Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Chuẩn đoán hình ảnh – Đề 4

PET/CT là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh kết hợp, cung cấp thông tin về cả cấu trúc giải phẫu (CT) và hoạt động chức năng, chuyển hóa (PET) của các mô và cơ quan. Ứng dụng chính của PET/CT là trong phát hiện, đánh giá giai đoạn, theo dõi điều trị và phát hiện tái phát ung thư.

Chụp cộng hưởng từ (MRI) sử dụng từ trường mạnh và sóng radio để kích thích và thu nhận tín hiệu từ proton nước trong cơ thể. Các tín hiệu này sau đó được xử lý để tạo ra hình ảnh chi tiết của các cơ quan và mô mềm.

Chụp mạch máu số hóa xóa nền (DSA) không chỉ là một phương pháp chẩn đoán mà còn được sử dụng rộng rãi trong can thiệp mạch máu. DSA cho phép quan sát rõ ràng hệ mạch máu sau khi tiêm chất tương phản, đồng thời có thể tích hợp các thủ thuật can thiệp như nong mạch, đặt stent, hoặc nút mạch dưới hướng dẫn hình ảnh.

Thuật ngữ 'cản quang' (radiopaque) mô tả các vật chất có khả năng hấp thụ tia X mạnh, do đó chúng sẽ hiện lên màu trắng hoặc sáng trên phim X-quang. Ví dụ điển hình là xương và các chất tương phản chứa kim loại.

Nguyên tắc ALARA (As Low As Reasonably Achievable) là một nguyên tắc quan trọng trong thực hành an toàn bức xạ, đặc biệt trong chẩn đoán hình ảnh sử dụng bức xạ ion hóa (X-quang, CT, xạ hình...). Nguyên tắc này nhấn mạnh việc cần thiết phải giảm thiểu liều bức xạ cho bệnh nhân và nhân viên y tế xuống mức thấp nhất có thể đạt được một cách hợp lý, đồng thời vẫn đảm bảo chất lượng chẩn đoán cần thiết.

Chụp xạ hình (scintigraphy) sử dụng dược chất phóng xạ phát tia gamma. Dược chất này được đưa vào cơ thể và tập trung ở các cơ quan hoặc mô cần khảo sát. Tia gamma phát ra được ghi nhận bởi camera gamma để tạo ra hình ảnh chức năng, phản ánh hoạt động của cơ quan.

Siêu âm có những hạn chế nhất định trong chẩn đoán hình ảnh bụng. Khí trong đường tiêu hóa cản trở sự truyền âm, làm hạn chế khả năng đánh giá các tạng rỗng. Độ phân giải mô mềm của siêu âm thường không bằng CT hoặc MRI. Chất lượng hình ảnh siêu âm cũng phụ thuộc nhiều vào kỹ năng và kinh nghiệm của người thực hiện.

Chụp cắt lớp vi tính (CT) sử dụng tia X, một dạng bức xạ ion hóa, để tạo ra hình ảnh cắt lớp. Các phương pháp khác như siêu âm và MRI không sử dụng bức xạ ion hóa. X-quang cũng dùng bức xạ ion hóa nhưng tạo ảnh 2D, không phải cắt lớp.

Soi huỳnh quang (fluoroscopy) sử dụng tia X liên tục ở liều thấp để tạo ra hình ảnh động thời gian thực trên màn hình. Kỹ thuật này hữu ích trong các thủ thuật can thiệp, theo dõi sự di chuyển của chất tương phản trong cơ thể, hoặc quan sát các cơ quan chuyển động như tim và đường tiêu hóa.

Siêu âm tim là phương pháp chẩn đoán hình ảnh quan trọng và phổ biến để đánh giá chức năng tim mạch. Nó cho phép quan sát trực tiếp hoạt động co bóp của cơ tim, chức năng van tim, kích thước các buồng tim và phát hiện các bất thường về cấu trúc và chức năng tim.

Siêu âm sử dụng sóng âm thanh có tần số cao để tạo ảnh. Đầu dò siêu âm phát ra sóng âm, sóng này phản xạ trở lại khi gặp các ranh giới giữa các mô khác nhau trong cơ thể. Sự phản xạ và hấp thụ sóng âm thanh là cơ sở để tạo ra hình ảnh siêu âm.

Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh an toàn vì không sử dụng bức xạ ion hóa. Do đó, nó thường được ưu tiên lựa chọn cho phụ nữ mang thai để theo dõi thai kỳ và các vấn đề sức khỏe khác mà không gây nguy cơ phơi nhiễm bức xạ cho thai nhi.

Chụp X-quang kỹ thuật số có nhiều ưu điểm so với phim X-quang truyền thống, trong đó quan trọng nhất là khả năng xử lý hình ảnh (điều chỉnh độ tương phản, độ sáng, phóng to) và lưu trữ, truyền tải hình ảnh dễ dàng hơn thông qua hệ thống PACS. Liều bức xạ thường tương đương hoặc thấp hơn, và độ phân giải không gian có thể tương đương hoặc tốt hơn tùy thuộc vào hệ thống.

Gray (Gy) là đơn vị đo liều bức xạ hấp thụ, thể hiện năng lượng bức xạ được hấp thụ bởi một đơn vị khối lượng mô. Sievert (Sv) là đơn vị đo liều hiệu dụng, tính đến loại bức xạ và độ nhạy cảm của các cơ quan khác nhau với bức xạ. Cả Gy và Sv đều được sử dụng phổ biến trong chẩn đoán hình ảnh để đo và quản lý liều bức xạ.

Gadolinium là chất tương phản từ tính được sử dụng trong MRI để tăng cường độ tương phản của mô mềm và mạch máu, giúp phát hiện các tổn thương, viêm nhiễm hoặc khối u. Nó không có tác dụng tương phản đáng kể trên xương, khí hoặc mỡ.

Chụp xạ hình SPECT (Single Photon Emission Computed Tomography) và PET (Positron Emission Tomography) là các kỹ thuật y học hạt nhân sử dụng đồng vị phóng xạ gắn với các chất sinh học (dược chất phóng xạ). Các chất này được thiết kế để tham gia vào các quá trình sinh lý cụ thể trong cơ thể, cho phép theo dõi và đánh giá các quá trình này thông qua hình ảnh.

MRI cột sống là phương pháp chẩn đoán hình ảnh ưu tiên để đánh giá thoát vị đĩa đệm và chèn ép thần kinh cột sống. MRI cung cấp độ tương phản mô mềm xuất sắc, cho phép hình dung rõ ràng đĩa đệm, dây thần kinh, tủy sống và các cấu trúc mô mềm xung quanh, giúp xác định vị trí và mức độ chèn ép.

Chất tương phản chứa iod sử dụng trong chụp CT có thể gây ra phản ứng dị ứng ở một số bệnh nhân và có nguy cơ gây suy thận do tương phản, đặc biệt ở những người có chức năng thận suy giảm. Các rủi ro khác như tăng nguy cơ ung thư do bức xạ là có, nhưng thấp hơn so với rủi ro trực tiếp từ chất tương phản.

Hệ thống PACS là một hệ thống quản lý hình ảnh y tế kỹ thuật số. Chức năng chính của PACS là lưu trữ, truyền tải và hiển thị hình ảnh y tế từ các thiết bị chẩn đoán hình ảnh đến các bác sĩ và chuyên gia y tế, thay thế cho việc sử dụng phim truyền thống.

Cuộn dây bề mặt trong MRI được thiết kế để đặt gần vùng cơ thể cần khảo sát. Chúng có kích thước nhỏ và độ nhạy cao, giúp tăng cường khả năng thu nhận tín hiệu MRI từ vùng quan tâm, do đó cải thiện tỷ số tín hiệu trên nhiễu (SNR) và chất lượng hình ảnh ở khu vực đó.

MRI vượt trội hơn CT trong việc tạo ra độ tương phản cao giữa các mô mềm khác nhau do khả năng phân biệt sự khác biệt nhỏ trong thành phần nước và mô. CT tốt hơn trong việc hiển thị xương và các cấu trúc đặc, nhưng kém hơn trong đánh giá chi tiết mô mềm.

Trong sản khoa, siêu âm được ứng dụng rộng rãi nhờ khả năng phản xạ tốt từ các mô mềm và dịch ối, cho phép quan sát và đánh giá hình thái, sự phát triển của thai nhi, cũng như các cấu trúc của tử cung và buồng trứng. Sóng siêu âm không xuyên thấu tốt qua xương và không có khả năng ion hóa mô.

Trẻ em nhạy cảm hơn với tác động của bức xạ ion hóa. Do đó, siêu âm và MRI, là các phương pháp không sử dụng bức xạ, thường được ưu tiên lựa chọn trong chẩn đoán hình ảnh nhi khoa để giảm thiểu tối đa phơi nhiễm bức xạ cho trẻ.

MRI cung cấp độ tương phản mô mềm vượt trội, đặc biệt hữu ích trong việc đánh giá các cấu trúc mô mềm như dây chằng, sụn khớp, tủy xương và mô thần kinh. CT tốt hơn cho xương nhưng kém hơn cho các cấu trúc mô mềm này.

Độ tương phản trong X-quang chủ yếu đến từ sự khác biệt trong khả năng hấp thụ tia X của các mô, mà khả năng này phụ thuộc vào mật độ electron của mô đó. Mô có mật độ electron cao (như xương) sẽ hấp thụ tia X nhiều hơn và hiện lên màu trắng hơn trên phim.

Thuật ngữ 'hypodense' trên phim CT chỉ ra một vùng có đậm độ thấp hơn so với mô xung quanh. Điều này thường gợi ý sự hiện diện của các chất có mật độ thấp như nước, mỡ, khí hoặc các tổn thương dạng nang, hoại tử.

Tín hiệu T1W và T2W trong MRI được tạo ra dựa trên sự khác biệt về thời gian hồi phục T1 (thời gian hồi phục dọc) và T2 (thời gian hồi phục ngang) của proton nước trong các mô khác nhau. Các thời gian này phản ánh môi trường hóa học và vật lý xung quanh proton nước.

Nén ép tuyến vú trong chụp nhũ ảnh có nhiều mục đích quan trọng: giảm độ dày mô vú để giảm liều bức xạ, làm trải đều mô để tăng độ tương phản và độ phân giải hình ảnh, và giảm chuyển động gây mờ ảnh, từ đó rút ngắn thời gian chụp.

Siêu âm Doppler màu đặc biệt hữu ích trong việc đánh giá dòng chảy máu, giúp phát hiện các vấn đề như tắc nghẽn mạch máu hoặc dòng chảy bất thường. Siêu âm B-mode chủ yếu cung cấp hình ảnh cấu trúc giải phẫu.

Chụp X-quang răng, giống như X-quang y tế thông thường, sử dụng tia X để tạo ảnh. Tia X có khả năng xuyên qua mô mềm nhưng bị hấp thụ nhiều bởi các cấu trúc đặc như xương và răng, tạo ra hình ảnh tương phản.