Đề 8 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Nguyên lý kế toán

Nguyên tắc hoạt động liên tục giả định doanh nghiệp sẽ hoạt động đủ lâu để thực hiện các mục tiêu, không có ý định hoặc nhu cầu phải thanh lý hoặc ngừng hoạt động.

Nguyên tắc cơ sở dồn tích yêu cầu ghi nhận doanh thu khi chúng được tạo ra và chi phí khi chúng phát sinh, không phụ thuộc vào thời điểm dòng tiền thực tế.

Nguyên tắc đầy đủ (Full Disclosure) yêu cầu doanh nghiệp cung cấp tất cả thông tin quan trọng có thể ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính, bao gồm cả sự thay đổi phương pháp kế toán.

Nguyên tắc phù hợp (Matching Principle) yêu cầu chi phí phải được ghi nhận trong cùng kỳ với doanh thu mà chúng giúp tạo ra, nhằm phản ánh chính xác lợi nhuận của kỳ đó.

Nguyên tắc thận trọng (Conservatism) hướng dẫn kế toán viên nên thận trọng khi lập báo cáo tài chính, ưu tiên ghi nhận chi phí và nợ phải trả sớm hơn, và doanh thu và tài sản muộn hơn, đặc biệt khi có sự không chắc chắn.

Nguyên tắc giá gốc dựa trên tính khách quan và khả năng kiểm chứng của giá phí ban đầu. Giá gốc là bằng chứng giao dịch rõ ràng và ít bị ảnh hưởng bởi ý kiến chủ quan.

Nguyên tắc trọng yếu (Materiality) cho phép bỏ qua việc tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc kế toán khác nếu thông tin đó không có khả năng ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính. Đối với tài sản giá trị thấp, việc bỏ qua khấu hao có thể được coi là không trọng yếu.

Nguyên tắc thực thể kinh doanh (Business Entity Principle) yêu cầu rằng các giao dịch tài chính của doanh nghiệp phải được tách biệt rõ ràng với giao dịch tài chính cá nhân của chủ sở hữu hoặc các thực thể kinh doanh khác.

Nguyên tắc nhất quán (Consistency Principle) đảm bảo rằng doanh nghiệp sử dụng các phương pháp kế toán tương tự qua các kỳ, giúp cho báo cáo tài chính có thể so sánh được và người sử dụng có thể phân tích xu hướng hoạt động của doanh nghiệp.

Nguyên tắc thước đo tiền tệ (Monetary Unit Principle) giới hạn phạm vi ghi nhận của kế toán vào các sự kiện và giao dịch có thể được biểu hiện bằng tiền, vì tiền tệ được coi là đơn vị đo lường chung và ổn định.

Nguyên tắc kỳ kế toán (Time Period Principle) yêu cầu thông tin tài chính phải được báo cáo định kỳ, thường là theo năm, quý hoặc tháng, để cung cấp thông tin kịp thời cho người sử dụng.

Nguyên tắc thận trọng (Conservatism) được áp dụng khi có sự không chắc chắn. Trong tình huống này, kế toán viên nên thận trọng và có xu hướng ghi nhận lỗ tiềm ẩn (nếu có khả năng xảy ra) nhưng không ghi nhận lãi tiềm ẩn (cho đến khi chắc chắn).

Điểm khác biệt chính giữa cơ sở dồn tích và cơ sở tiền mặt nằm ở thời điểm ghi nhận doanh thu và chi phí. Cơ sở dồn tích dựa trên thời điểm phát sinh giao dịch, còn cơ sở tiền mặt dựa trên thời điểm dòng tiền.

Nguyên tắc ghi nhận doanh thu (Revenue Recognition Principle) quy định rằng doanh thu phải được ghi nhận khi doanh nghiệp đã hoàn thành nghĩa vụ của mình, tức là khi hàng hóa hoặc dịch vụ đã được chuyển giao cho khách hàng và doanh nghiệp có quyền nhận thanh toán.

Theo nguyên tắc giá gốc (Cost Principle), tài sản thường được ghi nhận theo giá phí ban đầu. Do đó, tòa nhà sẽ tiếp tục được ghi nhận ở mức 1 tỷ đồng trên Bảng cân đối kế toán, trừ đi khấu hao lũy kế.

Nguyên tắc cơ sở dồn tích ghi nhận doanh thu khi phát sinh (earned) và chi phí khi phù hợp với doanh thu (incurred), không phụ thuộc vào thời điểm nhận hoặc chi tiền mặt.

Nguyên tắc giá gốc yêu cầu tài sản được ghi nhận ban đầu theo chi phí thực tế đã bỏ ra để mua tài sản đó tại thời điểm giao dịch.

Theo nguyên tắc giá gốc, giá trị thiết bị bao gồm giá mua cộng với tất cả các chi phí liên quan trực tiếp để đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng, bao gồm chi phí vận chuyển và lắp đặt (500 triệu + 50 triệu = 550 triệu).

Nguyên tắc thận trọng hướng dẫn kế toán viên nên thận trọng trong việc ghi nhận, ưu tiên ghi nhận chi phí và lỗ tiềm tàng khi có dấu hiệu, và chỉ ghi nhận doanh thu khi có bằng chứng chắc chắn.

Mục tiêu chính của kế toán là cung cấp thông tin tài chính hữu ích, minh bạch và trung thực, không phải là trực tiếp tối đa hóa lợi nhuận. Tối đa hóa lợi nhuận là mục tiêu của quản lý doanh nghiệp, còn kế toán cung cấp thông tin hỗ trợ mục tiêu này.

Nguyên tắc hoạt động liên tục giả định rằng doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động bình thường trong tương lai đủ dài để thực hiện các mục tiêu và nghĩa vụ của mình, không có ý định hoặc nhu cầu phải ngừng hoạt động hoặc thu hẹp quy mô đáng kể.

Nguyên tắc nhất quán yêu cầu doanh nghiệp áp dụng nhất quán các phương pháp và chính sách kế toán qua các kỳ, giúp thông tin tài chính có thể so sánh được và đánh giá xu hướng hoạt động của doanh nghiệp theo thời gian.

Nguyên tắc phù hợp (matching principle) yêu cầu chi phí phải được ghi nhận trong cùng kỳ với doanh thu mà chi phí đó góp phần tạo ra. Giá vốn hàng bán là chi phí trực tiếp liên quan đến doanh thu bán hàng, do đó phải được ghi nhận trong cùng kỳ.

Nguyên tắc trọng yếu cho phép bỏ qua việc tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc kế toán đối với các khoản mục hoặc sự kiện không trọng yếu, tức là không có khả năng ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng thông tin tài chính.

Nguyên tắc đơn vị tiền tệ quy định rằng kế toán phải sử dụng một đơn vị tiền tệ ổn định để đo lường và báo cáo các giao dịch và sự kiện kinh tế. Điều này giúp đảm bảo tính nhất quán và so sánh được của thông tin tài chính.

Nguyên tắc kỳ kế toán yêu cầu thông tin tài chính phải được trình bày cho các khoảng thời gian cụ thể, thường là tháng, quý hoặc năm, để cung cấp thông tin kịp thời và giúp người sử dụng đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp theo thời gian.

Việc ghi nhận doanh thu khi nhận tiền mặt thay vì khi dịch vụ được cung cấp là vi phạm nguyên tắc cơ sở dồn tích, nguyên tắc này yêu cầu doanh thu được ghi nhận khi phát sinh (earned), không phải khi nhận tiền mặt.

Nguyên tắc thận trọng yêu cầu ghi nhận lỗ tiềm tàng khi có khả năng xảy ra. Do đó, khi có dấu hiệu cho thấy giá trị tài sản có thể bị suy giảm (ví dụ: hàng tồn kho lỗi thời, nợ phải thu khó đòi), nguyên tắc này có thể dẫn đến việc ghi giảm giá trị tài sản.

Điểm khác biệt chính là thời điểm ghi nhận doanh thu và chi phí. Kế toán dồn tích (accrual accounting) ghi nhận khi giao dịch xảy ra, còn kế toán tiền mặt (cash accounting) ghi nhận khi có dòng tiền vào hoặc ra.

Nguyên tắc thực thể kinh doanh quy định rằng doanh nghiệp là một thực thể kế toán riêng biệt với chủ sở hữu. Do đó, báo cáo tài chính của doanh nghiệp chỉ phản ánh tình hình tài chính và kết quả hoạt động của doanh nghiệp, không bao gồm tài sản và nợ phải trả cá nhân của chủ sở hữu.

Nguyên tắc hoạt động liên tục (Going Concern) giả định doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động đủ lâu để thực hiện các mục tiêu, không có ý định hoặc bắt buộc phải ngừng hoạt động trong tương lai gần.

Nguyên tắc cơ sở dồn tích (Accrual Basis) ghi nhận doanh thu khi phát sinh quyền và chi phí khi phát sinh nghĩa vụ, bất kể thời điểm thực tế thu hoặc chi tiền.

Nguyên tắc nhất quán (Consistency) yêu cầu doanh nghiệp áp dụng nhất quán các phương pháp kế toán qua các kỳ để thông tin tài chính có thể so sánh được theo thời gian.

Nguyên tắc giá gốc (Historical Cost) yêu cầu tài sản được ghi nhận theo giá gốc ban đầu, bao gồm giá mua và các chi phí trực tiếp liên quan đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng.

Nguyên tắc thận trọng (Prudence/Conservatism) yêu cầu kế toán viên cần thận trọng, không lạc quan quá mức, chuẩn bị cho tình huống xấu nhất và ghi nhận các khoản lỗ hoặc chi phí tiềm tàng sớm hơn, doanh thu hoặc lợi nhuận tiềm tàng muộn hơn.

Nguyên tắc phù hợp (Matching Principle) yêu cầu chi phí phải được ghi nhận vào cùng kỳ với doanh thu mà chi phí đó góp phần tạo ra, nhằm phản ánh chính xác kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ.

Nguyên tắc trọng yếu (Materiality) quy định thông tin được coi là trọng yếu nếu việc bỏ sót hoặc sai sót thông tin đó có thể ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng thông tin tài chính.

Nguyên tắc thực thể kinh doanh (Business Entity) quy định rằng doanh nghiệp là một thực thể kế toán riêng biệt với chủ sở hữu, do đó, các giao dịch kinh doanh của doanh nghiệp và các giao dịch cá nhân của chủ sở hữu phải được tách biệt.

Mặc dù nguyên tắc giá gốc là cơ bản, nhưng trong trường hợp giá trị thị trường của tài sản giảm xuống dưới giá gốc và có dấu hiệu suy giảm vĩnh viễn (ví dụ, do lỗi thời, hư hỏng), doanh nghiệp có thể cần ghi giảm giá trị tài sản để phản ánh giá trị thực tế, tuân theo nguyên tắc thận trọng.

Điểm khác biệt chính giữa cơ sở dồn tích (Accrual Basis) và cơ sở tiền mặt (Cash Basis) là thời điểm ghi nhận doanh thu và chi phí. Cơ sở dồn tích ghi nhận khi giao dịch kinh tế xảy ra, còn cơ sở tiền mặt ghi nhận khi có dòng tiền vào hoặc ra.

Nguyên tắc ghi nhận doanh thu (Revenue Recognition) thường ghi nhận doanh thu khi hàng hóa hoặc dịch vụ đã được cung cấp và doanh nghiệp có quyền thu tiền. Trong trường hợp này, doanh thu được ghi nhận vào tháng 1 khi hàng hóa được giao, quyền kiểm soát hàng hóa đã chuyển giao và việc thanh toán được thực hiện.

Nguyên tắc nhất quán (Consistency) quan trọng vì nó đảm bảo tính so sánh của thông tin tài chính. Khi doanh nghiệp áp dụng nhất quán các phương pháp kế toán, người sử dụng báo cáo tài chính có thể so sánh kết quả hoạt động và tình hình tài chính của doanh nghiệp qua các kỳ và so sánh với các doanh nghiệp khác một cách đáng tin cậy hơn.

Các đặc điểm chất lượng cơ bản của thông tin tài chính thường bao gồm tính thích hợp (Relevance), tính đáng tin cậy (Reliability/Faithful Representation), khả năng so sánh (Comparability) và khả năng kiểm chứng (Verifiability). Tính đơn giản (Simplicity) không được coi là một đặc điểm chất lượng cơ bản, mặc dù thông tin nên được trình bày rõ ràng và dễ hiểu.

Nguyên tắc trọng yếu (Materiality) cho phép bỏ qua các thông tin không trọng yếu. Nếu một khoản chi phí nhỏ và thường xuyên phát sinh, việc bỏ sót có thể được chấp nhận nếu xét về tổng thể, nó không làm sai lệch đáng kể bức tranh tài chính và không ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng thông tin. Tuy nhiên, cần đánh giá mức độ trọng yếu một cách cẩn trọng.

Ví dụ về nguyên tắc phù hợp (Matching Principle) là việc ghi nhận chi phí thuê nhà xưởng trong tháng mà nhà xưởng đó được sử dụng để sản xuất hàng hóa. Chi phí thuê nhà xưởng trực tiếp liên quan đến việc tạo ra doanh thu từ hàng hóa sản xuất trong tháng đó, do đó cần được ghi nhận cùng kỳ.

Nguyên tắc giá gốc quy định tài sản và nợ phải trả được ghi nhận ban đầu theo giá phí gốc, tức là giá mua hoặc giá trị trao đổi tại thời điểm giao dịch phát sinh. Nguyên tắc này đảm bảo tính khách quan và dễ kiểm chứng của thông tin kế toán.

Nguyên tắc kế toán dồn tích (Accrual Basis) yêu cầu doanh thu và chi phí được ghi nhận khi phát sinh, không phụ thuộc vào thời điểm thực tế thu hoặc chi tiền. Do đó, doanh thu dịch vụ nên được ghi nhận vào tháng 12/N khi dịch vụ đã được cung cấp.

Trong môi trường lạm phát, giá cả hàng hóa tăng lên theo thời gian. Phương pháp FIFO giả định hàng tồn kho mua trước được bán trước, do đó giá vốn hàng bán sẽ thấp hơn (tính theo giá cũ), dẫn đến lợi nhuận gộp cao hơn so với LIFO (giá vốn hàng bán cao hơn do tính theo giá gần nhất) và bình quân gia quyền.

Nguyên tắc nhất quán (Consistency) yêu cầu doanh nghiệp áp dụng nhất quán các phương pháp kế toán qua các kỳ để đảm bảo tính so sánh được theo thời gian của thông tin tài chính. Nguyên tắc so sánh được (Comparability) rộng hơn, hướng đến việc thông tin tài chính có thể so sánh được giữa các doanh nghiệp khác nhau trong cùng ngành hoặc lĩnh vực.

Nguyên tắc thận trọng (Prudence) yêu cầu kế toán phải thận trọng, không lạc quan thái quá, và ghi nhận chi phí hoặc tổn thất tiềm tàng khi có khả năng xảy ra, ngay cả khi chưa chắc chắn. Việc ghi nhận dự phòng chi phí phạt trong năm nay là phù hợp với nguyên tắc thận trọng, phản ánh khả năng tổn thất trong tương lai.