Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Chuẩn đoán hình ảnh – Đề 7

Chụp X-quang tuyến vú (mammography) là phương pháp chủ yếu được sử dụng để sàng lọc và chẩn đoán ung thư vú ở phụ nữ. Các lựa chọn khác không phải là chỉ định chính của mammography.

MRI khớp gối vượt trội hơn X-quang trong việc đánh giá các mô mềm như dây chằng, sụn chêm, gân, cơ, và bao khớp. X-quang tốt cho đánh giá xương (gãy xương, thoái hóa khớp), nhưng hạn chế trong đánh giá mô mềm. MRI không lý tưởng để phát hiện dị vật kim loại (CT tốt hơn). Sàng lọc thoái hóa khớp giai đoạn sớm có thể cần cả hai phương pháp.

MRI dựa trên nguyên lý cộng hưởng từ hạt nhân. Các hạt nhân nguyên tử, đặc biệt là hydro, hấp thụ và phát ra năng lượng khi đặt trong từ trường mạnh và được kích thích bằng sóng radio, tạo ra tín hiệu để dựng hình. Các lựa chọn khác liên quan đến nguyên lý của X-quang, siêu âm và xạ hình, không phải MRI.

Ưu điểm nổi bật nhất của siêu âm là không sử dụng bức xạ ion hóa, làm cho nó an toàn hơn, đặc biệt cho phụ nữ mang thai và trẻ em. X-quang sử dụng bức xạ ion hóa. Chi phí và thời gian chụp có thể là ưu điểm của siêu âm so với một số kỹ thuật khác, nhưng ưu điểm chính về an toàn hơn so với X-quang là do không bức xạ.

Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh thời gian thực, linh hoạt, không xâm lấn và không bức xạ, rất thích hợp để hướng dẫn các thủ thuật can thiệp như sinh thiết, chọc hút dịch, dẫn lưu áp xe, đặt catheter... Các phương pháp khác ít được sử dụng hoặc không phù hợp cho mục đích hướng dẫn thủ thuật thời gian thực.

Siêu âm Doppler màu sử dụng màu sắc để mã hóa thông tin về hướng và tốc độ dòng chảy của máu. Màu đỏ thường biểu thị dòng chảy hướng về đầu dò, và màu xanh biểu thị dòng chảy hướng ra xa đầu dò. Độ đậm đặc mô, nhiệt độ mô và kích thước mạch máu không phải là thông tin trực tiếp được biểu thị bằng màu sắc trong Doppler màu.

Artifact (ảnh giả) là những hình ảnh bất thường xuất hiện trên phim chẩn đoán hình ảnh, không tương ứng với cấu trúc giải phẫu thực tế và có thể do nhiều nguyên nhân kỹ thuật (ví dụ, nhiễu, chuyển động) hoặc do bệnh nhân (ví dụ, kim loại). Chúng có thể gây nhầm lẫn và cần được nhận biết để tránh chẩn đoán sai.

Xạ hình xương là một kỹ thuật y học hạt nhân nhạy cảm để phát hiện các bất thường trong chuyển hóa xương, thường được sử dụng để phát hiện di căn xương, viêm xương, gãy xương không rõ nguyên nhân, và các bệnh lý xương khác. Các lựa chọn khác không phải là ứng dụng chính của xạ hình xương.

Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh không sử dụng bức xạ ion hóa, an toàn và thường được ưu tiên lựa chọn đầu tiên trong nhi khoa để giảm thiểu phơi nhiễm bức xạ cho trẻ em. CT, X-quang và xạ hình đều sử dụng bức xạ ion hóa.

Chụp X-quang cản quang đường tiêu hóa trên (ví dụ, chụp dạ dày tá tràng cản quang) sử dụng bari sulfat để làm nổi bật niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng, giúp phát hiện các bất thường cấu trúc như loét, khối u, hẹp. Các lựa chọn khác không phải là chỉ định chính của phương pháp này.

MRI thường có thời gian chụp lâu hơn đáng kể và chi phí cao hơn so với CT. Độ phân giải không gian của MRI thường tốt hoặc tương đương CT trong nhiều ứng dụng. MRI tốt trong phát hiện chảy máu giai đoạn sớm. MRI không sử dụng bức xạ ion hóa, trong khi CT có sử dụng.

Siêu âm sử dụng sóng âm thanh có tần số cao (siêu âm) để tạo ra hình ảnh. X-quang sử dụng tia X, PET sử dụng chất phóng xạ phát positron, và DSA là một kỹ thuật X-quang đặc biệt để hiển thị mạch máu.

T1-weighted và T2-weighted là các chuỗi xung cơ bản trong MRI, tạo ra hình ảnh với độ tương phản khác nhau dựa trên thời gian hồi phục T1 và T2 của mô. Chúng không được sử dụng trong siêu âm, CT, hoặc X-quang thường quy.

CT ít bị ảnh hưởng bởi khí trong ruột hơn so với siêu âm và X-quang, và cung cấp hình ảnh chi tiết của các tạng đặc trong ổ bụng (gan, lách, thận, tụy...). Siêu âm bị hạn chế bởi khí. X-quang bụng không chuẩn bị chủ yếu để phát hiện khí tự do hoặc tắc ruột. MRI cũng tốt nhưng thường không phải là lựa chọn đầu tay trong tình huống này so với CT.

Siêu âm tim (echocardiography) là phương pháp hàng đầu để đánh giá chức năng co bóp của tim, van tim, và cấu trúc tim. X-quang ngực chủ yếu đánh giá bóng tim và phổi. CT mạch vành tốt để đánh giá mạch vành. MRI tim cũng có thể đánh giá chức năng tim, nhưng siêu âm tim thường là lựa chọn đầu tiên vì tính tiện lợi và chi phí thấp hơn.

PET dựa trên việc phát hiện các photon gamma được tạo ra khi positron (phát ra từ chất phóng xạ) gặp electron và hủy cặp, tạo ra hai photon gamma bay theo hướng ngược nhau. Các photon này được máy dò PET thu nhận để tạo hình ảnh phân bố chất phóng xạ trong cơ thể. Các lựa chọn khác mô tả nguyên lý của CT, siêu âm và MRI.

Elastography là một kỹ thuật siêu âm tiên tiến dùng để đánh giá độ cứng của mô. Độ cứng mô có thể thay đổi trong nhiều bệnh lý, ví dụ như xơ gan hoặc ung thư. Các lựa chọn khác không phải là ứng dụng chính của elastography.

Giá trị Hounsfield (HU) là đơn vị đo độ đậm độ trên hình ảnh CT, biểu thị khả năng hấp thụ tia X của các mô khác nhau. Nước có giá trị 0 HU, không khí khoảng -1000 HU, và xương có giá trị dương cao. Các lựa chọn khác không liên quan trực tiếp đến ý nghĩa của HU.

Fluorine-18 (F-18) có thời gian bán hủy rất ngắn (khoảng 110 phút) và là chất phóng xạ phổ biến nhất được sử dụng trong PET/CT, đặc biệt là trong FDG-PET để đánh giá chuyển hóa glucose. Các chất phóng xạ khác có thời gian bán hủy dài hơn và ứng dụng khác nhau.

PET/CT kết hợp thông tin chức năng (PET) và giải phẫu (CT), rất hữu ích trong ung thư học để xác định giai đoạn bệnh (đặc biệt là di căn xa), đánh giá đáp ứng điều trị (ví dụ, hóa trị, xạ trị), và phân biệt tái phát hay hoại tử sau điều trị. CT và MRI tốt hơn trong đánh giá cấu trúc giải phẫu. Siêu âm hoặc CT thường dùng để hướng dẫn sinh thiết. DSA hoặc MRI mạch máu dùng để đánh giá mạch máu nuôi u.

Chụp cắt lớp vi tính (CT) sử dụng tia X, một dạng bức xạ ion hóa, để tạo ra hình ảnh cắt lớp. Các phương pháp khác như siêu âm và MRI không sử dụng bức xạ ion hóa. Xạ hình có thể sử dụng bức xạ ion hóa nhưng không tạo ra hình ảnh cắt lớp theo nghĩa tương tự CT.

Nguyên tắc ALARA (As Low As Reasonably Achievable) là nguyên tắc cơ bản trong an toàn bức xạ, nhằm mục tiêu giảm thiểu liều bức xạ ion hóa cho bệnh nhân và nhân viên y tế xuống mức thấp nhất có thể đạt được một cách hợp lý, mà vẫn đảm bảo chất lượng chẩn đoán. Các lựa chọn khác không phải là ý nghĩa chính của ALARA.

MRI có độ tương phản mô mềm vượt trội so với các phương pháp khác, làm cho nó trở thành lựa chọn tốt nhất để đánh giá tủy sống, dây chằng, đĩa đệm và các mô mềm khác của cột sống. X-quang và CT chủ yếu đánh giá cấu trúc xương. Xạ hình xương chủ yếu phát hiện bệnh lý xương, không phải mô mềm.

Thuốc chẹn beta được sử dụng trước chụp CT mạch vành để làm chậm nhịp tim, giúp giảm nhiễu ảnh do chuyển động tim và cải thiện chất lượng hình ảnh mạch vành. Các lựa chọn khác không phải là mục đích chính của việc sử dụng thuốc chẹn beta.

Y học hạt nhân, bao gồm PET và SPECT, sử dụng các chất phóng xạ để đánh giá các quá trình sinh lý và chức năng của cơ thể, cung cấp thông tin chức năng bên cạnh thông tin giải phẫu. X-quang, CT và MRI chủ yếu cung cấp thông tin về cấu trúc giải phẫu, mặc dù MRI có thể cung cấp một số thông tin chức năng nhất định (ví dụ, fMRI).

DSA (Digital Subtraction Angiography) là kỹ thuật X-quang đặc biệt, chụp mạch máu trước và sau khi tiêm thuốc cản quang, sau đó sử dụng máy tính để loại bỏ hình ảnh xương và các mô mềm, chỉ giữ lại hình ảnh mạch máu, thường là động mạch.

Gadolinium là chất cản quang từ tính thường được sử dụng trong MRI để tăng cường độ tương phản hình ảnh, giúp phân biệt rõ hơn các mô và bệnh lý. Bari sulfat và iod hữu cơ chủ yếu dùng trong X-quang và CT. Không khí có thể dùng làm chất cản quang âm tính nhưng ít phổ biến hơn và không phải trong MRI.

CT sọ não là phương pháp nhanh chóng, hiệu quả và rộng rãi để phát hiện chảy máu nội sọ trong cấp cứu chấn thương sọ não. MRI mất nhiều thời gian hơn và ít sẵn có hơn trong cấp cứu. Siêu âm xuyên sọ có hạn chế trong đánh giá toàn diện não bộ. X-quang sọ não ít nhạy trong phát hiện chảy máu não giai đoạn sớm.

Nhũ ảnh kỹ thuật số có ưu điểm chính là khả năng xử lý và lưu trữ hình ảnh dễ dàng hơn, cho phép điều chỉnh độ sáng, độ tương phản sau khi chụp, và truyền tải hình ảnh dễ dàng. Liều bức xạ có thể tương đương hoặc thấp hơn một chút. Chi phí thường cao hơn. Thời gian chụp có thể tương đương.

Thuốc cản quang đường uống trong chụp CT bụng thường được sử dụng để làm rõ ống tiêu hóa (dạ dày, ruột non, ruột già), giúp phát hiện các bất thường như viêm, khối u, hoặc tắc nghẽn. Các lựa chọn khác có thể được đánh giá bằng CT có hoặc không có cản quang đường tĩnh mạch, nhưng cản quang đường uống chủ yếu cho ống tiêu hóa.