Đề 17 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Nguyên lý kế toán

Nguyên tắc hoạt động liên tục (Going Concern) giả định doanh nghiệp sẽ hoạt động đủ lâu để thực hiện các mục tiêu và nghĩa vụ của mình, không có ý định hoặc nhu cầu phải thanh lý hay ngừng hoạt động trong tương lai gần.

Nguyên tắc dồn tích (Accrual Basis) ghi nhận doanh thu khi được tạo ra (earned) và chi phí khi phát sinh (incurred), không phụ thuộc vào thời điểm thực tế thu hoặc chi tiền.

Nguyên tắc phù hợp (Matching Principle) yêu cầu chi phí phải được ghi nhận trong cùng kỳ kế toán với doanh thu mà chi phí đó góp phần tạo ra. Điều này đảm bảo báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh phản ánh đúng hiệu quả kinh tế trong kỳ.

Nguyên tắc giá gốc (Historical Cost Principle) ưu tiên sử dụng giá gốc vì tính khách quan và dễ kiểm chứng. Giá gốc là giá tại thời điểm giao dịch mua tài sản, được ghi nhận trên hóa đơn và các chứng từ liên quan, đảm bảo tính tin cậy của thông tin.

Theo nguyên tắc ghi nhận doanh thu, doanh thu được ghi nhận khi dịch vụ được cung cấp hoặc hàng hóa được chuyển giao, không nhất thiết là khi nhận tiền. Trong trường hợp này, dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật được cung cấp dần trong 1 năm, nên doanh thu cần được ghi nhận dần trong năm 2024.

Nguyên tắc nhất quán (Consistency Principle) yêu cầu doanh nghiệp phải áp dụng thống nhất các phương pháp kế toán qua các kỳ kế toán. Điều này giúp thông tin tài chính có thể so sánh được giữa các kỳ, hỗ trợ người sử dụng thông tin đưa ra quyết định.

Điểm khác biệt chính giữa cơ sở dồn tích (Accrual Basis) và cơ sở tiền mặt (Cash Basis) là thời điểm ghi nhận doanh thu và chi phí. Cơ sở dồn tích ghi nhận khi giao dịch phát sinh, còn cơ sở tiền mặt ghi nhận khi có dòng tiền vào ra.

Nguyên tắc trọng yếu (Materiality Principle) cho phép bỏ qua việc tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc kế toán khác nếu thông tin đó không có tính trọng yếu, tức là không có khả năng ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng thông tin tài chính.

Nguyên tắc thận trọng (Conservatism Principle) yêu cầu kế toán viên phải thận trọng trong các ước tính và lựa chọn phương án kế toán. Khi có nhiều phương án hợp lý, nên chọn phương án ít lạc quan nhất về lợi nhuận và bi quan nhất về chi phí, để tránh đánh giá quá cao tài sản và lợi nhuận, hoặc đánh giá quá thấp nợ phải trả và chi phí.

Nguyên tắc thực thể kinh doanh (Business Entity Principle) quy định rằng doanh nghiệp là một thực thể kế toán riêng biệt với chủ sở hữu. Tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp phải được tách biệt khỏi tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của chủ sở hữu.

Nguyên tắc đơn vị tiền tệ (Monetary Unit Principle) quy định rằng kế toán chỉ ghi nhận các giao dịch và sự kiện kinh tế có thể đo lường và biểu hiện bằng đơn vị tiền tệ. Điều này giúp chuẩn hóa và định lượng thông tin kế toán.

Nguyên tắc kỳ kế toán (Time Period Principle) chia hoạt động kinh doanh liên tục của doanh nghiệp thành các kỳ kế toán (thường là tháng, quý, năm) để lập báo cáo tài chính định kỳ. Điều này giúp cung cấp thông tin kịp thời về tình hình tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Các yếu tố cơ bản của Báo cáo tài chính bao gồm Tài sản, Nợ phải trả và Vốn chủ sở hữu (thuộc Bảng cân đối kế toán), Doanh thu, Chi phí (thuộc Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh). Lợi nhuận giữ lại là một phần của Vốn chủ sở hữu, không phải yếu tố cơ bản riêng biệt.

Việc ghi nhận doanh thu trước khi dịch vụ được cung cấp hoàn tất vi phạm Nguyên tắc ghi nhận doanh thu (Revenue Recognition Principle). Doanh thu chỉ được ghi nhận khi đã thực sự được tạo ra, tức là khi dịch vụ đã được cung cấp hoặc hàng hóa đã được chuyển giao.

Theo nguyên tắc thận trọng (Conservatism Principle), khi có sự không chắc chắn về khả năng thu hồi của một khoản chi phí, kế toán viên nên ghi nhận chi phí này ngay lập tức để tránh đánh giá quá cao tài sản. Trong trường hợp này, dù khoản chi phí nhỏ nhưng tính không chắc chắn về khả năng thu hồi là yếu tố quan trọng để áp dụng nguyên tắc thận trọng.

Nguyên tắc phù hợp (Matching) đòi hỏi chi phí phải được ghi nhận cùng kỳ với doanh thu mà chi phí đó tạo ra.

Giả định hoạt động liên tục cho rằng doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động trong tương lai gần, đủ dài để thực hiện các mục tiêu và cam kết của mình.

Nguyên tắc trọng yếu cho phép bỏ qua các thông tin không quan trọng, tức là không có khả năng ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính.

Nguyên tắc giá gốc yêu cầu tài sản phải được ghi nhận ban đầu theo chi phí thực tế đã bỏ ra để có được tài sản đó.

Theo nguyên tắc giá gốc, giá trị ghi sổ bao gồm giá mua cộng với tất cả các chi phí liên quan trực tiếp để đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng (vận chuyển, lắp đặt).

Nguyên tắc thận trọng yêu cầu kế toán nên ghi nhận chi phí và nợ phải trả sớm hơn và doanh thu và tài sản muộn hơn, đảm bảo không đánh giá cao tài sản và thu nhập, cũng như không đánh giá thấp chi phí và nợ phải trả.

Nguyên tắc nhất quán yêu cầu doanh nghiệp sử dụng các phương pháp kế toán giống nhau qua các kỳ kế toán, giúp báo cáo tài chính có thể so sánh được và phản ánh xu hướng hoạt động của doanh nghiệp.

Cơ sở dồn tích ghi nhận doanh thu khi phát sinh quyền nhận (dù chưa thu tiền) và chi phí khi phát sinh nghĩa vụ chi trả (dù chưa chi tiền). Cơ sở tiền mặt chỉ ghi nhận khi thực tế thu và chi tiền.

Nguyên tắc thực thể kinh doanh xác định rằng doanh nghiệp là một đơn vị kế toán riêng biệt, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phải được tách biệt và không lẫn lộn với các hoạt động cá nhân của chủ sở hữu.

Mặc dù nguyên tắc nhất quán yêu cầu sự ổn định, nhưng việc thay đổi phương pháp kế toán được cho phép nếu phương pháp mới phản ánh trung thực và hợp lý hơn tình hình tài chính của doanh nghiệp, đồng thời phải thuyết minh rõ lý do và ảnh hưởng của sự thay đổi.

Nguyên tắc đầy đủ yêu cầu doanh nghiệp phải cung cấp tất cả các thông tin cần thiết, trọng yếu để người sử dụng báo cáo tài chính có thể hiểu rõ tình hình tài chính và đưa ra quyết định đúng đắn.

Giả định đơn vị tiền tệ quy định rằng các giao dịch kinh tế phải được đo lường và ghi nhận bằng một đơn vị tiền tệ thống nhất. Ở Việt Nam, đơn vị tiền tệ chính thức là Việt Nam Đồng (VND).

Nguyên tắc ghi nhận doanh thu xác định rằng doanh thu được ghi nhận khi doanh nghiệp đã thực hiện phần lớn hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình trong giao dịch bán hàng hoặc cung cấp dịch vụ, và có bằng chứng chắc chắn về khả năng thu được lợi ích kinh tế.

Dự phòng nợ phải thu khó đòi là một ví dụ điển hình của việc áp dụng nguyên tắc thận trọng, ghi nhận trước chi phí có khả năng xảy ra (nợ khó đòi) để không đánh giá cao tài sản (khoản phải thu).

Nguyên tắc phù hợp chủ yếu liên quan đến việc xác định lợi nhuận trong kỳ, do đó nó có mối quan hệ mật thiết nhất với Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (Báo cáo lãi lỗ), nơi doanh thu và chi phí được đối chiếu để xác định lợi nhuận.

Nguyên tắc hoạt động liên tục (Going Concern) giả định doanh nghiệp sẽ tồn tại đủ lâu để thực hiện các mục tiêu và nghĩa vụ của mình.

Nguyên tắc phù hợp yêu cầu chi phí phải được ghi nhận trong cùng kỳ kế toán với doanh thu mà chi phí đó giúp tạo ra.

Nguyên tắc khách quan (Objectivity) đảm bảo thông tin kế toán dựa trên bằng chứng xác thực và có thể kiểm chứng, không mang tính chủ quan.

Nguyên tắc giá gốc (Historical Cost) yêu cầu tài sản được ghi nhận theo giá gốc ban đầu khi mua, không điều chỉnh theo biến động giá thị trường sau đó.

Nguyên tắc nhất quán (Consistency) yêu cầu doanh nghiệp áp dụng nhất quán các phương pháp kế toán qua các kỳ, giúp báo cáo tài chính có thể so sánh được.

Nguyên tắc thận trọng yêu cầu kế toán viên nên thận trọng trong việc ghi nhận doanh thu và tài sản, và có xu hướng ghi nhận chi phí và nợ phải trả sớm hơn khi có sự không chắc chắn.

Nguyên tắc trọng yếu (Materiality) quy định rằng thông tin được coi là trọng yếu nếu việc bỏ sót hoặc sai sót thông tin đó có thể ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính.

Nguyên tắc ghi nhận doanh thu (Revenue Recognition) quy định doanh thu được ghi nhận khi doanh nghiệp đã thực hiện phần lớn công việc và có quyền nhận thanh toán, thường là khi hàng hóa/dịch vụ được chuyển giao.

Theo kế toán dồn tích (Accrual Accounting), chi phí được ghi nhận khi phát sinh, không phụ thuộc vào thời điểm thanh toán bằng tiền. Do đó, chi phí lương tháng 12 được ghi nhận vào tháng 12.

Nguyên tắc kỳ kế toán (Time Period Assumption) cho phép chia hoạt động kinh doanh liên tục của doanh nghiệp thành các kỳ kế toán ngắn hơn để lập báo cáo tài chính và đánh giá hiệu quả hoạt động.

Nguyên tắc thực thể kinh doanh (Economic Entity Assumption) quy định rằng doanh nghiệp là một thực thể kế toán độc lập, tách biệt với chủ sở hữu và các thực thể khác, chỉ ghi nhận các giao dịch liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp.

Các đặc điểm chất lượng cơ bản của thông tin kế toán bao gồm tính thích hợp, tính trung thực, tính có thể so sánh, tính có thể kiểm chứng, tính kịp thời và tính dễ hiểu. Tính phức tạp không phải là một đặc điểm chất lượng mà ngược lại, thông tin nên dễ hiểu.

Điểm khác biệt chính giữa kế toán dồn tích và kế toán tiền mặt là thời điểm ghi nhận doanh thu và chi phí. Kế toán dồn tích ghi nhận khi giao dịch phát sinh, còn kế toán tiền mặt ghi nhận khi tiền mặt được thu hoặc chi.

Nguyên tắc kế toán đóng vai trò là nền tảng, cung cấp khuôn khổ chung để đảm bảo tính nhất quán, so sánh được và đáng tin cậy của thông tin tài chính, giúp người sử dụng hiểu và đưa ra quyết định kinh tế hợp lý.

Nguyên tắc trọng yếu cho phép bỏ qua việc tuân thủ một nguyên tắc kế toán khác nếu việc tuân thủ đó không mang lại lợi ích đáng kể so với chi phí và thông tin không trọng yếu, tức là không ảnh hưởng đáng kể đến quyết định của người sử dụng.

Nguyên tắc hoạt động liên tục (Going Concern Principle) giả định rằng doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động đủ lâu để thực hiện các mục tiêu và cam kết của mình.

Nguyên tắc phù hợp (Matching Principle) yêu cầu chi phí phải được ghi nhận trong cùng kỳ với doanh thu mà chúng tạo ra, đảm bảo báo cáo kết quả kinh doanh chính xác.

Khi mua hàng tồn kho bằng tiền mặt, một tài sản (Hàng tồn kho) tăng lên và một tài sản khác (Tiền mặt) giảm đi, tổng tài sản không đổi nhưng cơ cấu tài sản thay đổi.

Cơ sở tiền mặt tập trung vào dòng tiền thực tế, trong khi cơ sở dồn tích (accrual basis) tập trung vào thời điểm giao dịch kinh tế phát sinh, bất kể dòng tiền đã diễn ra hay chưa, phản ánh chính xác hơn hiệu quả kinh doanh trong kỳ.

Nguyên tắc trọng yếu (Materiality Principle) cho phép bỏ qua các thông tin không trọng yếu, tức là không ảnh hưởng đáng kể đến quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính. Trong trường hợp này, chi phí máy tính xách tay được coi là không trọng yếu so với tổng chi phí, nên được ghi nhận vào chi phí ngay lập tức.