Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Chuẩn đoán hình ảnh – Đề 3

Doppler siêu âm được sử dụng để đánh giá tốc độ và hướng dòng chảy của máu trong mạch máu, giúp phát hiện các vấn đề như hẹp mạch máu, tắc mạch hoặc dòng chảy bất thường. Các ứng dụng khác của siêu âm thường tập trung vào cấu trúc mô và cơ quan.

MRI phân biệt các mô dựa trên sự khác biệt về thời gian hồi phục T1 và T2 của proton hydro trong các mô khác nhau khi chịu tác động của từ trường và xung radio. Mỡ và nước có thời gian T1 và T2 khác nhau, cho phép tạo ra sự tương phản trên ảnh MRI.

Phân suất tống máu (EF) là tỷ lệ phần trăm máu được tống ra khỏi thất trái mỗi nhịp tim. EF là chỉ số quan trọng đánh giá chức năng tâm thu thất trái, khả năng bơm máu của tim. EF giảm thường gặp trong suy tim.

Thuốc cản quang gốc Bari chủ yếu được sử dụng để khảo sát đường tiêu hóa, bao gồm chụp thực quản - dạ dày - tá tràng (UADT), chụp khung đại tràng (Barium enema), và chụp đường ruột non. Bari không tan trong nước và thường dùng đường uống hoặc thụt, không dùng đường tĩnh mạch.

Susceptibility artifact là loại artifact phổ biến nhất do kim loại trong MRI. Kim loại gây ra sự biến dạng từ trường cục bộ, dẫn đến méo hình ảnh và mất tín hiệu xung quanh vật kim loại. Bệnh nhân cần được kiểm tra kỹ lưỡng về chống chỉ định kim loại trước khi chụp MRI.

MRI vượt trội CT trong việc tạo ảnh chi tiết của mô mềm, đặc biệt là não, tủy sống, cơ và dây chằng, do sử dụng từ trường và sóng radio thay vì tia X. CT thường nhanh hơn và tốt hơn cho xương và chấn thương cấp tính.

Đo mật độ xương bằng DEXA (Dual-energy X-ray absorptiometry) là tiêu chuẩn vàng để đánh giá mật độ xương và chẩn đoán loãng xương. X-quang quy ước có thể phát hiện loãng xương nhưng ở giai đoạn muộn hơn. CT và siêu âm xương gót có thể được sử dụng nhưng DEXA chính xác và phổ biến hơn.

TEE đưa đầu dò siêu âm vào thực quản, gần tim hơn so với TTE (đầu dò đặt trên thành ngực). Điều này giúp giảm nhiễu từ xương sườn và phổi, cho phép hình ảnh rõ nét hơn, đặc biệt là các cấu trúc phía sau tim như tâm nhĩ trái, van hai lá và van ba lá.

Chụp nhũ ảnh là phương pháp X-quang chuyên biệt được thiết kế để sàng lọc và chẩn đoán ung thư vú ở phụ nữ. Nó có khả năng phát hiện sớm các vi vôi hóa và khối u nhỏ trong vú, tăng cơ hội điều trị thành công.

Chụp X-quang bụng không chuẩn bị tư thế đứng giúp phát hiện mức khí - dịch trong ổ bụng hoặc quai ruột giãn, là dấu hiệu quan trọng của tắc ruột hoặc thủng tạng rỗng. Tư thế nằm thường khó thấy rõ mức khí - dịch do khí và dịch trộn lẫn.

Số CT (CT number) hay đơn vị Hounsfield (HU) định lượng độ hấp thụ tia X của mô trong chụp CT. Nó được chuẩn hóa so với nước (0 HU) và không khí (-1000 HU). Xương có số CT dương cao, mỡ có số CT âm.

Siêu âm đàn hồi mô là kỹ thuật đo độ cứng (đàn hồi) của mô. Độ cứng của mô có thể thay đổi trong các bệnh lý khác nhau, ví dụ như xơ gan, ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt. Kỹ thuật này giúp phân biệt mô lành tính và ác tính, hoặc đánh giá mức độ xơ hóa.

Technetium-99m (Tc-99m) là chất phóng xạ được sử dụng phổ biến nhất trong xạ hình xương do có thời gian bán hủy ngắn, năng lượng bức xạ phù hợp và khả năng gắn kết tốt với xương. Các chất phóng xạ khác có thể được sử dụng cho các mục đích xạ hình khác nhau.

Chuỗi xung T2-W (T2-weighted) trong MRI nhạy cảm với nước và dịch. Các bệnh lý viêm nhiễm và phù nề thường chứa nhiều nước, do đó sẽ có tín hiệu cao (trắng) trên ảnh T2-W, giúp phát hiện tốt hơn so với các chuỗi xung khác. Xuất huyết cấp tính thường rõ trên T1-W, gãy xương trên X-quang hoặc CT, và khối u đặc có thể thấy trên nhiều chuỗi xung.

ALARA (As Low As Reasonably Achievable) là nguyên tắc quan trọng trong sử dụng bức xạ ion hóa, bao gồm X-quang. Nguyên tắc này nhấn mạnh việc giảm thiểu phơi nhiễm bức xạ cho bệnh nhân và nhân viên y tế ở mức thấp nhất có thể đạt được mà vẫn đảm bảo chất lượng hình ảnh chẩn đoán cần thiết.

Cả siêu âm và CT đều có thể được sử dụng để dẫn đường cho các thủ thuật can thiệp. Siêu âm thường được dùng cho các thủ thuật nông, không dùng bức xạ, thời gian thực. CT phù hợp cho các thủ thuật sâu hơn, chính xác hơn về mặt giải phẫu, nhưng có bức xạ.

PET/CT kết hợp thông tin về cấu trúc giải phẫu từ CT và thông tin về chức năng chuyển hóa từ PET. PET sử dụng chất phóng xạ đánh dấu glucose để phát hiện các tế bào ung thư có chuyển hóa glucose cao hơn tế bào bình thường, giúp phát hiện sớm ung thư, đánh giá giai đoạn và đáp ứng điều trị. CT đơn thuần chỉ cung cấp thông tin về cấu trúc.

Y học hạt nhân (bao gồm xạ hình và PET) sử dụng đồng vị phóng xạ gắn vào dược chất sinh học (ví dụ, FDG trong PET) để đánh giá chức năng chuyển hóa và hoạt động sinh lý của cơ quan. Các phương pháp khác chủ yếu cung cấp thông tin về cấu trúc giải phẫu.

Tín hiệu BOLD (Blood-Oxygen-Level Dependent) trong fMRI phản ánh sự thay đổi về mức độ oxy hóa máu não. Khi vùng não hoạt động, nhu cầu oxy tăng lên, dẫn đến tăng lưu lượng máu giàu oxy đến vùng đó, làm thay đổi tỷ lệ deoxyhemoglobin và oxyhemoglobin, tạo ra tín hiệu BOLD có thể đo được.

Kỹ thuật xóa mỡ (fat suppression) trong MRI giúp giảm hoặc loại bỏ tín hiệu từ mô mỡ trên ảnh, làm nổi bật các cấu trúc khác như phù nề, viêm nhiễm, hoặc thuốc cản quang. Điều này đặc biệt hữu ích trong khảo sát khớp, tủy xương và các vùng có nhiều mỡ.

Giảm độ dày lớp cắt (slice thickness) trong CT sẽ làm tăng độ phân giải không gian theo trục Z, giúp phân biệt rõ hơn các cấu trúc nhỏ nằm gần nhau. Detector nhỏ hơn cũng cải thiện độ phân giải không gian, nhưng giảm độ dày lớp cắt có ảnh hưởng trực tiếp và quan trọng hơn.

Màu sắc quần áo bệnh nhân mặc không ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh CT mạch vành. Nhịp tim nhanh, kỹ thuật chuẩn bị bệnh nhân kém (ví dụ, không nhịn ăn, không dùng thuốc giảm nhịp tim), và loại máy CT (ví dụ, số dãy đầu dò) đều ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng hình ảnh.

Siêu âm không sử dụng bức xạ ion hóa, do đó là phương pháp chẩn đoán hình ảnh an toàn và thường được ưu tiên lựa chọn đầu tiên ở trẻ em để giảm thiểu phơi nhiễm bức xạ. MRI cũng không dùng bức xạ, nhưng thường đắt và thời gian chụp lâu hơn. X-quang và CT sử dụng bức xạ và nên hạn chế ở trẻ em khi không thực sự cần thiết.

Xương chứa nhiều canxi, có khả năng hấp thụ tia X cao hơn so với mô mềm, không khí và mỡ. Do đó, xương sẽ cản trở tia X nhiều nhất và xuất hiện màu trắng hoặc sáng trên phim X-quang.

Siêu âm sử dụng sóng âm thanh, không phải bức xạ ion hóa. Chụp X-quang, CT và xạ hình đều sử dụng bức xạ ion hóa (tia X hoặc tia gamma) để tạo ảnh.

MPR (Multiplanar Reconstruction) là kỹ thuật tái tạo hình ảnh cho phép xem dữ liệu CT hoặc MRI đã thu theo các mặt phẳng khác nhau (ví dụ, sagittal, coronal, axial) mà không cần chụp lại. Điều này giúp bác sĩ đánh giá cấu trúc giải phẫu từ nhiều góc độ khác nhau, cải thiện khả năng chẩn đoán.

Siêu âm sử dụng sóng âm thanh tần số cao để tạo ra hình ảnh thời gian thực của các cơ quan và mô mềm trong cơ thể. Các phương pháp khác sử dụng bức xạ (X-quang, CT) hoặc từ trường và sóng radio (MRI).

Thuốc cản quang từ (Gadolinium) thường ít gây phản ứng dị ứng hơn so với thuốc cản quang chứa Iod, vốn là nguyên nhân phổ biến gây dị ứng. Bari chủ yếu dùng đường uống hoặc thụt và ít gây dị ứng toàn thân. Tuy nhiên, nguy cơ dị ứng vẫn tồn tại với mọi loại thuốc cản quang.

Chụp X-quang tim phổi thường được chỉ định khi có các triệu chứng hoặc nghi ngờ bệnh lý về tim và phổi như ho ra máu, đau ngực, khó thở, viêm phổi. Kiểm tra sức khỏe định kỳ ở người trẻ khỏe mạnh không phải là chỉ định thường quy vì lợi ích của việc sàng lọc bằng X-quang không vượt trội nguy cơ phơi nhiễm bức xạ.

DSA sử dụng kỹ thuật số để xóa bỏ hình ảnh nền (chủ yếu là xương và mô mềm) trên phim chụp mạch máu, giúp làm nổi bật rõ nét các mạch máu đã được tiêm thuốc cản quang. Điều này giúp bác sĩ dễ dàng quan sát và đánh giá các bất thường mạch máu.