ yếu do một hoặc một số yếu tố độc hại nghề nghiệp gây ra. Bệnh liên quan đến nghề nghiệp thì có nguyên nhân phức tạp hơn, trong đó yếu tố nghề nghiệp chỉ là một trong số các yếu tố góp phần gây bệnh hoặc làm bệnh nặng thêm, bên cạnh các yếu tố cá nhân và môi trường khác.

Khám sức khỏe định kỳ là loại hình khám sức khỏe được thực hiện thường xuyên, theo chu kỳ nhất định trong suốt quá trình người lao động làm việc, nhằm theo dõi sức khỏe, phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe liên quan đến công việc.

Mô hình 'Sức khỏe tại nơi làm việc' toàn diện thường bao gồm các thành phần chính như môi trường làm việc (vật lý và tâm lý xã hội), thực hành sức khỏe cá nhân của người lao động, và các dịch vụ y tế nghề nghiệp. Sự tham gia của cộng đồng địa phương có thể quan trọng nhưng không phải là thành phần cốt lõi trực tiếp của mô hình 'Sức khỏe tại nơi làm việc' trong doanh nghiệp.

Phòng ngừa bệnh nghề nghiệp hiệu quả nhất là loại bỏ hoặc giảm thiểu nguồn gốc gây bệnh, tức là các yếu tố nguy cơ trong môi trường làm việc. Các biện pháp khác như điều trị sớm hay khám sức khỏe định kỳ là thứ yếu so với việc phòng ngừa từ gốc.

Mức độ nghiêm trọng của tác động sức khỏe do yếu tố nghề nghiệp phụ thuộc vào các yếu tố như nồng độ/cường độ, thời gian/tần suất tiếp xúc, và thể trạng cá nhân (tuổi, giới tính, bệnh nền...). Giá trị cổ phiếu của công ty là yếu tố kinh tế, không liên quan trực tiếp đến tác động sức khỏe nghề nghiệp.

Tăng cường độ ồn là biện pháp phản tác dụng và gây hại hơn. Các biện pháp kiểm soát tiếng ồn hiệu quả bao gồm sử dụng phương tiện bảo vệ thính giác cá nhân, cách ly nguồn ồn, giảm thời gian tiếp xúc, và kiểm soát kỹ thuật để giảm tiếng ồn tại nguồn phát.

Phục hồi chức năng nghề nghiệp tập trung vào việc hỗ trợ người lao động bị suy giảm chức năng do bệnh tật hoặc tai nạn lao động phục hồi tối đa khả năng thể chất, tinh thần, xã hội và nghề nghiệp, giúp họ có thể trở lại làm việc và hòa nhập vào cộng đồng.

Vệ sinh lao động tập trung vào việc nhận diện, đánh giá và kiểm soát các yếu tố nguy cơ từ môi trường và điều kiện làm việc có thể gây hại cho sức khỏe người lao động. Mục tiêu là tạo ra môi trường làm việc lành mạnh và an toàn.

Các yếu tố tâm lý xã hội nghề nghiệp như căng thẳng, áp lực công việc, sự bất công bằng, thiếu sự hỗ trợ xã hội... có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm cả rối loạn tâm thần (stress, trầm cảm, lo âu) và các bệnh thể chất (tim mạch, tiêu hóa), đồng thời ảnh hưởng đến năng suất và hiệu quả làm việc.

Đánh giá nguy cơ Ergonomics tập trung vào các yếu tố liên quan đến tư thế, cử động, thao tác, và thiết kế công việc. Đo lường nồng độ hóa chất trong không khí thuộc về đánh giá nguy cơ hóa học, không phải Ergonomics. Bảng kiểm, phân tích tư thế làm việc (RULA, REBA), quan sát và phỏng vấn là các công cụ phổ biến trong đánh giá Ergonomics.

Khám sức khỏe trước tuyển dụng nhằm mục đích xác định tình trạng sức khỏe nền tảng của ứng viên, phát hiện các vấn đề sức khỏe có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh nghề nghiệp hoặc bị ảnh hưởng xấu bởi môi trường làm việc cụ thể, từ đó có biện pháp phòng ngừa và bố trí công việc phù hợp.

Y tế cơ sở đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp cận cộng đồng và người lao động, thực hiện các hoạt động truyền thông giáo dục, khám sàng lọc ban đầu, phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe liên quan đến nghề nghiệp, và chuyển tuyến khi cần thiết. Họ là tuyến đầu trong chăm sóc sức khỏe ban đầu và phòng ngừa bệnh tật, bao gồm cả các vấn đề sức khỏe nghề nghiệp.