Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Bệnh học truyền nhiễm – Đề 8

Bệnh truyền nhiễm được định nghĩa là bệnh gây ra bởi các tác nhân gây bệnh xâm nhập và phát triển trong cơ thể, có khả năng lây lan từ người sang người hoặc từ động vật sang người.

Bệnh truyền nhiễm lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp, giọt bắn, vật trung gian truyền bệnh, thực phẩm/nước ô nhiễm. Di truyền từ cha mẹ sang con không phải là phương thức lây truyền bệnh truyền nhiễm, mà là phương thức lây truyền bệnh di truyền.

Virus là tác nhân gây bệnh có kích thước nhỏ nhất và bắt buộc phải ký sinh nội bào (bên trong tế bào sống) để nhân lên. Vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng có kích thước lớn hơn và có thể nhân lên bên ngoài tế bào vật chủ trong một số trường hợp.

Kháng sinh là thuốc đặc trị để tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn. Chúng không có tác dụng đối với virus, nấm hoặc ký sinh trùng. Các loại thuốc khác như thuốc kháng virus, kháng nấm, và thuốc trị ký sinh trùng được sử dụng cho các tác nhân tương ứng.

Vaccine chứa các tác nhân gây bệnh đã chết hoặc suy yếu hoặc các thành phần của chúng. Khi đưa vào cơ thể, vaccine kích thích hệ miễn dịch sản xuất kháng thể và tế bào nhớ miễn dịch, tạo ra miễn dịch chủ động đặc hiệu, giúp cơ thể chống lại bệnh tật khi tiếp xúc với tác nhân gây bệnh thực sự trong tương lai.

Kháng kháng sinh là hiện tượng vi khuẩn phát triển khả năng chống lại tác dụng của kháng sinh. Điều này xảy ra do sử dụng kháng sinh không đúng cách hoặc quá mức, tạo điều kiện cho vi khuẩn đột biến và chọn lọc tự nhiên, dẫn đến kháng thuốc. Hiện tượng này không xảy ra với virus hay nấm đối với kháng sinh.

HIV/AIDS, giang mai và viêm gan B đều có thể lây truyền qua đường tình dục. Cúm mùa là bệnh lây truyền qua đường hô hấp, chủ yếu qua giọt bắn khi ho, hắt hơi, hoặc tiếp xúc gần với người bệnh.

Sốt rét là bệnh do ký sinh trùng Plasmodium gây ra, lây truyền qua vết đốt của muỗi Anopheles cái. Amip, giun đũa và sán dây là các loại ký sinh trùng khác, gây ra các bệnh khác nhau.

Bệnh truyền nhiễm đường tiêu hóa lây lan chủ yếu qua thức ăn và nước uống bị ô nhiễm do phân người hoặc động vật chứa tác nhân gây bệnh. Rửa tay sạch sẽ là biện pháp quan trọng nhất để ngăn chặn sự lây lan này. Vaccine có thể phòng ngừa một số bệnh đường tiêu hóa, nhưng rửa tay vẫn là biện pháp cơ bản và hiệu quả nhất.

Thời kỳ ủ bệnh là giai đoạn im lặng của bệnh, kéo dài từ khi tác nhân gây bệnh xâm nhập vào cơ thể và bắt đầu nhân lên, cho đến khi cơ thể phản ứng và xuất hiện các triệu chứng đầu tiên. Thời gian này khác nhau tùy thuộc vào từng loại bệnh và tác nhân gây bệnh.

Lao phổi là bệnh do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, chủ yếu lây truyền qua đường hô hấp, khi người bệnh lao phổi ho, hắt hơi, nói chuyện tạo ra các giọt bắn nhỏ chứa vi khuẩn lao và người khỏe mạnh hít phải.

Xét nghiệm PCR là kỹ thuật sinh học phân tử có độ nhạy và đặc hiệu cao, thường được sử dụng để phát hiện vật liệu di truyền của virus (DNA hoặc RNA) trong mẫu bệnh phẩm. Nhuộm Gram và nuôi cấy vi khuẩn dùng để chẩn đoán nhiễm khuẩn. Soi tươi phân dùng để phát hiện ký sinh trùng đường ruột.

Viêm gan B là bệnh nhiễm trùng gan do virus viêm gan B gây ra. Nếu không được điều trị và quản lý tốt, viêm gan B mạn tính có thể tiến triển thành xơ gan (sẹo hóa gan) và ung thư gan, là những biến chứng rất nguy hiểm.

Bệnh do vector truyền bệnh lây lan qua trung gian là các loài vector như muỗi, ve, bọ chét... Biện pháp hiệu quả nhất là kiểm soát số lượng vector và ngăn chặn chúng tiếp xúc với người, ví dụ bằng cách diệt muỗi, sử dụng màn chống muỗi, mặc quần áo dài tay, phun thuốc diệt côn trùng.

Uốn ván là bệnh nhiễm trùng cấp tính do vi khuẩn Clostridium tetani gây ra. Vi khuẩn này xâm nhập vào cơ thể qua vết thương hở và sản xuất độc tố tetanospasmin, gây ra các cơn co cứng cơ nguy hiểm. Streptococcus pneumoniae, Escherichia coli và Staphylococcus aureus là các loại vi khuẩn khác gây ra các bệnh nhiễm trùng khác.

Tỷ lệ mắc (incidence rate) đo lường tần suất xuất hiện các ca bệnh mới trong một quần thể trong một khoảng thời gian nhất định, thường được biểu thị dưới dạng số ca mới trên 100.000 dân mỗi năm. Nó khác với 'tỷ lệ hiện mắc' (prevalence rate), đo lường tổng số ca bệnh hiện có (cả cũ và mới) tại một thời điểm nhất định.

Bệnh truyền nhiễm cơ hội là các bệnh nhiễm trùng xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu (ví dụ: do HIV/AIDS, hóa trị liệu, dùng thuốc ức chế miễn dịch...). Nấm Candida là một loại nấm thường trú trên cơ thể, nhưng có thể gây nhiễm trùng cơ hội (nấm miệng, viêm âm đạo...) ở người suy giảm miễn dịch. Cúm mùa, lao phổi và sốt xuất huyết không phải là bệnh cơ hội theo định nghĩa này, mặc dù lao phổi có thể trở nên nghiêm trọng hơn ở người suy giảm miễn dịch.

Nguyên tắc '5 đúng' trong sử dụng kháng sinh nhằm đảm bảo hiệu quả điều trị và giảm thiểu nguy cơ kháng kháng sinh, bao gồm: Đúng thuốc, đúng liều, đúng đường dùng, đúng thời gian và đúng bệnh nhân. 'Đúng giá tiền' không phải là một trong các nguyên tắc y tế cơ bản khi sử dụng kháng sinh.

Giai đoạn khởi phát là giai đoạn đầu của bệnh, khi các triệu chứng bắt đầu xuất hiện nhưng còn nhẹ và không đặc hiệu. Trong giai đoạn này, lượng tác nhân gây bệnh trong cơ thể thường cao, khiến người bệnh có khả năng lây nhiễm cao nhất cho người khác, ngay cả khi họ chưa biết mình mắc bệnh hoặc chỉ nghĩ là cảm nhẹ.

Cách ly người bệnh truyền nhiễm là biện pháp quan trọng trong kiểm soát dịch bệnh, nhằm ngăn chặn sự lây lan của tác nhân gây bệnh từ người bệnh sang những người khỏe mạnh khác trong cộng đồng. Mục đích chính là bảo vệ sức khỏe cộng đồng, không phải để trừng phạt hay chỉ để điều trị bệnh cho cá nhân người bệnh.

Bệnh dại là bệnh do virus dại (Rabies virus) gây ra, lây truyền chủ yếu qua vết cắn, cào hoặc liếm của động vật bị dại (chó, mèo, dơi...). Bệnh dại tấn công hệ thần kinh trung ương và gây tử vong gần như 100% nếu không được điều trị kịp thời sau khi phơi nhiễm.

Vùng đệm là một khu vực được thiết lập xung quanh vùng dịch tễ (nơi có ổ dịch bệnh) để kiểm soát và hạn chế sự di chuyển của người và động vật, ngăn chặn tác nhân gây bệnh lan rộng ra các khu vực khác. Các biện pháp kiểm soát dịch bệnh thường được tăng cường trong vùng đệm.

Ho gà là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra. Bệnh đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 1 tuổi vì có thể gây ra các biến chứng nặng như viêm phổi, suy hô hấp, co giật và thậm chí tử vong ở nhóm tuổi này. Người lớn và trẻ lớn thường có triệu chứng nhẹ hơn.

Vật chủ trung gian là vật chủ mà ký sinh trùng hoặc tác nhân gây bệnh sử dụng để sinh sản vô tính hoặc phát triển qua giai đoạn ấu trùng trong vòng đời của chúng. Vật chủ chính là nơi ký sinh trùng sinh sản hữu tính và hoàn thành vòng đời. Không phải lúc nào vật chủ chính cũng chịu tác động nặng nhất.

Sởi là bệnh do virus sởi gây ra, đặc trưng bởi sốt cao và phát ban dạng dát sẩn (các nốt nhỏ, hơi gồ lên) lan tỏa từ mặt xuống thân và tứ chi. Bệnh rất dễ lây lan qua đường hô hấp. Các triệu chứng khác như đau bụng, tiêu chảy, ho, sổ mũi, đau khớp không phải là đặc trưng nổi bật của sởi.

Biện pháp phòng ngừa không đặc hiệu là các biện pháp chung giúp ngăn ngừa nhiều loại bệnh truyền nhiễm, không nhắm vào một tác nhân gây bệnh cụ thể. Rửa tay bằng xà phòng là biện pháp không đặc hiệu, giúp loại bỏ nhiều loại vi khuẩn, virus, ký sinh trùng. Vaccine, thuốc kháng virus dự phòng, huyết thanh kháng uốn ván là các biện pháp phòng ngừa đặc hiệu, nhắm vào một bệnh hoặc tác nhân cụ thể.

Thủy đậu là bệnh do virus Varicella-zoster gây ra, đặc trưng bởi phát ban dạng nốt phỏng (mụn nước) gây ngứa, xuất hiện khắp cơ thể. Virus Rubella gây bệnh rubella (sởi Đức), virus Coxsackie gây bệnh tay chân miệng, virus Herpes simplex gây bệnh herpes sinh dục hoặc herpes môi.

Nhiễm khuẩn bệnh viện là nhiễm trùng mắc phải trong quá trình điều trị tại bệnh viện. Đặt ống thông tiểu là một thủ thuật xâm lấn phổ biến và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu liên quan đến ống thông (CAUTI), là một trong những loại nhiễm khuẩn bệnh viện thường gặp nhất. Các thủ thuật xâm lấn khác cũng có nguy cơ, nhưng đặt ống thông tiểu có tỷ lệ cao hơn.

Viêm não Nhật Bản là bệnh do virus viêm não Nhật Bản gây ra, lây truyền qua muỗi đốt. Vaccine phòng viêm não Nhật Bản là biện pháp phòng ngừa đặc hiệu và hiệu quả nhất. Các biện pháp khác như tránh muỗi đốt, vệ sinh môi trường cũng quan trọng, nhưng vaccine cung cấp miễn dịch chủ động và bảo vệ trực tiếp.

Cúm (đặc biệt là cúm mùa và cúm gia cầm) có khả năng biến đổi gen cao, dễ lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp, và có thể gây ra các đợt dịch lớn, thậm chí đại dịch toàn cầu (như đại dịch cúm H1N1 năm 2009). Uốn ván không lây từ người sang người, sốt rét và lao phổi lây lan chậm hơn và thường không gây đại dịch toàn cầu như cúm.