Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Đại cương về khoa học quản lý – Đề 1

Phân tích SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) là một công cụ phân tích chiến lược mang tính định tính, giúp đánh giá môi trường bên trong và bên ngoài của tổ chức. Các công cụ còn lại (quy hoạch tuyến tính, mô phỏng, lý thuyết đồ thị) đều là các công cụ định lượng được sử dụng phổ biến trong Khoa học quản lý.

Phân tích độ nhạy (sensitivity analysis) là quá trình kiểm tra xem kết quả của mô hình thay đổi như thế nào khi các tham số hoặc biến đầu vào thay đổi. Nó giúp đánh giá mức độ rủi ro và tính ổn định của giải pháp khi có sự không chắc chắn về dữ liệu đầu vào.

Trong quy trình Khoa học quản lý, người ra quyết định (decision maker) đóng vai trò quan trọng trong việc sử dụng các kết quả phân tích, thông tin từ mô hình và các công cụ Khoa học quản lý để đưa ra lựa chọn cuối cùng và thực thi giải pháp, giải quyết vấn đề quản lý.

Công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai và ứng dụng Khoa học quản lý. Các phần mềm, hệ thống máy tính giúp thu thập, xử lý dữ liệu, xây dựng mô hình, thực hiện tính toán phức tạp và mô phỏng, làm cho các phương pháp Khoa học quản lý trở nên hiệu quả và khả thi hơn trong thực tế.

Khoa học quản lý, hay còn gọi là Nghiên cứu hoạt động (Operations Research), đặc trưng bởi việc áp dụng các phương pháp định lượng, mô hình toán học và kỹ thuật phân tích để đưa ra quyết định và giải quyết vấn đề quản lý một cách khoa học và hiệu quả.

Mô hình tĩnh (static model) biểu diễn hệ thống tại một thời điểm cố định, bỏ qua sự thay đổi theo thời gian. Ngược lại, mô hình động (dynamic model) xem xét sự biến đổi và phát triển của hệ thống qua các giai đoạn thời gian khác nhau.

Trong Khoa học quản lý, 'hệ thống' được hiểu là một tập hợp các thành phần (con người, máy móc, quy trình, thông tin,...) tương tác và phụ thuộc lẫn nhau, cùng làm việc để đạt được một hoặc nhiều mục tiêu chung xác định.

Mô hình EOQ (Economic Order Quantity) là một mô hình cơ bản trong quản lý tồn kho, giúp tính toán số lượng đặt hàng tối ưu cho mỗi lần đặt hàng để cân bằng giữa chi phí đặt hàng và chi phí lưu kho, từ đó tối thiểu hóa tổng chi phí tồn kho.

Khoa học quản lý tập trung vào các lĩnh vực quản lý mang tính định lượng và tối ưu hóa, như quản lý chuỗi cung ứng, marketing (đặc biệt là marketing định lượng), và quản lý tài chính. Thiết kế đồ họa, dù quan trọng trong kinh doanh, nhưng không trực thuộc phạm vi ứng dụng chính của Khoa học quản lý.

Lý thuyết hàng đợi (queueing theory) nghiên cứu các hệ thống hàng đợi (như ngân hàng, siêu thị, tổng đài) nhằm tìm ra sự cân bằng tối ưu giữa chi phí cung cấp dịch vụ (để giảm thời gian chờ đợi) và chi phí chờ đợi của khách hàng (do thời gian chờ đợi kéo dài). Mục tiêu không phải là loại bỏ hoàn toàn hàng đợi mà là tối thiểu hóa tổng chi phí.

Mô hình xác suất (stochastic models) được thiết kế để xử lý các tình huống mà kết quả hoặc các yếu tố đầu vào có tính ngẫu nhiên và không chắc chắn, sử dụng lý thuyết xác suất để mô tả và phân tích chúng.

PERT (Program Evaluation and Review Technique) và CPM (Critical Path Method) là các kỹ thuật quản lý dự án quan trọng trong Khoa học quản lý, được sử dụng để lập kế hoạch, theo dõi tiến độ, xác định đường găng và kiểm soát thời gian, chi phí dự án.

Phân tích cây quyết định (decision tree analysis) là công cụ hữu ích cho các quyết định tuần tự, có nhiều giai đoạn và nhánh rẽ, mỗi nhánh thể hiện một lựa chọn hoặc kết quả tiềm năng khác nhau. Nó giúp hình dung và so sánh các đường đi quyết định khác nhau và đánh giá rủi ro, lợi ích của từng lựa chọn.

Một trong những hạn chế của việc chỉ dựa vào mô hình Khoa học quản lý là có thể bỏ qua hoặc đánh giá thấp các yếu tố định tính, phi lượng hóa (như yếu tố con người, văn hóa tổ chức, đạo đức) vốn cũng rất quan trọng trong các quyết định quản lý thực tế.

Quy hoạch tuyến tính (Linear Programming) là một kỹ thuật tối ưu hóa được sử dụng rộng rãi để phân bổ nguồn lực hạn chế (như vốn, nguyên liệu, nhân lực) một cách hiệu quả nhất, nhằm đạt được mục tiêu cụ thể (ví dụ: tối đa hóa lợi nhuận hoặc tối thiểu hóa chi phí).

Khoa học quản lý đặc biệt hữu ích trong việc giải quyết các vấn đề phức tạp, có nhiều biến số và ràng buộc, đòi hỏi phân tích kỹ lưỡng và lựa chọn phương án tối ưu. Trong những tình huống này, trực giác và kinh nghiệm có thể không đủ để đưa ra quyết định hiệu quả.

Kỹ nghệ công nghiệp (Industrial Engineering) là một lĩnh vực quan trọng của Khoa học quản lý, tập trung vào việc thiết kế, cải tiến và tối ưu hóa các hệ thống sản xuất và dịch vụ, bao gồm cả quy trình làm việc, bố trí nhà máy, quản lý chất lượng và năng suất.

Phân tích mục tiêu (goal programming) là một kỹ thuật tối ưu hóa đặc biệt hữu ích khi có nhiều mục tiêu xung đột nhau (ví dụ: vừa tăng lợi nhuận, vừa giảm rủi ro, vừa tăng trưởng thị phần). Thay vì tìm kiếm một giải pháp tối ưu duy nhất, goal programming hướng đến việc tìm ra giải pháp đạt được mức độ chấp nhận được hoặc thỏa mãn cho tất cả các mục tiêu.

Mô phỏng (Simulation) là một công cụ mạnh mẽ trong Khoa học quản lý, cho phép xây dựng mô hình hoạt động của các hệ thống phức tạp (ví dụ: hệ thống sản xuất, hệ thống dịch vụ) và thử nghiệm các kịch bản, quyết định khác nhau để đánh giá tác động và lựa chọn phương án tốt nhất.

Mô hình trong Khoa học quản lý là công cụ để đơn giản hóa và biểu diễn các hệ thống thực tế (như quy trình sản xuất, chuỗi cung ứng) dưới dạng dễ quản lý và phân tích hơn, từ đó giúp hiểu rõ hơn về hệ thống và đưa ra quyết định.

'Nghiên cứu vận trù' (Operations Research) là một thuật ngữ thường được sử dụng đồng nghĩa với 'Khoa học quản lý' (Management Science), đặc biệt phổ biến trong ngữ cảnh châu Âu và một số quốc gia khác.

Quy trình Khoa học quản lý bắt đầu bằng việc xác định và định nghĩa rõ ràng vấn đề cần giải quyết. Việc này rất quan trọng để đảm bảo các bước tiếp theo đi đúng hướng và giải quyết đúng vấn đề cốt lõi.

Phân tích điểm hòa vốn (break-even analysis) là một công cụ tài chính quan trọng, được sử dụng để xác định mức sản lượng hoặc doanh số cần thiết để doanh thu vừa đủ bù đắp chi phí, không lãi không lỗ. Nó là một ứng dụng phổ biến của Khoa học quản lý trong quản lý tài chính và kế toán.

Trong các tình huống mà vấn đề quá phức tạp, chứa đựng nhiều yếu tố định tính, khó lượng hóa, và môi trường thay đổi liên tục, việc xây dựng và áp dụng mô hình Khoa học quản lý có thể gặp nhiều khó khăn và kém hiệu quả. Lúc này, cần kết hợp với các phương pháp tiếp cận khác, chú trọng sự linh hoạt và khả năng thích ứng.

Mục tiêu cốt lõi của Khoa học quản lý là giúp các nhà quản lý đưa ra các quyết định tối ưu, thường hướng đến việc tối đa hóa các mục tiêu (như lợi nhuận, hiệu quả) hoặc tối thiểu hóa các nguồn lực (như chi phí, thời gian) trong một bối cảnh cụ thể.

Mặc dù kỹ năng lập trình có thể hữu ích, kỹ năng phân tích, giải quyết vấn đề, giao tiếp, làm việc nhóm và tư duy định lượng là cốt lõi và quan trọng hơn đối với một chuyên gia Khoa học quản lý. Họ cần hiểu và áp dụng các mô hình, phương pháp, chứ không nhất thiết phải là chuyên gia lập trình.

Heuristic là một phương pháp tiếp cận giải quyết vấn đề dựa trên kinh nghiệm, quy tắc thực nghiệm và trực giác, thường được sử dụng khi việc tìm kiếm giải pháp tối ưu tuyệt đối là quá phức tạp hoặc tốn kém. Heuristic hướng đến việc tìm ra một giải pháp 'đủ tốt' trong thời gian và nguồn lực có hạn.

Khoa học quản lý, trái ngược với việc chỉ dựa vào kinh nghiệm quá khứ, nhấn mạnh việc sử dụng các phương pháp khoa học, mô hình và dữ liệu để phân tích và dự đoán, từ đó đưa ra quyết định tối ưu trong tương lai.

Ưu điểm nổi bật của Khoa học quản lý là cung cấp một nền tảng vững chắc cho việc ra quyết định dựa trên dữ liệu, mô hình và phân tích khách quan, giảm thiểu sự phụ thuộc vào trực giác chủ quan và cảm tính.

Triển khai Khoa học quản lý thành công đòi hỏi sự kết hợp giữa yếu tố kỹ thuật (mô hình, công cụ) và yếu tố con người (đào tạo, giao tiếp, thay đổi văn hóa). Chỉ tập trung vào công nghệ mà bỏ qua yếu tố con người thường dẫn đến thất bại.