Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Công nghệ chế tạo máy – Đề 11

Gia công laser (Laser Machining) sử dụng năng lượng của chùm tia laser hội tụ để thực hiện các quá trình cắt, khắc, khoan, hàn hoặc xử lý bề mặt vật liệu. EDM dùng tia lửa điện, gia công cơ khí dùng dao cắt, gia công hóa học dùng hóa chất.

Doa là phương pháp gia công tinh các lỗ đã được khoan, khoét hoặc đúc sẵn, nhằm đạt được độ chính xác kích thước và độ bóng bề mặt cao. Mài cũng có thể tạo bề mặt tốt nhưng thường dùng cho bề mặt ngoài hoặc các hình dạng phức tạp hơn là lỗ trụ đơn giản.

Kế hoạch kiểm soát chất lượng (Quality Control Plan) là tài liệu hướng dẫn chi tiết về quy trình kiểm tra chất lượng sản phẩm, bao gồm các bước kiểm tra, phương pháp kiểm tra, tiêu chuẩn chấp nhận, tần suất kiểm tra, trách nhiệm... Nó là cơ sở để thực hiện kiểm tra chất lượng một cách hệ thống và hiệu quả.

Thép hợp kim (alloy steel) có nhiều loại với các tính chất khác nhau, nhưng nói chung chúng thường có độ bền, độ dẻo dai và khả năng chịu tải trọng va đập tốt, phù hợp để chế tạo các chi tiết máy chịu lực như trục, bánh răng, lò xo... Gang xám giòn, thép carbon cao cứng nhưng kém dẻo, nhôm nhẹ nhưng độ bền và độ cứng thấp hơn thép.

Hệ thống điều khiển trung tâm (Computer Control System) là 'bộ não' của FMS (Flexible Manufacturing System), nó điều phối và kiểm soát hoạt động của tất cả các thành phần khác như máy CNC, robot, hệ thống vận chuyển vật liệu, đảm bảo quy trình sản xuất diễn ra trơn tru và hiệu quả.

EDM (Electrical Discharge Machining) có ưu điểm vượt trội trong việc gia công các vật liệu dẫn điện có độ cứng cao và tạo ra các hình dạng phức tạp mà gia công cơ khí truyền thống khó thực hiện hoặc không thể thực hiện được. Tốc độ gia công EDM thường chậm hơn và chi phí đầu tư ban đầu cao hơn so với gia công cơ khí.

Dập tấm (sheet metal forming) là phương pháp gia công áp lực chuyên dùng để tạo hình các sản phẩm từ tấm kim loại mỏng, có hình dạng phức tạp như vỏ ô tô, cánh máy bay, các chi tiết vỏ máy. Rèn tự do dùng cho phôi khối lớn, kéo dây tạo sản phẩm dạng dây, cán tạo sản phẩm dạng tấm hoặc thanh dài.

Bộ điều khiển số CNC (Computer Numerical Control unit) là bộ phận trung tâm của hệ thống CNC, có chức năng đọc chương trình gia công (mã G, mã M), giải mã các lệnh này thành tín hiệu điều khiển chuyển động cho các trục máy và các chức năng khác của máy công cụ. PLC thường dùng cho tự động hóa phụ trợ, động cơ servo thực hiện chuyển động, encoder phản hồi vị trí.

In 3D FDM (Fused Deposition Modeling) là một công nghệ tạo mẫu nhanh phổ biến, thuộc nhóm công nghệ bồi đắp (additive manufacturing), thường sử dụng vật liệu nhựa nhiệt dẻo dạng sợi để tạo ra các mô hình 3D từng lớp. Gia công CNC là công nghệ cắt gọt, đúc khuôn cát là công nghệ đúc truyền thống, hàn laser là công nghệ hàn.

CIM (Computer-Integrated Manufacturing) là hệ thống tích hợp máy tính toàn diện trong sản xuất, bao gồm CAD/CAM, hệ thống quản lý sản xuất (MRP, ERP), tự động hóa quá trình sản xuất, quản lý chất lượng... nhằm tự động hóa và tối ưu hóa toàn bộ quy trình từ thiết kế đến sản xuất và quản lý doanh nghiệp. CAD/CAM tập trung vào thiết kế và sản xuất, CNC là điều khiển máy công cụ, FMS là hệ thống sản xuất linh hoạt.

Argon là khí trơ, thường được sử dụng làm khí bảo vệ trong hàn MIG (GMAW - Gas Metal Arc Welding) khi hàn các vật liệu như nhôm, thép không gỉ, hợp kim niken... cần môi trường bảo vệ khỏi oxy hóa tốt. Hàn MAG dùng khí hoạt tính CO2 hoặc hỗn hợp, hàn que có lớp thuốc bảo vệ, hàn hồ quang chìm có lớp thuốc hàn dạng hạt bảo vệ.

Mã lệnh G00 trong lập trình CNC được dùng để di chuyển dao cắt nhanh chóng đến vị trí mong muốn mà không thực hiện cắt gọt vật liệu. Đây là lệnh định vị dao nhanh, giúp giảm thời gian không cắt gọt.

Gia công tia nước (AWJM) sử dụng tia nước áp lực cao kết hợp với hạt mài để cắt vật liệu, có khả năng gia công được cả vật liệu siêu cứng như kim cương, gốm sứ, composite mà các phương pháp gia công cơ khí truyền thống khó hoặc không thể thực hiện được. Mài có thể gia công vật liệu cứng nhưng với kim cương thì AWJM hiệu quả hơn.

CAD/CAM (Computer-Aided Design/Computer-Aided Manufacturing) giúp tăng cường độ chính xác, năng suất và mức độ tự động hóa trong cả giai đoạn thiết kế và sản xuất. Nó không thay thế hoàn toàn con người mà hỗ trợ và nâng cao năng lực của kỹ sư và công nhân.

Dung sai (tolerance) trong chế tạo máy là khoảng sai số cho phép của một kích thước, hình dạng hoặc vị trí so với kích thước, hình dạng hoặc vị trí lý tưởng hoặc danh nghĩa. Nó quy định giới hạn chấp nhận được của sự khác biệt để đảm bảo chức năng và khả năng lắp lẫn của chi tiết.

Mài nghiền (grinding) là nguyên công gia công tinh cuối cùng thường được thực hiện sau các nguyên công cắt gọt khác (như tiện, phay, bào...) để đạt được độ bóng bề mặt cao và độ chính xác kích thước, hình dạng yêu cầu. Các nguyên công khác như đúc, hàn và rèn là các phương pháp tạo hình ban đầu hoặc kết nối chi tiết.

Sản xuất tinh gọn (Lean Manufacturing) là phương pháp quản lý và tối ưu hóa quy trình sản xuất, tập trung vào việc loại bỏ các loại lãng phí (7 loại lãng phí) và cải tiến liên tục để tăng năng suất, giảm chi phí và nâng cao chất lượng. Các hình thức sản xuất khác không trực tiếp tập trung vào mục tiêu giảm lãng phí như Lean Manufacturing.

Kiểm tra siêu âm (UT - Ultrasonic Testing) sử dụng sóng siêu âm tần số cao để truyền vào vật liệu và phân tích sóng phản xạ, từ đó phát hiện các khuyết tật bên trong như nứt, rỗ khí, v.v. Các phương pháp khác như VT, PT và MT chủ yếu phát hiện khuyết tật bề mặt hoặc gần bề mặt.

Thép gió (HSS) là vật liệu chuyên dụng với độ cứng nóng và khả năng chịu mài mòn cao, phù hợp để chế tạo dao cắt gọt kim loại làm việc ở tốc độ cao. Các vật liệu khác như thép carbon thấp, thép hợp kim trung bình và gang xám không có đủ đặc tính này.

Công nghệ gia công cắt gọt là quá trình loại bỏ vật liệu khỏi phôi bằng các dụng cụ cắt để tạo ra sản phẩm có hình dạng và kích thước mong muốn. Các công nghệ khác như đúc, hàn và gia công áp lực thì không tập trung vào việc loại bỏ vật liệu.

Sai số hệ thống (systematic error) là loại sai số có tính chất ổn định và lặp lại, thường do dụng cụ đo, phương pháp đo hoặc điều kiện đo gây ra. Điểm đặc trưng của nó là có thể dự đoán và hiệu chỉnh để giảm thiểu ảnh hưởng đến kết quả đo.

Đúc áp lực (die casting) là công nghệ đúc sử dụng khuôn kim loại vĩnh cửu và áp lực cao để ép kim loại lỏng vào khuôn, tạo ra sản phẩm có độ chính xác và bề mặt tốt. Các phương pháp đúc khác sử dụng khuôn cát, lực ly tâm hoặc khuôn mẫu chảy.

Độ phân giải (resolution) của dụng cụ đo là khả năng của dụng cụ đó trong việc phân biệt giữa hai giá trị đo rất gần nhau. Độ phân giải càng cao thì dụng cụ càng có thể đo được sự thay đổi nhỏ của đại lượng đo. Độ chính xác là mức độ gần đúng của giá trị đo so với giá trị thực, khác với độ phân giải.

Chuyển động tiến dao dọc trục chính trong tiện chủ yếu được sử dụng để tạo ra các bề mặt trụ hoặc côn trên phôi. Các chuyển động khác và điều chỉnh thông số khác được dùng để thay đổi tốc độ cắt, chiều sâu cắt hoặc giảm rung động.

Hàn MIG/MAG (GMAW - Gas Metal Arc Welding) sử dụng điện cực dây nóng chảy liên tục và khí bảo vệ (khí trơ hoặc khí hoạt tính) để bảo vệ mối hàn khỏi sự oxy hóa. Hàn TIG dùng điện cực không nóng chảy, hàn que dùng que hàn bọc thuốc, và hàn điểm là phương pháp hàn áp lực.

Máy tiện (lathe) là loại máy công cụ chuyên dụng để gia công các chi tiết dạng tròn xoay như trục, bạc, ống... với các bề mặt trụ tròn ngoài, trụ tròn trong, mặt côn, mặt ren. Các máy khác như máy phay, máy bào, máy khoan có chức năng gia công khác nhau.

Tôi bề mặt (surface hardening) là quá trình nhiệt luyện tạo lớp vỏ bề mặt cứng, chịu mài mòn tốt cho thép, trong khi lõi vẫn giữ được độ dẻo dai, tăng khả năng chịu tải va đập. Ủ, thường hóa và ram là các quá trình nhiệt luyện khác, có mục đích và hiệu quả khác nhau.

Trong bào, chuyển động tịnh tiến của dao (thường là dao bào ngang) tạo ra tốc độ cắt chính. Bàn máy thường mang phôi và thực hiện chuyển động tiến dao dọc hoặc ngang để tạo hình dạng sản phẩm.

Công nghệ khuôn mẫu nhanh (Rapid Tooling) được phát triển để chế tạo khuôn mẫu một cách nhanh chóng, thường được sử dụng để tạo ra khuôn mẫu thử nghiệm, khuôn mẫu cho sản xuất số lượng nhỏ hoặc khuôn mẫu có hình dạng phức tạp trong thời gian ngắn, so với các phương pháp chế tạo khuôn mẫu truyền thống.

Hệ thống bôi trơn làm mát (cutting fluid system) có vai trò quan trọng trong gia công cắt gọt, chủ yếu để giảm nhiệt độ phát sinh do ma sát và biến dạng dẻo, bôi trơn vùng cắt để giảm ma sát, và làm sạch phoi khỏi vùng cắt, từ đó cải thiện tuổi thọ dao, chất lượng bề mặt và năng suất.