Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Cơ sở sinh thái học – Đề 6

Tầng thảm mục (tầng đáy rừng) nằm dưới cùng, sát mặt đất, bị che phủ bởi các tầng cây phía trên nên nhận được ít ánh sáng nhất. Ánh sáng giảm dần từ tầng vượt tán xuống tầng tán rừng, tầng dưới tán, và thấp nhất ở tầng thảm mục. Tầng vượt tán nhận được nhiều ánh sáng nhất.

Hội sinh là mối quan hệ mà một loài có lợi, loài kia không lợi cũng không hại. Đây là một dạng quan hệ hỗ trợ, trong khi cạnh tranh, ký sinh và ăn thịt - con mồi là các mối quan hệ đối kháng hoặc một bên có lợi, một bên có hại.

Mất đa dạng sinh học làm giảm tính ổn định của hệ sinh thái, không tăng tính ổn định. Hệ sinh thái đa dạng có nhiều mối quan hệ tương tác phức tạp, giúp chúng ổn định và phục hồi tốt hơn khi có biến động môi trường. Mất đa dạng sinh học dẫn đến giảm khả năng phục hồi, mất nguồn gen và suy giảm các dịch vụ hệ sinh thái (như cung cấp nước sạch, thụ phấn...).

Khi số lượng động vật ăn thịt tăng, áp lực săn bắt lên quần thể con mồi sẽ tăng lên, dẫn đến sự giảm số lượng quần thể con mồi. Đây là mối quan hệ điều hòa số lượng cá thể trong hệ sinh thái.

Tháp năng lượng luôn có đáy rộng nhất (sinh vật sản xuất) và đỉnh hẹp nhất (sinh vật tiêu thụ bậc cao) vì năng lượng luôn giảm dần qua mỗi bậc dinh dưỡng do mất mát năng lượng dưới dạng nhiệt và các hoạt động sống. Tháp số lượng và sinh khối có thể có hình dạng khác tùy thuộc vào hệ sinh thái.

Phương pháp đánh dấu bắt lại (mark-recapture) là phương pháp phổ biến để ước tính kích thước quần thể động vật di động. Phương pháp này dựa trên việc bắt một số cá thể, đánh dấu chúng, thả lại, sau đó bắt lại lần nữa và dựa vào tỷ lệ cá thể đánh dấu trong lần bắt lại để ước tính kích thước quần thể. Đếm trực tiếp toàn bộ thường không khả thi với động vật di động. Phương pháp ô vuông phù hợp cho thực vật hoặc động vật ít di chuyển.

El Nino là hiện tượng nóng lên dị thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và đông Thái Bình Dương, gây ra những thay đổi lớn về nhiệt độ và lượng mưa trên toàn cầu, ảnh hưởng sâu sắc đến các hệ sinh thái và khí hậu.

Ô nhiễm môi trường KHÔNG phải là dịch vụ hệ sinh thái, mà là tác động tiêu cực của con người lên hệ sinh thái. Dịch vụ hệ sinh thái là những lợi ích mà con người nhận được từ hệ sinh thái tự nhiên, bao gồm cung cấp (gỗ, nước, lương thực...), điều hòa (khí hậu, nước...), hỗ trợ (chu trình dinh dưỡng, tạo đất...), và văn hóa (giá trị tinh thần, du lịch...).

Diễn thế nguyên sinh xảy ra ở môi trường hoàn toàn trống trơn, chưa có sinh vật và chưa có đất. Diễn thế thứ sinh xảy ra trên môi trường đã từng có quần xã sinh vật sinh sống, nhưng bị phá hủy và vẫn còn nền đất.

Hệ sinh thái nhân tạo là hệ sinh thái do con người tạo ra và duy trì, thường có độ đa dạng sinh học thấp và phụ thuộc vào sự can thiệp của con người. Ruộng lúa, ao nuôi cá, vườn cây ăn quả... là các ví dụ về hệ sinh thái nhân tạo. Rừng ngập mặn, hồ tự nhiên, rạn san hô là hệ sinh thái tự nhiên.

Loài chỉ thị sinh học là loài có độ nhạy cảm cao với sự thay đổi của môi trường, sự hiện diện hoặc biến mất của chúng có thể cho biết tình trạng môi trường. Địa y rất nhạy cảm với ô nhiễm không khí, đặc biệt là SO2, nên được sử dụng làm loài chỉ thị ô nhiễm không khí.

Ổ sinh thái không chỉ là nơi ở mà còn bao gồm tất cả các mối quan hệ của loài đó với môi trường sống, bao gồm cả vai trò dinh dưỡng, tương tác với loài khác và các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến nó.

Yếu tố sinh thái vô sinh là các yếu tố vật lý và hóa học của môi trường, không sống. Ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, gió, đất, nước, độ pH... là các yếu tố vô sinh. Nấm, vi khuẩn, động vật ăn cỏ là các yếu tố sinh thái hữu sinh (sinh vật sống).

Đa dạng sinh học KHÔNG tăng nguy cơ dịch bệnh, ngược lại, sự mất đa dạng sinh học có thể làm tăng nguy cơ dịch bệnh do làm suy yếu hệ sinh thái và tạo điều kiện cho các loài gây bệnh phát triển. Đa dạng sinh học cung cấp nhiều lợi ích cho con người: lương thực, dược liệu, điều hòa khí hậu, nguồn nước, giá trị văn hóa, tinh thần, du lịch sinh thái...

Độ đa dạng loài là đặc trưng của quần xã sinh vật, không phải quần thể. Các đặc trưng cơ bản của quần thể bao gồm tỷ lệ giới tính, mật độ, kích thước quần thể, kiểu phân bố, nhóm tuổi, và mức sinh sản, tử vong.

Trong một quần xã ổn định (quần xã đỉnh), sản lượng sơ cấp (lượng chất hữu cơ được sản xuất bởi sinh vật sản xuất) thường cân bằng với hô hấp của quần xã (lượng chất hữu cơ bị phân hủy và tiêu thụ bởi tất cả sinh vật trong quần xã). Điều này thể hiện sự cân bằng năng lượng trong hệ sinh thái.

Nguyên tắc loại trừ cạnh tranh (Competitive Exclusion Principle) nói rằng hai loài không thể cùng tồn tại vô thời hạn nếu chúng có ổ sinh thái trùng lặp hoàn toàn (cạnh tranh trực tiếp cùng một nguồn tài nguyên giới hạn). Một loài sẽ cạnh tranh hiệu quả hơn và loại trừ loài kia.

Độ ẩm (nước) là yếu tố quyết định sự sống và phân bố của sinh vật trên cạn vì nước là dung môi của sự sống, tham gia vào nhiều quá trình sinh lý quan trọng và giới hạn sự phát triển ở nhiều hệ sinh thái trên cạn.

Sinh vật phân giải (vi khuẩn, nấm...) đóng vai trò quan trọng trong việc phân hủy xác sinh vật và chất thải, giải phóng các chất dinh dưỡng vô cơ trở lại môi trường (đất, nước, không khí) để sinh vật sản xuất có thể sử dụng, hoàn thành chu trình vật chất.

Rừng mưa nhiệt đới có năng suất sinh học sơ cấp cao nhất do có điều kiện ánh sáng, nhiệt độ, và độ ẩm tối ưu cho quá trình quang hợp của thực vật, tạo ra lượng sinh khối lớn nhất.

Quang hợp là quá trình thực vật hấp thụ CO2 từ khí quyển để tổng hợp chất hữu cơ, do đó quang hợp là quá trình chính loại bỏ CO2 khỏi khí quyển. Các quá trình khác (hô hấp, đốt cháy, phân hủy) giải phóng CO2 vào khí quyển.

Lấn át sinh học (xâm lấn sinh học) là quá trình loài ngoại lai (loài không bản địa) xâm nhập vào một hệ sinh thái mới và lan rộng, gây ra những tác động tiêu cực đến hệ sinh thái bản địa, thường dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học, thay đổi cấu trúc và chức năng hệ sinh thái.

Giới hạn sinh thái mô tả phạm vi biến động của một yếu tố môi trường mà trong đó sinh vật có thể tồn tại và phát triển. Bên ngoài giới hạn này, sinh vật không thể tồn tại hoặc phát triển kém.

Năng lượng trong hệ sinh thái bắt nguồn từ năng lượng mặt trời được sinh vật sản xuất (thực vật) hấp thụ và chuyển hóa thành năng lượng hóa học. Năng lượng này sau đó truyền qua các bậc dinh dưỡng theo chiều từ sinh vật sản xuất đến sinh vật tiêu thụ và cuối cùng đến sinh vật phân giải, phần lớn năng lượng mất đi dưới dạng nhiệt trong quá trình này.

Ký sinh vật KHÔNG luôn giết chết vật chủ. Trong nhiều trường hợp, ký sinh vật sống nhờ vào vật chủ trong thời gian dài mà không giết chết vật chủ, vì cái chết của vật chủ có thể cũng gây hại cho ký sinh vật (mất nguồn sống). Mối quan hệ ký sinh là quan hệ khác loài, một bên (ký sinh vật) có lợi, một bên (vật chủ) bị hại.

Sử dụng quá nhiều phân bón hóa học chứa nitơ có thể dẫn đến dư thừa nitơ trong đất, gây ô nhiễm nguồn nước do rửa trôi nitrat xuống sông hồ (gây phú dưỡng), và ô nhiễm không khí do phát thải các khí nitơ oxit (gây mưa axit và hiệu ứng nhà kính). Nó không cải thiện chất lượng đất hay tăng đa dạng sinh vật đất.

Vùng ven bờ (littoral zone) là vùng gần bờ, nhận được nhiều ánh sáng mặt trời nhất do nước nông, cho phép quang hợp diễn ra mạnh mẽ. Do đó, vùng ven bờ thường có năng suất sơ cấp cao nhất trong hệ sinh thái dưới nước. Vùng nước khơi (pelagic) cũng có ánh sáng nhưng giảm dần theo độ sâu, vùng đáy sâu (vực thẳm) và vùng nước sâu (profundal) hầu như không có ánh sáng.

Thoát hơi nước (transpiration) là quá trình nước bốc hơi từ lá cây qua khí khổng, đưa nước từ hệ sinh thái trên cạn trở lại khí quyển. Bốc hơi (evaporation) là quá trình nước bốc hơi từ bề mặt nước và đất.

Chiến lược R (sinh trưởng theo cấp số nhân) đặc trưng bởi các loài sinh sản nhanh, tuổi thọ ngắn, kích thước nhỏ, đầu tư ít vào chăm sóc con cái, thích nghi với môi trường biến động và khai thác nguồn tài nguyên dồi dào. Chiến lược K (sinh trưởng ổn định) ngược lại, đặc trưng bởi sinh sản chậm, tuổi thọ dài, kích thước lớn, đầu tư nhiều vào chăm sóc con cái, thích nghi với môi trường ổn định và cạnh tranh.

Cạnh tranh xảy ra khi các loài cùng sử dụng một nguồn tài nguyên giới hạn. Hai loài sóc cùng ăn hạt dẻ là ví dụ về cạnh tranh nguồn thức ăn. Các đáp án khác không thể hiện sự cạnh tranh: chim ăn sâu (ăn thịt - con mồi), tầm gửi (ký sinh), ong thụ phấn (hợp tác/hội sinh).