Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Chuẩn đoán hình ảnh – Đề 12

Cửa sổ xương là một cài đặt hiển thị hình ảnh đặc biệt trong chụp CT, tối ưu hóa độ tương phản để quan sát rõ các cấu trúc xương. Cài đặt này làm cho xương có màu trắng sáng và mô mềm tối hơn, giúp đánh giá chi tiết các tổn thương xương như gãy xương, di căn xương.

Cuộn dây bề mặt là loại cuộn dây thu tín hiệu MRI được đặt gần vùng cơ thể cần khảo sát. Chúng được thiết kế để thu tín hiệu mạnh hơn từ vùng nông, giúp cải thiện tỷ lệ tín hiệu trên nhiễu (SNR) và chất lượng hình ảnh tại vùng quan tâm, đặc biệt là các cấu trúc bề mặt.

ALARA (As Low As Reasonably Achievable) là nguyên tắc cơ bản trong an toàn bức xạ, đặc biệt trong chẩn đoán hình ảnh sử dụng tia X hoặc chất phóng xạ. Nguyên tắc này nhấn mạnh việc sử dụng liều bức xạ thấp nhất có thể đạt được mà vẫn đảm bảo chất lượng hình ảnh chẩn đoán.

AI đang được ứng dụng rộng rãi trong chẩn đoán hình ảnh, từ tự động hóa các tác vụ đọc và phân tích ảnh, đến hỗ trợ bác sĩ phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh lý tinh vi, giúp tăng hiệu quả và giảm sai sót trong chẩn đoán, đồng thời giảm tải công việc cho bác sĩ.

PET/CT là kỹ thuật hình ảnh lai, kết hợp ưu điểm của PET (chức năng, chuyển hóa) và CT (giải phẫu, cấu trúc). PET cung cấp thông tin về hoạt động sinh học, còn CT cung cấp hình ảnh giải phẫu chính xác, giúp định vị tổn thương và chẩn đoán bệnh hiệu quả hơn.

Đơn vị Hounsfield (HU) là đơn vị đo lường định lượng độ cản tia X trong chụp CT. Nước cất được định nghĩa là 0 HU, không khí khoảng -1000 HU và xương đặc có thể trên +1000 HU.

Xạ hình xương là kỹ thuật nhạy trong việc phát hiện các bất thường về chuyển hóa xương, đặc biệt là ung thư di căn xương, viêm xương hoặc các bệnh lý chuyển hóa xương khác. Nó không chuyên biệt cho ung thư nhưng giúp phát hiện sớm các tổn thương nghi ngờ.

Mặc dù MRI rất tốt trong việc khảo sát mô mềm và nhiều bệnh lý khác, nhưng trong trường hợp nghi ngờ chảy máu não cấp tính, chụp CT thường được ưu tiên hơn vì nhanh chóng và phát hiện máu tụ tốt hơn trong giai đoạn sớm. MRI có thể được sử dụng sau giai đoạn cấp để đánh giá thêm.

Vị trí bệnh nhân trong phòng chụp thường không ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng hình ảnh siêu âm. Các yếu tố khác như tần số đầu dò (ảnh hưởng độ phân giải và độ xuyên thấu), độ khuếch đại tín hiệu (ảnh hưởng độ sáng và nhiễu), và độ sâu khảo sát (ảnh hưởng độ xuyên thấu và chi tiết ảnh) đều có vai trò quan trọng trong việc quyết định chất lượng hình ảnh siêu âm.

Chất phóng xạ có thể được đưa vào cơ thể bằng nhiều đường tùy thuộc vào mục đích và loại chất phóng xạ sử dụng. Các đường phổ biến bao gồm đường tĩnh mạch (tiêm), đường uống và đường hô hấp (hít khí phóng xạ). Một số trường hợp đặc biệt có thể dùng đường tiêm dưới da hoặc niêm mạc.

Lưới lọc trong chụp X-quang được đặt giữa bệnh nhân và phim/đầu dò để hấp thụ các tia X tán xạ trước khi chúng đến đầu dò. Nhiễu xạ tán xạ làm giảm chất lượng hình ảnh và độ tương phản. Lưới lọc giúp giảm nhiễu xạ tán xạ, từ đó cải thiện độ tương phản hình ảnh, nhưng có thể làm tăng nhẹ liều bức xạ cần thiết.

Siêu âm là phương pháp an toàn, không xâm lấn và không sử dụng bức xạ ion hóa, do đó là lựa chọn đầu tiên và thường quy để khảo sát thai nhi trong suốt thai kỳ. Các phương pháp khác như X-quang và CT cần hạn chế tối đa do nguy cơ bức xạ.

Chẩn đoán hình ảnh can thiệp là một chuyên ngành sử dụng các kỹ thuật hình ảnh (như X-quang, siêu âm, CT, MRI) để hướng dẫn các thủ thuật xâm lấn tối thiểu, thường là để điều trị bệnh. Nút mạch hóa chất TACE là một ví dụ, trong đó bác sĩ sử dụng hình ảnh để dẫn đường đưa ống thông vào mạch máu gan và bơm thuốc hóa chất và tắc mạch để điều trị ung thư gan. Các lựa chọn khác là chẩn đoán hình ảnh không can thiệp.

Chụp X-quang tạo ảnh dựa trên sự khác biệt về khả năng hấp thụ tia X của các mô khác nhau trong cơ thể. Mô đặc như xương hấp thụ tia X nhiều hơn mô mềm, tạo ra hình ảnh có độ tương phản.

Ưu điểm nổi bật nhất của siêu âm là tính an toàn do không sử dụng bức xạ ion hóa, làm cho nó đặc biệt phù hợp cho phụ nữ mang thai và trẻ em. Mặc dù độ phân giải không bằng CT hoặc MRI trong một số trường hợp, siêu âm vẫn rất hữu ích và chi phí thường thấp hơn.

Thuốc cản quang chứa Iod có thể gây độc thận, đặc biệt ở bệnh nhân có chức năng thận suy giảm. Nguy cơ này cao hơn so với các loại cản quang khác. Cần đánh giá chức năng thận trước khi sử dụng và có biện pháp phòng ngừa ở bệnh nhân có nguy cơ cao. Gadolinium cũng có nguy cơ gây xơ hóa thận hệ thống (NSF) ở bệnh nhân suy thận nặng, nhưng nguy cơ nhiễm độc thận cấp tính thường thấp hơn so với Iod.

Trong chụp X-quang kỹ thuật số trực tiếp (DR), đầu dò phẳng (flat panel detector) thay thế cho phim X-quang truyền thống. Đầu dò này chuyển đổi trực tiếp tia X thành tín hiệu điện tử, sau đó được xử lý bởi máy tính để tạo ra hình ảnh số. DR giúp loại bỏ quá trình xử lý phim, giảm thời gian và có thể giảm liều bức xạ.

Siêu âm Doppler dựa trên hiệu ứng Doppler để đánh giá vận tốc và hướng dòng chảy của máu trong mạch máu. Sự thay đổi tần số sóng siêu âm phản xạ từ các tế bào máu di chuyển cho phép tính toán vận tốc dòng chảy.

Thuốc cản quang chứa Iod được sử dụng phổ biến trong chụp CT để tăng độ tương phản giữa các mô và mạch máu, giúp hình ảnh rõ nét hơn. Bari sulfat thường dùng cho đường tiêu hóa, Gadolinium cho MRI và khí CO2 có thể dùng trong một số trường hợp đặc biệt.

MRI dựa trên nguyên lý cộng hưởng từ hạt nhân, chủ yếu là proton của hydro trong cơ thể. Các proton này hấp thụ và phát ra năng lượng radio khi được đặt trong từ trường và kích thích bởi xung tần số radio, tạo ra tín hiệu hình ảnh.

DSA (Digital Subtraction Angiography) là kỹ thuật chụp mạch máu mà trong đó hình ảnh 'nền' (trước khi tiêm thuốc cản quang) được số hóa và trừ đi khỏi hình ảnh 'thì thuốc' (sau khi tiêm thuốc cản quang). Quá trình 'xóa nền' này giúp loại bỏ hình ảnh xương và mô mềm, chỉ giữ lại hình ảnh mạch máu chứa thuốc cản quang, làm cho mạch máu hiện hình rõ nét hơn.

Cửa sổ nhu mô (lung window) là cài đặt hiển thị hình ảnh CT tối ưu cho việc đánh giá nhu mô phổi. Nó giúp làm nổi bật các cấu trúc phổi như mạch máu phổi, phế quản, và các tổn thương nhu mô phổi. Cửa sổ trung thất cũng thường được sử dụng kèm theo để đánh giá các cấu trúc trung thất.

MRI sử dụng từ trường mạnh và sóng radio để tạo ra hình ảnh, không sử dụng bức xạ ion hóa như X-quang, CT và xạ hình xương (vốn sử dụng đồng vị phóng xạ).

PACS là hệ thống công nghệ thông tin y tế được sử dụng để lưu trữ, truyền tải, hiển thị và quản lý hình ảnh y tế kỹ thuật số (như X-quang, CT, MRI, siêu âm). PACS thay thế cho việc lưu trữ phim truyền thống và cho phép bác sĩ xem và truy cập hình ảnh từ nhiều vị trí khác nhau trong bệnh viện hoặc hệ thống y tế.

MRA không sử dụng bức xạ ion hóa, đây là ưu điểm lớn so với chụp mạch máu cản quang quy ước (sử dụng tia X). MRA sử dụng từ trường và sóng radio để tạo hình mạch máu, an toàn hơn cho bệnh nhân, đặc biệt là phụ nữ mang thai và trẻ em. Tuy nhiên, độ phân giải có thể không bằng DSA trong một số trường hợp và thời gian chụp thường dài hơn.

Artifact là những cấu trúc hoặc tín hiệu xuất hiện trên hình ảnh chẩn đoán nhưng không tương ứng với cấu trúc giải phẫu hoặc bệnh lý thực tế của bệnh nhân. Chúng có thể do nhiều nguyên nhân kỹ thuật, phần mềm hoặc do bệnh nhân gây ra.

Nén ép tuyến vú trong chụp nhũ ảnh giúp làm mỏng mô vú, giảm độ dày cần xuyên thấu của tia X, từ đó giảm liều bức xạ cho bệnh nhân và đồng thời cải thiện độ tương phản hình ảnh, giúp phát hiện các tổn thương nhỏ tốt hơn.

Xạ hình tưới máu cơ tim là kỹ thuật y học hạt nhân chuyên biệt để đánh giá chức năng tưới máu cơ tim. Nó sử dụng chất phóng xạ để theo dõi dòng máu đến cơ tim, giúp phát hiện các vùng cơ tim bị thiếu máu hoặc tổn thương do bệnh mạch vành. Các phương pháp khác có thể cung cấp thông tin về cấu trúc hoặc chức năng tim nhưng không trực tiếp đánh giá tưới máu cơ tim bằng xạ hình.

Siêu âm sử dụng sóng âm thanh có tần số cao (siêu âm) để tạo ra hình ảnh. Đầu dò siêu âm phát ra sóng âm và thu lại sóng phản xạ từ các mô trong cơ thể, sau đó máy tính xử lý để tạo thành hình ảnh.

T1-weighted và T2-weighted là các chuỗi xung cơ bản trong MRI, tạo ra hình ảnh có độ tương phản khác nhau dựa trên thời gian hồi phục T1 và T2 của các mô. Chúng giúp phân biệt các loại mô và bệnh lý khác nhau dựa trên đặc tính tín hiệu của chúng trên ảnh T1W và T2W.