Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Chuẩn đoán hình ảnh – Đề 10

Chuỗi xung T1W và T2W là các chuỗi xung cơ bản trong MRI, khác nhau chủ yếu về cài đặt thời gian lặp (TR) và thời gian hồi âm (TE). Sự khác biệt này dẫn đến sự tương phản khác nhau giữa các mô, đặc biệt là giữa nước và mỡ, trên hình ảnh T1W và T2W.

PACS là hệ thống quản lý hình ảnh y tế, chức năng chính là lưu trữ, truyền tải và hiển thị hình ảnh chẩn đoán từ các thiết bị chẩn đoán hình ảnh (như CT, MRI, X-quang, siêu âm) đến các bác sĩ và các hệ thống thông tin bệnh viện khác. Nó giúp số hóa quy trình quản lý hình ảnh, thay thế phim truyền thống và cải thiện hiệu quả làm việc.

X-quang tạo ra hình ảnh 2D chồng lấp các cấu trúc, và độ phân giải tương phản mô mềm kém hơn CT. CT tạo ảnh cắt lớp, giúp phân biệt rõ ràng các cơ quan và bệnh lý trong ổ bụng với độ phân giải tương phản mô mềm tốt hơn. CT thường có liều bức xạ cao hơn X-quang. Thời gian chụp CT thường nhanh hơn X-quang. Chi phí CT thường cao hơn X-quang.

BIRADS là hệ thống phân loại chuẩn hóa trong chẩn đoán hình ảnh vú, được sử dụng để chuẩn hóa báo cáo kết quả nhũ ảnh, siêu âm vú và MRI vú, đồng thời đánh giá nguy cơ ác tính của các tổn thương vú, giúp hướng dẫn quyết định quản lý và theo dõi bệnh nhân.

Siêu âm tim (echocardiography) là phương pháp chính để đánh giá chức năng co bóp của thất trái, cũng như các cấu trúc tim khác và dòng máu qua tim. X-quang ngực thẳng ít thông tin về chức năng tim. CTA chủ yếu đánh giá mạch vành. PET tim đánh giá tưới máu cơ tim và chuyển hóa.

Siêu âm là phương pháp an toàn và không xâm lấn, không sử dụng bức xạ ion hóa, nên thường được ưu tiên lựa chọn đầu tiên trong chẩn đoán hình ảnh nhi khoa, đặc biệt là khảo sát vùng bụng. CT và X-quang sử dụng bức xạ ion hóa, PET sử dụng chất phóng xạ, nên thường được hạn chế ở trẻ em trừ khi thật sự cần thiết.

Ảnh chụp X-quang thường quy là hình ảnh 2D, trong đó các cấu trúc được chồng lấp lên nhau. Ảnh chụp CT, MRI và PET là ảnh cắt lớp, hiển thị hình ảnh theo từng lát cắt mỏng của cơ thể, giúp phân biệt rõ ràng các cấu trúc ở các độ sâu khác nhau.

X-quang tốt trong việc hiển thị xương và các cấu trúc cản quang như dị vật kim loại, cũng như các bệnh lý phổi như viêm phổi. Tuy nhiên, đánh giá tổn thương dây chằng (mô mềm) thường cần các phương pháp khác như MRI hoặc siêu âm vì X-quang ít nhạy cảm với mô mềm.

Chụp CT sử dụng tia X để tạo ảnh, không dùng từ trường. MRI, MRA và fMRI đều là các kỹ thuật dựa trên nguyên lý cộng hưởng từ hạt nhân, đòi hỏi sử dụng từ trường mạnh.

MRI chủ yếu dựa vào tín hiệu từ nguyên tử hydro, vì hydro là nguyên tố phổ biến nhất trong nước và chất béo của cơ thể, tạo ra tín hiệu mạnh mẽ khi tương tác với từ trường và sóng radio.

Siêu âm được sử dụng rộng rãi để hướng dẫn các thủ thuật can thiệp vì nó cho phép quan sát hình ảnh thời gian thực, không sử dụng bức xạ ion hóa, và dễ dàng thao tác đầu dò. X-quang có thể dùng nhưng hạn chế hơn về thời gian thực và độ phân giải mô mềm. MRI và nhũ ảnh thường không được sử dụng cho hướng dẫn thủ thuật thời gian thực.

Siêu âm sử dụng sóng âm để tạo ảnh, không sử dụng bức xạ ion hóa hoặc chất phóng xạ. Chụp PET, xạ hình xương và chụp SPECT đều là các kỹ thuật y học hạt nhân, sử dụng chất phóng xạ để tạo ảnh chức năng và/hoặc hình thái.

Chụp cắt lớp vi tính (CT) sử dụng tia X, một dạng bức xạ ion hóa, để tạo ra hình ảnh cắt lớp. Siêu âm sử dụng sóng âm, MRI sử dụng từ trường và sóng radio, và X-quang sử dụng bức xạ ion hóa nhưng tạo ảnh 2D, không phải cắt lớp như CT.

MRI có độ phân giải mô mềm cao nhất so với các phương pháp còn lại, cho phép phân biệt rõ ràng các mô mềm khác nhau như não, cơ, dây chằng, sụn, các cơ quan trong ổ bụng và tiểu khung. CT có độ phân giải mô mềm tốt hơn X-quang nhưng kém hơn MRI. Siêu âm có độ phân giải mô mềm tốt cho một số ứng dụng nhưng bị hạn chế bởi xương và khí.

Xạ hình xương là một kỹ thuật y học hạt nhân, sử dụng chất phóng xạ để phát hiện các vùng xương có hoạt động chuyển hóa bất thường, thường là tăng lên trong các bệnh lý như di căn xương, viêm xương, hoặc gãy xương stress. Nó đặc biệt nhạy trong phát hiện sớm di căn xương trước khi có thay đổi cấu trúc xương rõ ràng trên X-quang.

Siêu âm Doppler đo sự thay đổi tần số sóng âm do chuyển động của các vật thể, chủ yếu là tế bào máu, do đó hữu ích trong đánh giá lưu lượng máu và phát hiện huyết khối. Siêu âm tim Doppler đánh giá chức năng van tim. Sỏi thận cản quang thường được phát hiện tốt hơn bằng X-quang hoặc CT, vì siêu âm có thể bị hạn chế bởi khí trong ruột và xương.

Siêu âm tuyến giáp là phương pháp đầu tay và rất hiệu quả trong đánh giá nhân giáp, dựa trên các đặc điểm hình thái như bờ viền, cấu trúc bên trong, mạch máu, và độ cứng (elastography) để phân loại nguy cơ ác tính theo hệ thống TIRADS. X-quang và CT ít dùng cho tuyến giáp. Xạ hình tuyến giáp đánh giá chức năng, ít dùng để đánh giá hình thái nhân.

Trong chụp PET, chất phóng xạ thường được gắn vào glucose (thường là FDG - FluoroDeoxyGlucose) vì glucose là nguồn năng lượng chính của tế bào. Các tế bào có hoạt động chuyển hóa cao, như tế bào ung thư, sẽ hấp thụ nhiều glucose hơn, giúp phát hiện các vùng bệnh lý.

Cửa sổ trong CT đề cập đến việc điều chỉnh 'mức cửa sổ' (window level) và 'độ rộng cửa sổ' (window width) để tối ưu hóa độ sáng và độ tương phản của hình ảnh hiển thị cho các mô khác nhau (ví dụ: cửa sổ xương, cửa sổ nhu mô phổi, cửa sổ mô mềm). Điều này giúp bác sĩ dễ dàng quan sát và phân tích các cấu trúc cụ thể.

Siêu âm không sử dụng bức xạ ion hóa, làm cho nó an toàn hơn, đặc biệt cho phụ nữ mang thai và trẻ em. X-quang sử dụng bức xạ ion hóa. Độ phân giải không gian của siêu âm thường thấp hơn CT và MRI. X-quang tốt hơn trong hiển thị xương. Chi phí thiết bị siêu âm có thể không phải lúc nào cũng thấp hơn X-quang tùy thuộc vào loại máy.

Liều bức xạ hiệu dụng là một đại lượng ước tính nguy cơ gây ra các tác hại do bức xạ ion hóa cho toàn bộ cơ thể, bao gồm nguy cơ ung thư và các tác hại di truyền. Nó được tính toán dựa trên liều bức xạ hấp thụ bởi các cơ quan khác nhau và hệ số trọng số mô, phản ánh độ nhạy cảm khác nhau của các cơ quan với bức xạ.

Lưới lọc được đặt giữa bệnh nhân và phim/detector X-quang để hấp thụ bức xạ tán xạ (scatter radiation) trước khi nó đến phim/detector. Bức xạ tán xạ làm giảm độ tương phản hình ảnh và tạo nhiễu. Lưới lọc giúp giảm bức xạ tán xạ, cải thiện độ tương phản và chất lượng hình ảnh.

Vật dụng kim loại có thể gây ra cả ba vấn đề trên trong chụp MRI: gây nhiễu ảnh (artifact) làm giảm chất lượng hình ảnh, gây nguy hiểm cho bệnh nhân do lực hút từ trường mạnh có thể kéo các vật kim loại gây tổn thương, và có thể làm hỏng thiết bị MRI nếu vật kim loại bị hút vào máy.

Thuốc đối quang được sử dụng để làm tăng sự khác biệt về độ hấp thụ tia X (trong CT) hoặc tín hiệu MRI giữa các mô khác nhau, giúp phân biệt rõ ràng hơn các cấu trúc và bệnh lý, từ đó cải thiện độ chính xác chẩn đoán.

DSA là một kỹ thuật chụp mạch máu X-quang, trong đó hình ảnh 'nền' (trước khi tiêm thuốc cản quang) được số hóa và trừ đi khỏi hình ảnh 'mạch máu' (sau khi tiêm thuốc), giúp loại bỏ hình ảnh xương và mô mềm, làm nổi bật mạch máu rõ ràng hơn.

Nén ép tuyến vú trong nhũ ảnh giúp giảm độ dày của mô vú, từ đó giảm liều bức xạ cần thiết, tăng độ tương phản hình ảnh bằng cách làm trải đều mô và giảm chồng ảnh, và giảm chuyển động mờ do hô hấp bằng cách cố định vú.

kVp (điện thế đỉnh) và mA (cường độ dòng điện) cùng với thời gian phơi sáng là các thông số kỹ thuật quan trọng quyết định đến chất lượng hình ảnh X-quang (độ xuyên thấu, độ tương phản, độ mờ). Nhãn hiệu máy X-quang có thể ảnh hưởng đến chất lượng thiết bị và công nghệ, nhưng không phải là yếu tố trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh nếu các thông số chụp được cài đặt đúng.

Gadolinium là thuốc đối quang từ thường được sử dụng trong MRI. Bari sulfat thường dùng cho đường tiêu hóa trong X-quang và CT. Iod hữu cơ dùng trong CT và X-quang. Không khí có thể dùng làm đối quang âm trong một số trường hợp nhưng không phổ biến trong MRI.

MRA không sử dụng bức xạ ion hóa, trong khi DSA sử dụng tia X. Cả hai đều có thể sử dụng thuốc đối quang. DSA có thể có độ phân giải không gian tốt hơn trong một số trường hợp. Thời gian chụp và chi phí có thể khác nhau tùy thuộc vào kỹ thuật và thiết bị.

Ảnh giả là những cấu trúc hoặc tín hiệu không có thật trên hình ảnh, có thể do nhiều nguyên nhân kỹ thuật hoặc do bệnh nhân. Ảnh giả có thể làm giảm chất lượng hình ảnh, che lấp hoặc mô phỏng bệnh lý, gây khó khăn cho việc diễn giải và có thể dẫn đến sai sót chẩn đoán nếu không nhận biết và xử lý đúng cách.