Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Cơ sở sinh thái học – Đề 1

Biến động số lượng cá thể theo chu kỳ mùa là biến động xảy ra theo mùa, thường liên quan đến các yếu tố môi trường theo mùa như nhiệt độ, ánh sáng, nguồn thức ăn. Sự di cư của chim én là một ví dụ điển hình, chúng di cư để tránh mùa đông lạnh giá và thiếu thức ăn.

Trong hệ sinh thái trên cạn, thực vật là nhóm sinh vật sản xuất chủ yếu. Thực vật có khả năng quang hợp, sử dụng năng lượng ánh sáng mặt trời để tổng hợp chất hữu cơ từ CO2 và nước, tạo ra nguồn năng lượng và chất hữu cơ ban đầu cho hệ sinh thái.

Quần thể sinh vật là tập hợp các cá thể cùng loài sống trong một khu vực nhất định. Quần thể có các đặc trưng như kích thước, mật độ, tỷ lệ giới tính, thành phần tuổi, kiểu phân bố. Sự đa dạng về loài là đặc điểm của quần xã sinh vật, không phải quần thể.

Yếu tố vô sinh là yếu tố vật lý và hóa học của môi trường. Nhiệt độ là một yếu tố vật lý, trong khi các lựa chọn khác liên quan đến sinh vật sống (yếu tố hữu sinh).

Sinh vật phân giải (vi khuẩn, nấm) phân hủy xác sinh vật và chất thải hữu cơ, giải phóng các chất vô cơ trở lại môi trường. Các chất vô cơ này sau đó được sinh vật sản xuất sử dụng, hoàn thành chu trình vật chất.

Lưới thức ăn phức tạp, với nhiều chuỗi thức ăn liên kết với nhau, giúp hệ sinh thái ổn định hơn. Nếu một loài thức ăn bị suy giảm, các loài ăn nó có thể chuyển sang nguồn thức ăn khác, giảm nguy cơ sụp đổ chuỗi thức ăn và tăng khả năng chống chịu.

Năng suất sinh học sơ cấp là tốc độ tạo ra chất hữu cơ bởi sinh vật sản xuất. Rừng mưa nhiệt đới có điều kiện ánh sáng, nhiệt độ, và độ ẩm lý tưởng cho quang hợp, do đó có năng suất sinh học sơ cấp cao nhất.

Đa dạng sinh học chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như vị trí địa lý, khí hậu, lịch sử tiến hóa, các sự kiện địa chất, và mức độ can thiệp của con người. Kích thước cơ thể trung bình của các loài không phải là yếu tố quyết định trực tiếp đến sự đa dạng sinh học ở cấp độ quần xã hoặc hệ sinh thái.

Ánh sáng là yếu tố giới hạn quan trọng nhất dưới nước vì ánh sáng bị hấp thụ và tán xạ khi xuyên qua nước, giảm dần theo độ sâu. Thiếu ánh sáng hạn chế quá trình quang hợp của thực vật và tảo, ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn dưới nước.

Tính ổn định của hệ sinh thái (hay còn gọi là khả năng chống chịu và phục hồi) thể hiện khả năng hệ sinh thái duy trì cấu trúc và chức năng của mình khi chịu tác động của các yếu tố bên ngoài và khả năng phục hồi sau khi bị xáo trộn. Đa dạng sinh học cao thường góp phần tăng tính ổn định.

Quần xã tiên phong là quần xã đầu tiên xuất hiện trong diễn thế. Chúng thường là các loài có khả năng chịu đựng cao với điều kiện môi trường khắc nghiệt, nghèo nàn (ví dụ: rêu, địa y trên đá trơ).

Trong quan hệ ký sinh, vật ký sinh (ký sinh trùng) sống nhờ vào vật chủ (host) để lấy chất dinh dưỡng, vật chủ bị hại. Tuy nhiên, vật ký sinh thường không giết chết vật chủ ngay lập tức vì như vậy sẽ mất đi nguồn sống. Việc giết chết vật chủ không có lợi cho ký sinh trùng. Một số ký sinh trùng có thể gây chết vật chủ sau một thời gian dài, nhưng không phải là mục tiêu trực tiếp.

Trong cạnh tranh, cả hai loài đều bị ảnh hưởng tiêu cực vì phải tiêu tốn năng lượng và nguồn lực để cạnh tranh. Lựa chọn 2 mô tả quan hệ ký sinh hoặc sinh vật ăn thịt - con mồi, không phải cạnh tranh.

Theo quy luật 10%, chỉ khoảng 10% năng lượng từ bậc dinh dưỡng thấp được chuyển lên bậc dinh dưỡng cao hơn. Phần lớn năng lượng bị mất đi dưới dạng nhiệt do hô hấp, bài tiết, và các hoạt động sống khác.

Khống chế sinh học là cơ chế tự nhiên giúp duy trì sự cân bằng trong hệ sinh thái. Các mối quan hệ như sinh vật ăn thịt - con mồi, ký sinh - vật chủ, cạnh tranh... giúp điều chỉnh số lượng cá thể của các loài, ngăn chặn sự bùng nổ quá mức của một loài nào đó.

Phân bố theo nhóm (tập trung) là kiểu phân bố phổ biến nhất trong tự nhiên. Các cá thể sống thành nhóm vì nhiều lý do như nguồn tài nguyên phân bố không đều, tăng cường khả năng bảo vệ, hoặc hợp tác trong kiếm ăn và sinh sản.

Ổ sinh thái không chỉ là nơi ở mà còn bao gồm tất cả các mối quan hệ và vai trò của loài đó trong hệ sinh thái, bao gồm cả tương tác với các loài khác và việc sử dụng nguồn tài nguyên.

Sức chứa của môi trường (carrying capacity - K) là số lượng cá thể tối đa mà môi trường có thể hỗ trợ một cách bền vững. Khi quần thể vượt quá K, các nguồn tài nguyên trở nên khan hiếm, cạnh tranh tăng lên, dẫn đến tăng tốc độ tử vong và giảm tốc độ sinh sản, làm chậm lại hoặc dừng lại sự tăng trưởng của quần thể.

Quần xã sinh vật là tập hợp của nhiều quần thể loài khác nhau cùng sống trong một không gian và thời gian nhất định, có mối quan hệ tương tác với nhau. Lựa chọn 4 sai vì quần xã phải bao gồm nhiều loài.

Quá trình amôn hóa (hay khoáng hóa) là quá trình sinh vật phân giải (vi khuẩn, nấm) phân hủy chất hữu cơ chứa nitơ (protein, axit nucleic) trong xác sinh vật và chất thải, giải phóng amoniac (NH3) hoặc ion amoni (NH4+) vào môi trường.

Loài ưu thế là loài có vai trò quan trọng nhất trong quần xã, thường có số lượng lớn hoặc sinh khối lớn, ảnh hưởng mạnh mẽ đến môi trường sống và các loài khác trong quần xã. Chúng đóng vai trò chính trong việc duy trì cấu trúc và chức năng của quần xã.

Năng lượng trong hệ sinh thái chảy một chiều, bắt đầu từ sinh vật sản xuất (thực vật quang hợp) chuyển qua các bậc dinh dưỡng khác (sinh vật tiêu thụ) và cuối cùng đến sinh vật phân giải. Vật chất thì tuần hoàn, nhưng năng lượng thì không.

Quan hệ cộng sinh là mối quan hệ hỗ trợ giữa hai loài. Hội sinh là một dạng cộng sinh, trong đó một loài có lợi và loài kia không bị ảnh hưởng. Các lựa chọn khác (cạnh tranh, ký sinh, sinh vật ăn thịt - con mồi) không phải là cộng sinh theo định nghĩa này.

Nông nghiệp độc canh trên diện rộng thường làm suy giảm đa dạng sinh học do thay thế các hệ sinh thái tự nhiên bằng một loài cây trồng duy nhất, giảm môi trường sống cho nhiều loài khác. Các biện pháp khác (khu bảo tồn, luật pháp, giáo dục) đều hướng tới bảo tồn đa dạng sinh học.

Vùng ven bờ (Littoral zone) là vùng nước nông gần bờ, nhận được nhiều ánh sáng mặt trời nhất vì nước nông và trong. Ánh sáng đầy đủ cho phép thực vật thủy sinh và tảo quang hợp mạnh mẽ, dẫn đến năng suất sinh học sơ cấp cao nhất trong hệ sinh thái dưới nước.

Sinh thái học ứng dụng tập trung vào việc sử dụng kiến thức và nguyên lý sinh thái học để giải quyết các vấn đề môi trường do con người gây ra (ô nhiễm, suy thoái tài nguyên, mất đa dạng sinh học) và quản lý tài nguyên thiên nhiên một cách bền vững.

Sinh vật chỉ thị là những loài nhạy cảm với sự thay đổi của môi trường. Sự xuất hiện, biến mất, hoặc số lượng của chúng có thể phản ánh chất lượng môi trường và mức độ ô nhiễm. Ví dụ, sự vắng mặt của địa y có thể chỉ ra ô nhiễm không khí.

Rừng Taiga (hay rừng lá kim phương Bắc) là một quần xã sinh vật đặc trưng cho vùng khí hậu ôn đới lục địa và cận Bắc Cực, với mùa đông lạnh kéo dài và mùa hè ngắn, ấm áp. Cây lá kim (thông, tùng, bách) chiếm ưu thế do khả năng chịu lạnh tốt.

Trôi dạt gene là sự thay đổi ngẫu nhiên về tần số allele trong quần thể, đặc biệt rõ rệt ở quần thể nhỏ. Nó có thể làm giảm sự đa dạng di truyền do các allele có thể bị mất đi ngẫu nhiên, kể cả allele có lợi hay có hại.

Biến đổi khí hậu gây ra nhiều tác động tiêu cực đến hệ sinh thái, như thay đổi nhiệt độ và lượng mưa, mực nước biển dâng, axit hóa đại dương, dẫn đến thay đổi phân bố loài, suy thoái các hệ sinh thái nhạy cảm (rạn san hô, rừng ngập mặn), và gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan (hạn hán, lũ lụt).